2001 krizi Türkiye'de yaşanan ve özellikle bankacılık sistemindeki sorunlardan ve temel makro ekonomik göstergelerdeki sorunlardan kaynaklanan bir ekonomik krizdir. 1990'lı yıllarda Türkiye'de enflasyon kronikleşmişti, ekonomi dalgalı bir seyir izliyordu. 1999 depreminde ağır bir yıkım yaşanmıştı ve resmi verilere göre 17500 kişi hayatını kaybetmişti. TUSİAD’a göre depremin maliyeti 17 milyar dolardı. 1990’larda Ekonomik olarak bir çok gösterge sağlıklı değildi. Kronik bir bütçe açığı vardı, kamunun borçlanma gereksinimi yüksekti ve yüksek enflasyon ile savaşıyorduk. Devletin faiz ödemelerinin tutarı topladığı toplam vergilerden daha fazlaydı.
1999 yılında IMF destekli olarak döviz kuruna dayalı enflasyon ile mücadele programı devreye alınmıştır. Bu programın amacı kamuda mali disiplini sağlayarak enflasyon ile mücadele etmektir.
%6,5 oranında faiz dışı bütçe fazlası hedefi belirlenmiştir. Bu programa göre döviz kuru geleceğe dönük sabitlenecektir. Merkez bankası ancak döviz karşılığında piyasaya para sürebilecektir. Kurun 2000 yılında %20 oranında artması planlanmıştır. Enerji fiyatlarındaki artış ve hızlı ekonomik büyüme nedeniyle 2000 yılında cari işlemler açığı 9,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Finansman hazinenin dış borçlanması ve banka dışı sektörlerin dış borç kullanımının artmasıyla gerçekleşmiştir.Türk lirasının reel olarak değerlenmesi cari açığı ciddi anlamda artıran bir unsur olmuştur.
Bazı bankalar mevduat toplayıp kendi holdinglerine borç veriyordu. Bazı bankaların döviz cinsinden borcu çok fakat alacağı azdı. Bazı bankalar ise topladıkları mevduatı tahvillere yatırıyordu. Aralık 1999 ve Ekim 2000 yıllarında 7 banka TMSF kontrolüne geçti ve raporlanan geri dönmeyen kredi oranının bir çok banka için raporlananın çok üstünde olduğu ortaya çıktı. Kamu bankaları ağırlıklı olarak devlet kurumlarına kredi veriyordu. Kamu bankaları tarım kesimi, küçük ve orta boy işletmeleri desteklemek için verdikleri kredilerden zarar ediyordu ve bu görev zararı toplam varlıklarının %30’una ulaşmıştı. Haziran 2000 yılına gelindiğinde sermayelerinin aktiflere oranı %3,5’e düşmüştü. Kamu bankalarının görev zararları (1999’da %8.2 iken 2000’de %14) ve açık pozisyonlarının (2000’de 18 milyar dolar) çok yüksek olması Kasım krizinin derinleşmesini engellemek için faiz oranlarının yüksek tutulması, Merkez Bankası tarafından piyasaya ek likidite sunulması ve IMF’in 7.5 milyar dolarlık ek finansman kolaylığı sağlaması gibi bir dizi önlem alınmıştır.
2001 ekonomik krizinde Borsa %14,6 oranında değer kaybetti. Faizler %760’a yükseldi. İç borcun GSMH’ya oranı %69’a dış borcun GSMH’ya oranı %79’a çıktı. 800 bin işsiz ve %9 küçülme yaşadı
Kriz sürecinde toplam 24 banka battı. Kriz öncesi dönemde Türkiyede banka sayısı 74’tü. Bu videoda 2001 Türkiye ekonomik krizinin nedenlerini ve sonuçlarını anlattım. Türkiye'deki finansal krizlerin güzel bir anlatımı için Fatih Özatay'a ait FİNANSAL KRİZLER VE TÜRKİYE kitabını öneririm.
Doç. Dr. Serkan Ünal
.Twitter: / degeryatirim
.Eğitimler: bit.ly/3DA1UBn
.Kitaplar bit.ly/3RiTjHN
.Makalelerim bit.ly/3BzxUSV
Bu konudaki videoların devam etmesini istiyorsanız BEĞENİ ve YORUM yapmayı unutmayın.
Videolardan haberdar olmak için kanala ABONE olmayı ve bildirimlerin gelmesi için "ZİLİ" (🔔) açmayı unutmayın.
Twitter: @degeryatirim
Fintables Akademideki Borsa Eğitim Videolarımı İncelemek için:
bit.ly/3DA1UBn
Borsada Doğru Yatırım Kitabım:
bit.ly/3SHbUND
Yatırım Fonları Kitabım:
bit.ly/3THpLVo
Doğru Hisse Seçimi Kitabımız:
bit.ly/3gEYJzn
Borsa Eğitim Videoları
bit.ly/2Y0DUjB
Yatırım Eğitim Videoları
bit.ly/2KvkjoK
Hisse Senedi Analizleri
bit.ly/2Js4dum
Yeni videoları kaçırmamak için kanalımıza / @drserkanunal tıklayarak abone olabilirsiniz.
Ben Serkan Ünal, 15 yılı aşkın süredir hisse senedi analizleri, temel analