185. Ameryka przed przybyciem Europejczyków: „trzy siostry”, bizony i irokeskie imperium

Рет қаралды 16,965

2 ай бұрын

Nie da się w jednym odcinku opowiedzieć o całej mozaice rdzennych narodów i kultur Ameryki Północnej, dlatego zaczynamy nieregularną serię odcinków o Rdzennych Amerykanach w których opowiemy o ich historii i relacjach z kolonistami, a potem ze Stanami Zjednoczonymi.
Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: ➡︎ patronite.pl/podkastamerykanski
W pierwszym z odcinków dowiecie się, jak wyglądało życie Indian przed nadejściem Europejczyków. Dlaczego w ogóle mówimy o „Indianach” i czy to na pewno poprawne określenie? Ile jest prawdy w pojawiającej się niekiedy narracji, że rdzenni Amerykanie żyli w zgodzie z naturą i z samymi sobą, w harmonii i pokoju, nie znając wojen do czasu nadejścia kolonizatorów?
Opowiemy o Konfederacji Irokezów, z jednej strony bezwzględnych i okrutnych wojowników, z drugiej prekursorów demokracji, którzy stworzyli w Ameryce egalitarne społeczeństwo. Opowiemy o zręcznej irokeskiej dyplomacji i o tym dlaczego ich imperium było w stanie rywalizować z przybyszami. I dlaczego projekt kolonizacji kontynentu amerykańskiego wcale nie musiał nieuchronnie zakończyć się zwycięstwem Europejczyków.
A do tego: konie, psy-jelenie, „śmierdzące aligatory” i bobry, oczywiście.
Możecie nas słuchać także na:
➡︎ Spotify: bit.ly/3G39TYr
➡︎ Apple Podcasts: bit.ly/3ZxQXbe
W mediach społecznościowych szukajcie nas na:
➡︎ Facebooku: / podkastamerykanski
➡︎ Instagramie: / podkastamerykanski

Пікірлер: 149

@MrPigeon78 Ай бұрын

Trafiłem tu dzieki algorytmowi ,cieszę się bardzo . Super się was słucha .

@michalk.sikorski882 Ай бұрын

Serdecznie pozdrawiam wszystkich obecnych i Panów prowadzących

@zobaczyemnic8378 Ай бұрын

Tobie również wszystkiego dobrego! Podcast jest fantastyczny 😁

@michalk.sikorski882 Ай бұрын

@@zobaczyemnic8378 owszem 💜

@mardini8279 Ай бұрын

Wspaniała opowieść! Dziekuję i proszę o duuużo więcej. Pozdrawiam

@piotrrejnus2671 Ай бұрын

Super pomysł i mam nadzieje na długi cykl :)

@podkastamerykanski Ай бұрын

Będą co najmniej cztery części, ale nie jedna po drugiej, tylko w pewnych odstępach.

@aniagomula Ай бұрын

"Piotr jest z Krakowa", "Przyjaźń przyjaźnią, ale..." - urocze.

@waldikowalski9821 Ай бұрын

to bylo dobre

@kacjana Ай бұрын

Świetny odcinek!

@kasial2335 Ай бұрын

Dobry temat! Dziękuje ❤

@Zizi_top Ай бұрын

Kolejny świetny temat! Dzięki!

@Deveriell Ай бұрын

Ja czekam na prezydenta USA o indianskim pochodzeniu.

@podkastamerykanski Ай бұрын

Był już wiceprezydent!

@tomeksyta3360 Ай бұрын

@@podkastamerykanskikto?

@podkastamerykanski Ай бұрын

@@tomeksyta3360 Charles Curtis, zastępca Hoovera, po linii matki należał do narodu Kansa i wychowywał się przez jakiś czas w rezerwacie.

@buliatt87 Ай бұрын

Czyli chodzi Ci o obywatela Indii?

@podkastamerykanski Ай бұрын

@@buliatt87 proszę sobie włączyć pierwsze pięć minut tego odcinka, zamiast się zgrywać. 🤷🏼‍♂️

@asia_polska Ай бұрын

Nabrałam ochoty żeby sobie odświeżyć Parks and Rec 😄

@kasiasaramonowicz9885 Ай бұрын

Cieszę się bardzo że Was znalazłam ❤❤

@mikaiceland7040 Ай бұрын

Fajny podcast. Przypomniał mi trylogię indiańską :”Złoto Gór Czarnych” Szklarskich.

@ksiazkowawrona7277 Ай бұрын

Ależ ciekawe to bylo! Bieżączkę Waszą uwielbiam i nie spodziewalam sie, że jakikolwiek historyczny odcinek jej dorowna, a tu prosze bardzo! Dzieki Panowie ❤

@robertjablonski9778 Ай бұрын

Algorytm mnie trafił na ten kanał. Dobry algorytm.

@bartoszmolski8688 Ай бұрын

Dziękuję. 😇🙏 To bardzo ważny materiał.

@przemax5306 Ай бұрын

Znakomite, ciekawe informacje. Dziekuje i prosze o wiecej.

@krade0603 Ай бұрын

Komentarz dla zasięgu, początek obiecujący👍

@guglecwoki Ай бұрын

idealne po niedawnej powtórce z ukochanego "Reservation dogs", dziękuję

@Anita_Bugaj Ай бұрын

Super odcinek ☺️

@goltergot Ай бұрын

Dziękuję, wreszcie coś na temat! ;)

@ikukaeru Ай бұрын

Polecam bardzo dobry odcinek Knowing Better o rugowaniu Indian pt. Indian Removal

@podkastamerykanski Ай бұрын

Dojdziemy i do tego.

@olowrohek9540 Ай бұрын

Dzieki za material 👌

@arturos25 Ай бұрын

Filadelfia prześcignęła Cahokię, ale dzięki imigracji z Europy. Dziś zresztą uważa się, że Cahokia miała więcej mieszkańców, bo odkryto kolejne jej dzielnice. To życie w harmonii naturą to jest akurat w dużym stopniu prawda, bo Indianie mieli świetnie urządzone tereny łowiecko-zbierackie. Przez to Europejczycy uważali Indian w czasie pierwszych kontaktów za jakąś rajską społeczność, ale w praktyce bywało różnie. A kolejna rzecz, że Indianie też nie od razu na to wpadli i nie dlatego, że byli d z i c y, a przeciwnie - był to wytwór ich KULTURY. Prawdopodobnie epoka harmonii z naturą to dopiero kultura Hopewell pod koniec Starożytności: kzfaq.info/get/bejne/buBdjbmA3tizloU.html. Z tego co wiem też, np. na preriach w czasach niepodległości Indian, mimo ciągłych wojen między plemionami, żyło WIĘCEJ ludzi, niż dziś. Odnośnie miast, należy powiedzieć, że najstarszym miastem właściwej Ameryki Północnej (bez środkowej) było Poverty Point nad dolną Missisipi (powstałe ok. 1400 r. p.n.e.), a główną metropolią szeroko rozumianych Indian Pueblo było Paquime czyli po hiszpańsku Casas Grandes ("Wielkie Domy" - co pokazuje, jakie wrażenie robiła na Europejczykach już po opuszczeniu), znajdujące się po meksykańskiej stronie granicy. Co do podobieństwa kultury missisipijskiej do kultur środkowoamerykańskich, to teraz już akurat wiadomo, że w delcie Missisipi osiedlili się przybysze z Ameryki Środkowej. Język Indian Czitimaczów, który uważano za izolowany, okazał się być spokrewniony z niektórymi językami środkowoamerykańskimi, m.in. z totonackim. Nad Missisipi był co najmniej jeszcze 1 język, uważany za izolowany (Naczezów), więc zapewne niedługo dowiemy się o kolejnym takim pokrewieństwie. Kultura missisipijska przeżywała kryzys z suszy z powodu małej epoki lodowcowej (wbrew pozorom, ochłodzenie klimatu to susza, nie wilgotność - morza słabiej parują), bo bazowała ona na rolnictwie w typie ogrodnictwa (kobiety uprawiały pólka motykami). Kultura missisipijska odrodziła się jednak potem, choć często miasta powstawały w innych miejscach. Kolejny cios zadały im choroby, sprowadzone przez białych, które wyniszczyły te ludy nawet bez fizycznego kontaktu z białymi. Zabrakło zwyczajnie ludzi do tworzenia księstw czy królestw oraz zamieszkiwania w miastach... Najdłużej siłę zachowało Pięć Cywilizowanych Plemion, które przyjęły osiągnięcia białych, ale nie uratowało ich to przed brutalnym wywłaszczeniem i wysiedleniem w XIX w. za Missisipi, przypominającym sowieckie wysiedlenia Polaków do Kazachstanu ("Szlak Łez"). Na Południowym Zachodzie kryzys społeczności rolniczych zaczął się nawet w XII w., bo tam są pustynie i miejscowe kultury były bardziej wrażliwe na nawet niewielkie zaburzenia ilości wody, które dopiero zwiastowały prawdziwą suszę. Pueblosi nie mieli społeczeństw wysoko zhierarchizowanych. Mieli tylko stan kapłański, który, poza funkcją sakralną, był warstwą inteligencką, zapewniającą ludności przeżycie w warunkach życia na pustyni z rolnictwa, opartego na nawadnianiu. Warstwa taka istniała też w starożytnym Egipcie, gdzie były podobne warunki. Przy czym żadne katastrofy nie doprowadziły bynajmniej do jej likwidacji u Indian Pueblo. Podobnie przetrwały do dziś ich miasta, choć jedyne duże miasto w regionie zostało bezpowrotnie opuszczone, a obecnie te stare osiedla, ze względu na niski standard mieszkalny, są coraz częściej połączeniem ośrodków religijnych ze skansenami, a obok powstają nowe osady. Pueblosi nie znali bardziej zaawansowanych stałych struktur politycznych, niż religijny sojusz iluś miejscowości, skupionych wokół sanktuarium (miejscowości-sanktuaria można poznać po dużej ilości podziemnych kaplic, czyli kiw, a ponadto jest to zwykle największa, bo przecież stołeczna miejscowość danego plemienia). Było to widać w czasie powstania przeciw Hiszpanom. Ogólnie Indian uratowali przed eksterminacją masowi uchodźcy przed głodem z Irlandii. Jako katolicy, nie zgadzali się na tępienie rdzennej ludności i dlatego na później opanowanych terenach zachowało się więcej ludności indiańskiej. Natomiast na terenach opanowanych najwcześniej, o korzystniejszym klimacie, na wschodnim wybrzeżu, Indianie nie zachowali się prawie wcale. Wcześniej rolę humanizującą odegrał protestancki pacyfistyczny odłam kwakrów, ale ich było niewielu. Najgorsza sytuacja Indian na obszarach kolonizowanych była na samym początku, gdy wśród kolonistów angielskich dominował zdecydowanie radykalnie l u d o b ó j c z y purytanizm.

@waldi0534 Ай бұрын

mieszkałem w Stanach Zjednoczonych - widziałem i poznałem wielu ,, Indian '' ale żaden nie przypominał Indianina , raczej jacyś pomieszani z białymi - mieszańcy chwalący się rzekomym pochodzeniem , często etniczni biali przyszywający sobie pochodzenie

@podkastamerykanski Ай бұрын

Aha, a jak miałby wyglądać, żeby go Pan zaakceptował jako Indianina? Brakowało mu pióropusza i fajki pokoju?

@pawelostaszewski8367 Ай бұрын

Brawo chłopaki,prawda historyczna powinna być ostatnim bastionem oporu przed poprawnością polityczna.Czekam na odcinek o pionierach kariochirurgii,czyli Aztekach.Chlopaki obrabiali swoje ofiary ,nie gorzej niż ich dużo późniejsi koledzy z carteli Sinaloa

Ай бұрын

Jak mowicie o konkretnym obszarze fajnie byloby zobaczyc mapkę.

@podkastamerykanski Ай бұрын

A w jaki sposób mieliśmy tę mapkę zaprezentować w odcinku? Opowiedzieć o niej? :)

@waldikowalski9821 Ай бұрын

@@podkastamerykanski wrzucic na kilka minut w program , mapke plemion.. zaden problem... Alfred Szklarski robil tak w ksiazkach... a nie przez godzine ten sam obrazek.. Bizon na pewno sie zmeczyl...

@podkastamerykanski Ай бұрын

@@waldikowalski9821 wygooglowanie sobie mapki, to też chyba żaden problem :)

@piotrrossudowski2758 Ай бұрын

31 minuta, czy ten pan mówiący o jednomyślności, dokładnie rozumie to słowo?

@alexandramacedonska9617 Ай бұрын

Jaki tytuł tej książki?

@iowa406 Ай бұрын

Te szacunki liczby Indian jakiego obszaru dotyczą? Całości obu Ameryk? Geograficznie Ameryki Pn ( czyli razem z Meksykiem i resztą tzw Ameryki Srodkowej łącznie z wyspami)? Tzw kontynentalnej Ameryki Pn czyli USA, Kanada i Alaska? Czy może tylko samego USA? I drugie pytanie jakiego czasu dotyczą? Przed Kortezem? Czy może po Kortezie, ale przed Myflower? Czy już po "zadomowieniu" sie kolonistów w całej Ameryce?

@Kalder5 Ай бұрын

Pewnie doczekamy się za to prezydenta USA z "indian americans" Już teraz CEO microsoftu jest Satya Nadella , w ogóle ta grupa należy do najbogatszych Amerykanów właścicieli hoteli, inżynierów, programistów rodem z ... Indii

@Lupenux 4 күн бұрын

Białoskórzy, czarnoskórzy, żółtoskórzy i inni skórzy też mają (lub mieli jak kto woli) swoje pochodzenie i swoje narody :p To że ich nie pamiętają i nie celebrują to inna sprawa.

@FUFUFUFPV Ай бұрын

Chicago Polaks

@pewneosoby2108 Ай бұрын

Mi się podoba. To by był dobry sposób żeby ten racial slur odracialsurzyć.

@user-yl7qf2nt9d Ай бұрын

The First Nations przynajmniej w Kanadzie

@aleksandrakonieczna7384 Ай бұрын

Rdzenni Amerykanie udomowili kukurydzę, pomidory, ziemniaki , tytoń , kakaowiec, wanilię tysiące lat temu

@Jedittee Ай бұрын

Dziękuję za ten odcinek

@tomekjas Ай бұрын

fajne

@arturos25 Ай бұрын

Amerykę kiedyś nazywano po prostu Indiami Zachodnimi. A to, że samo słowo "Indie" oznacza całkiem inne miejsce, nie ma znaczenia. Takich pomyłek jest więcej. Np. Bhutan to tak naprawdę nazwa Tybetu, a oryginalna nazwa Bhutanu to Druk. A w jaki sposób powstała nazwa Kanady... Chodziło w języku Irokezów o wieś, a pytający się Europejczyk zrozumiał, że to nazwa kraju. Nazwę "Nawaho" przejęli europejscy koloniści od Pueblosów. czyli rolniczych Indian, zamieszkujących obronne wsie i miasteczka. Film o ceramice jednej z grup szeroko rozumianych Pueblosów przed kontaktem z białymi: kzfaq.info/get/bejne/Z79dnKaqu57Jd30.html. Co do celowego zarażania Indian chorobami, to jednak wiadomo, że takie rzeczy były. Np. w czasie powstania Pontiaka doprowadziło to do zdjęcia oblężenia z jednego z fortów. Europejczycy tyle już wiedzieli, skąd się biorą choroby, że dali Indianom koce z lazaretu, gdzie leżeli chorzy na ospę. Później zniszczono w ten sposób siłę Mandanów w XIX w. - w czasie epidemii w St. Louis wyruszył w górę Missouri statek, który rozniósł chorobę. Zasady higieny w wypadkach zarazy były wtedy znane i trudno uwierzyć, żeby kapitan nie wiedział, co robi. Indianie pomagali Europejczykom w sytuacjach skrajnych wyraźnie po prostu ze względu na PRAWO GOŚCINNOŚCI. Które samo w sobie było bezinteresowne, ale wiązało się z handlem i nakręcało go. Interes polityczny miał znaczenie później, gdy biali byli silniejsi, bo wymierający z głodu ludzie nie byli liczącym się sojusznikiem.

@oak_leaf Ай бұрын

w Pocahontas byli indiańscy wojownicy szykujący się na wojowników z wrogiego im plemienia :)

@mirosawbulanda9088 Ай бұрын

😎👍😎👍😎👍

@user-yl7qf2nt9d Ай бұрын

Nie wiem dlaczeko pomineliscie cala populacje Indian kanadyjskich?

@podkastamerykanski Ай бұрын

Z tego samego powodu z którego pominęliśmy Indian meksykańskich.

@grzegorzzak1109 Ай бұрын

Archeolodzy mają w zakresie zaludnienia Ameryki dużo do dyskutowania jeszcze. Było raczej więcej niż jedna fala osadnicza. Prawdopodobnie szli raz wybrzeżem, raz w głębi lądu. I raczej były to róžne grupy etnicznie i antropologicznie. Są nawet jakieś teorie że z Oceanii mogły jakieś grupki docierać.

@arturos25 Ай бұрын

Dodatkowo była też bardzo stara fala... z Europy. Jeszcze z epoki lodowcowej. Musieli przejść po lodzie, polując na morskie ssaki w przeręblach. Indianie, żyjący na wschód od Gór Skalistych są bardzo podobni do europejskich jaskiniowców, poza tym, że w większości mają lub mieli (bo teraz się bardziej wymieszali z Europejczykami) skośne oczy i nie mieli bród. Beothukowie z Nowej Fundlandii nie różnili się jednak chyba z wyglądu prawie niczym od mieszkańców Europy Północno-Zachodniej, gdzie zostało chyba najwięcej "krwi" jaskiniowców w Europie.

@arturos25 Ай бұрын

Fal osadniczych było na pewno dużo. Cieśnina Beringa jest na tyle łatwa do przebycia dla ludów morskich, że po obu jej stronach żyje to samo eskimoskie plemię - Jupików. Ci, co szli wybrzeżem, a właściwie płynęli wzdłuż niego, to były ludy tzw. kultury akwatycznej. Była to kultura oparta żywieniu się darami morza, która powstała w epoce lodowcowej na wybrzeżach Chin, gdzie pewne jej aspekty są żywe do dziś (zwyczaj mieszkania na statkach, który n.b. przeniósł się do... Europy). Po zakończeniu epoki lodowcowej, część ludzi tej kultury przeniosła się na północ za wycofującymi ssakami morskimi i tak powstały kultury eskimoskie. Kultury Północno-Zachodniego Wybrzeża, czyli ci Indianie od słupów totemowych, wyrośli również z kultury praeskimoskiej. Jest to właściwie taka bardziej ciepłolubna wersja Eskimosów. Jednak plemiona kultury akwatycznej zamieszkiwały nawet Ziemię Ognistą (Alakalufowie). Z drugiej strony, ludność eskimoidalna dotarła na Zachodnią Syberię. Istnieją też w Azji archaiczne, tropikalne odmiany tej kultury. Wojciech Cejrowski zrealizował kiedyś film o "morskich Cyganach".

@arturos25 Ай бұрын

Warto też dodać, że w językach środkowoamerykańskich jest masa zapożyczeń z łaciny. Np. w języku Majów lud to "popol" (łac. populus), a w języku nahuatl, czyli po aztecku, motyl to "papayotl" (łac. papillo). No, i takie dziwne (i mało znane) szczegóły, jak zwyczaj noszenia turbanów w Ameryce Północnej, który można zestawić z udokumentowanymi historycznie, zaginionymi wyprawami z krajów muzułmańskich, albo fakt, że kultury Północno-Zachodniego Wybrzeża wyglądają dziwnie jak jakaś archaiczna wersja kultury japońskiej.

@grzegorzzak1109 Ай бұрын

Arabowie w północnej? Zdziwiłem się. W latynoskiej części ok, ale północna? Turbany to trochę mało.

@arturos25 Ай бұрын

@@grzegorzzak1109 , nie wiem, czy Arabowie, bo może Chamici, ale na pewno muzułmanie. Wiadomo, że porywały ich prądy morskie. A w Ameryce Północnej są różne tereny. Floryda, Nowy Orlean i Kalifornia, to też Ameryka Północna. Centrum kultury missisipijskiej, której jedną z cech jest moda na turbany, znajdowało się na południowym wschodzie, w delcie Missisipi i w jej pobliżu (choć największe miasto tej kultury, Cahokia, było na północy).

@lukaszkaleta5956 Ай бұрын

Co do "indiańskich" nazw to jest w usa woda Poland spring.

@andrzejlasek7927 Ай бұрын

..rdzenni amerykanie.. przecież,słowo ameryka zosyało dodane równolegle do nazwy indianie.

@aloisnieschwitz840 Ай бұрын

In die Ana -jak gora sw.Anny na Slaku -wiec In die Ana -bedzie w polskim do Pramatki -przodkini -dlatego na slasku bog mieszka w kopalni bo tam przodek .

@aleksandrakonieczna7384 Ай бұрын

Rdzenni Amerykanie uprawiali kukurydzę, pomidory, paprykę, ziemniaki oraz kakaowiec i wanilię, fasolę i dynię od XII wieku p.n.e, a Europejczycy uprawiają kukurydzę, pomidory, paprykę, ziemniaki, fasolę i dynię od XVI wieku, a Afrykanie uprawiają kakaowiec i wanilię od XIX wieku , a Azjaci uprawiają kukurydzę, paprykę od XVI wieku

@arturos25 Ай бұрын

Z Azji pochodzą też banany, cytrusy i mango, a z Ameryki - ananasy, passiflory/ marakuje, awokado i papaje. Co ciekawe, banany uprawiane są także przez Indian, którzy rzekomo nie mieli nigdy kontaktu z białymi ludźmi. Co pokazuje, że mieli jak najbardziej kontakty, a unikają białych, bo po prostu mają ich dość. Niektórym nie może to przejść przez gardło...

@Maciex295 Ай бұрын

To było dobre z tym cywilizowaniem Indian

@aleksandrakonieczna7384 Ай бұрын

W Ameryce Północnej jest dużo skamieniałości koni z okresu paleogenu i neogenu

@romanjastrzebski5513 Ай бұрын

. ... najpierw obrazeczek - pierwsze konie przywieźli tam Europejczycy. W obu Amerykach koń był przedtem nieznany. No i po koniach, których nie było, bełkot, który jest ... 🤕

@mclurr3197 Ай бұрын

W sensie indianie?

@aleksandrakonieczna7384 Ай бұрын

Konie ewoluowały się w Ameryce Północnej w paleogenie

@podkastamerykanski Ай бұрын

Tak, a potem wyginęły i dopiero Europejczycy sprowadzili je na kontynent znowu.

@adamszangala4764 Ай бұрын

Obawiam się, że wszystko, co Indianie mogli osiągnąć, nawet wspinając się na najwyższe wyżyny samoorganizacji i solidarności międzyplemiennej - to czasowe powstrzymanie Europejczyków. Tak jak tylko czasowo powstrzymywały kolonizatorów dużo wyżej cywilizowane państwa Afryki (ano, mieli tam coś na kształt państw) czy Azji. Po prostu Europa rosła demograficznie i, co ważniejsze, technologicznie, czytaj, militarnie. I z czasem nie potrzebowała już wcale wielkich wojsk, by pokonywać nawet znacznie liczniejszych i nieźle zorganizowanych armii tubylczych. Biedni dzicy ludzie z późniejszego USA, żyjący w praktyce w epoce kamiennej, byli od początku skazani na klęskę.

@podkastamerykanski Ай бұрын

„Epoce kamiennej”? 😳

@adamszangala4764 Ай бұрын

@@podkastamerykanski Dokładnie: na pograniczu neolitu i epoki jeszcze nie brązu a miedzi. Co w praktyce znaczy, że ta konkretna, cięższa broń bojowa oraz groty pocisków - były z kamienia albo kości/rogu. Żelaza nie znano, brązu też nie, więc w praktyce uzbrojenie Indian, zwłaszcza tych mniej cywilizowanych, z obszaru USA, odpowiadało poziomem technologicznym broni ludzi epoki neolitycznej.

@podkastamerykanski Ай бұрын

@@adamszangala4764 ale Pańskim zdaniem w czasach „późniejszego USA” Indianie żyli w epoce kamiennej? Ci sami Indianie, którzy używali broni palnej, uprawiali ziemię, mieli własne pismo, mieszkali w miastach itd?

@adamszangala4764 Ай бұрын

@@podkastamerykanski Nie chodzi o Indian żyjących w USA, to chyba oczywiste, tylko o wskazanie lokalizacji plemion, o których mowa. Bo o ile Indianie z Meksyku czy Peru byli wyraźnie wyżej cywilizowani (choć też głównie kamienia i kości używali do zbrojenia wojsk, wyroby z miedzi to był luksus, raczej narzędziowy i jubilerski) o tyle w Ameryce powyżej Rio Grande już wielkich skupisk cywilizowanej ludności nie było w epoce prekolumbijskiej. A o tym przecież mowa - czy w momencie przybywania białych Indianie mieli jakieś szanse stawienia skutecznego oporu. No więc z samej definicji - póki go stawiali, wybijając desanty gdzieś na plażach, nie weszliby raczej w posiadanie koni i karabinów tudzież amunicji do nich, by przy pomocy tej nowej technologii zwiększyć swoje siły obronne. Dlatego kolonizacja była nieuchronna, niezależnie od tego, co by biedni Indianie wykombinowali. A wiemy, że jako ludzie epoki plemion, nie narodów i państw, wiele wykombinować nie mogli, bo tym się cechuje taka struktura - słabiutką zdolnością do koncentrowania wysiłku ogromnych mas ludzkich na wojnie.

@podkastamerykanski Ай бұрын

@@adamszangala4764 sorry, ale opadają ręce. Cały odcinek jest o tym, że wizja „nieuchronności” jest nieprawdziwa. Że opowieść o „braku cywilizacji” jest nieprawdziwa. Że projekt kolonizacji kilka razy prawie się wykopyrtnął. Ale nie - Pan przychodzi i powtarza stek komunałów o „epoce kamiennej, braku cywilizacji i nieuchronnym upadku”. No więc okej, przyjmijmy że Pan ma swoje opowieści z epoki kamienia łupanego, a my zachęcamy do posłuchania odcinka.

@klaudiabarbara9300 Ай бұрын

Tak, tak a Eskimosi to nie Eskimosi. Polonia Warszawa to też nie Polonia.

@funthomas-nh8ci Ай бұрын

prowadzący nie wymawia "R"

@podkastamerykanski Ай бұрын

O cholera, faktycznie! 185 odcinków, 41 lat życia i wreszcie mi ktoś powiedział! No dzięki, stary, naprawdę doceniam!

@maciejzajac2557 Ай бұрын

nooooo patrz.... a najstarszy szkielet znaleziony w Ameryce byl od bialego czlowieka?! Pisze byl, bo go zniszczono, a i nikt sie o tym za bardzo nie rozpisywal. Trzeba sie dobrze natrudzic, zeby znalesc w sieci informacje na ten temat.

@arturos25 Ай бұрын

Ale przecież to nie jest przypadek, że Indianie, żyjący na wschód od Gór Skalistych, przypominają wyglądem Europejczyków... Tyle, że tych z epoki lodowcowej.

@zdzislawakiljanska1439 Ай бұрын

10 minut wstępu,to za długo.Konkrety proszę,no początek słaby,nieciekawy .Słucham dalej,może wreszcie coś konkretnego.Prosze wybaczyć te dygresje,ale czekam i czekam s tu nic . Dziękuję.

@user-yl7qf2nt9d Ай бұрын

Irokua

@podkastamerykanski Ай бұрын

Czy polskie słowo “Irokezi” tak się, panskim zdaniem, wymawia? 🤔

@Bestwishes-mv4le Ай бұрын

Lewactwo wszedzie WCHODZI.. 5 kontynentow kazdy ma swój kolory, ja pamieta z. Westernow z lat 90 zawsze byli czerwonoskorzy no coz historia musi byc zmieni ona

@user-yl7qf2nt9d Ай бұрын

Ja pamiętał polskie dowcipy w których Polak jest glupi i brudny. Dzięki Lewactwu to się zmieniło. Czy chcesz to cofnąć?

@bartosznapiorkowski7375 Ай бұрын

Jak dużą część wiedzy o świecie czerpał pan z komercyjnego kina?

@arturos25 Ай бұрын

@@bartosznapiorkowski7375 , w Polsce na pewno wyraz "czerwonoskórzy" nie ma zabarwienia negatywnego. Raczej egzotyczny i poetycki, jako słowo opisowe. W USA może być inaczej, ale tam ludzie byli tak długo nastawieni negatywnie do Indian, że tam KAŻDE określenie uzyskiwało wydźwięk przynajmniej częściowo negatywny.

@bartosznapiorkowski7375 Ай бұрын

@@arturos25 może tak jest, może nie ale ja piję do oparcia argumentacji o stosowanie słów w westernach. Dosłownie drugie zdanie wypowiedziane przez narratora w filmie "Jak zdobywano dziki Zachód" nazywa Indian prymitywnymi ludźmi ale zakładam że osoba która napisała pierwszy komentarz na ogół rdzennych Amerykanów tak nie nazywa. Pewnie przez to lewactwo które wszędzie wchodzi.

@janmotoch1382 Ай бұрын

Tak wpisując się w nurt. Czekam na prezydenta Rosji z narodu Sami. Szanse miałby podobne.

@grzegorzzak1109 Ай бұрын

Wizja życia pierwotnych mieszkańców Ameryki wskazuje raczej na po prostu niewiedzę na temat historii. Generalnie. Sposób podbijania nowych terenów, dominowania lokalnej ludności raczej nie bywa w... kulturalne. Europa była zasiedlana z punktu widzenia etnicznego kilkakrotnie. Antropologicznie też. Ake nie ma korelacji w zasadzie. Genetycznie na terenie Polski mamy ciągłość osadniczą przez dość długi czas, mierzony w tysiącach lat. Etnicznie nie. Wnioski?

@arturos25 Ай бұрын

Ten rzekomy brak ciągłości etnicznej/ kulturowej/ językowej Polski to jest PROPAGANDA POLITYCZNA. W rzeczywistości nie ma ŻADNEJ drastycznej różnicy kulturowej między ziemiami polskimi u schyłku Starożytności i na początku Średniowiecza. Zmiany następowały STOPNIOWO; np. zmiany w stroju to dopiero VIII w. W niektórych miejscowościach, jak słynny Biskupin, widać, jak kultura materialna zmieniała się krok po kroku. Dodatkowo archeolodzy utrzymują w tajemnicy takie fakty, jak to, że np. w kulturze łużyckiej kobiety nosiły kabłączki skroniowe (we wczesnym Średniowieczu uważane są za atrybut Słowianek, więc wybitnie nie pasuje to do teorii allochtonicznej). Zwolennikom braku ciągłości kulturowej nawet chronologia nie trzyma się kupy, bo Słowianie mieli przybyć do Europy Środkowej wraz z Hunami w VI w. Problem w tym, że w VI w. imperium Hunów nie było już co najmniej od półwieku... Są też w Polsce podania, dotyczące na pewno okresu wpływów rzymskich i związane z kulturą słowiańską, a całkowite opustoszenie terenu Polski wskutek dobrowolnych migracji to kompletny absurd (nie udało się to nawet Krzyżakom w Prusach ogniem i mieczem, na mniejszym obszarze). Owszem, były migracje Słowian ze Wschodu, ale nieliczne i raczej elitarne (i nie tylko Słowian ze Wschodu, bo także Germanów czy Sarmatów - grupa dobrodzieńska). Najwięcej tych migrantów osiadło w rejonie ujścia Odry, gdzie liczne są wschodniosłowiańskie nazwy miejscowe, do dziś odczytywalne w rosyjskim i ukraińskim (np. Jezioro Dołgie, Połczyn w Polsce i Niemczech, Kołbaskowo, Perekop na Rugii). Ale z tego, że istniał w tym czasie język wschodniosłowiański, różny od zachodniosłowiańskiego, wynika, że ten drugi też już musiał istnieć... Widoczne jest dziedzictwo starożytnego Biskupina we wczesnośredniowiecznych koncepcjach urbanistycznych Słowian Lechickich (najlepiej w Stradowie). Teoria o rzekomym braku ciągłości kulturowej w Polsce (allochtoniczna), wymyślona jest na Zachodzie, głównie w Niemczech, choć najbardziej uległych głosicieli znajduje wśród polskich łowców grantów, zwanych dla śmiechu naukowcami. Oni są tak nadskakująco ulegli, że nawet zachodni naukowcy się z nich śmieją... To są tego samego typy ludzie, co "eksperci" medyczni, których popisy widzieliśmy niedawno. Nie wyszło z "niższością rasową", to się podważa polskie prawa do terytorium. Wersja "naukowa", panująca po 1989 r. ma wspólnego z rzeczywistością, co "eksportowa" amerykańska wizja historii i teraźniejszości ich kraju z tą rzeczywistością. Wg filmów z Hollywood, Amerykanie to naród bohaterów, a podbój Dzikiego Zachodu był wielką przygodą. Zgodnie z rzeczywistością, Amerykanie to naród marginesu społecznego (te ulice, pełne bezdomnych i narkomanów i ponad 1/3 obywateli uzależnionych), a podbój Dzikiego Zachodu był ludobójstwem.

@arturos25 Ай бұрын

Teoria o rzekomym braku ciągłości kulturowej w Polsce (allochtoniczna), wymyślona jest na Zachodzie, głównie w Niemczech, choć najbardziej uległych głosicieli znajduje wśród polskich łowców grantów, zwanych dla śmiechu naukowcami. Oni są tak nadskakująco ulegli, że nawet zachodni naukowcy się z nich śmieją... To są tego samego typy ludzie, co "eksperci" medyczni, których popisy widzieliśmy niedawno. Nie wyszło z "niższością rasową", to się podważa polskie prawa do terytorium. Wersja "naukowa", panująca po 1989 r. ma wspólnego z rzeczywistością, co "eksportowa" amerykańska wizja historii i teraźniejszości ich kraju z tą rzeczywistością. Wg filmów z Hollywood, Amerykanie to naród bohaterów, a podbój Dzikiego Zachodu był wielką przygodą. Zgodnie z rzeczywistością, Amerykanie to naród marginesu społecznego (te ulice, pełne bezdomnych i narkomanów i ponad 1/3 obywateli uzależnionych), a podbój Dzikiego Zachodu był ludobójstwem.

@arturos25 Ай бұрын

Cenzura na YT ukryła mi komentarz, chociaż nie było w nich nic złego. Żeby go zobaczyć, trzeba zmienić tryb sortowania na "Od najnowszych".

@arturos25 Ай бұрын

Już na początku widzę błąd, choć w audycji jest on wyjaśniony. Przed przybyciem Europejczyków Indianie nie znali koni wierzchowych i mieli całkiem inne techniki polowania na bizony. Które zresztą żyły nie tylko na preriach, ale wszędzie co najmniej w strefie umiarkowanej i subarktycznej, czyli w zwykłych lasach oraz w tajdze kanadyjskiej i alaskańskiej. Tylko na preriach powstawały te ogromne, widowiskowe stada. Napędzanie zwierzyny na urwiska znane jest też z epoki lodowcowej w Polsce. W Krakowie jest cmentarzysko mamutów w miejscu, gdzie naganiano te zwierzęta na krawędź urwiska nadrzecznego. Europejczyków ocenia się surowiej, niż Indian, za taką samą bezwzględność, bo Europejczycy byli CHRZEŚCIJANAMI. Pueblosi raczej po prostu wypuścili konie, które zdziczały jako mustangi i przeniosły się na prerie, gdyż na półpustyniach były dla nich złe warunki. Tamtejsze plemiona, początkowo głównie Komancze, łowili je potem i ujeżdżali za przykładem białych.

@wiesawkonik2765 Ай бұрын

przed europejczykami indianie nie polowali na koniach

@podkastamerykanski Ай бұрын

przecież własnie o tym mówimy w odcinku :)

@michalk.sikorski882 Ай бұрын

Pierwszy i pierwszy

@tomeksyta3360 Ай бұрын

Jak śmierdzą aligatory?

@podkastamerykanski Ай бұрын

Pojęcia nie mam. Ale faktycznie w Wersalu za czysto nie było, a Indianie podchodzili do spraw higieny dużo poważniej, niż ówczesna francuska arystokracja.

@aleksandrakonieczna7384 Ай бұрын

Konie przybyły do Eurazji przez Beringię z Ameryki Północnej w plejstocenie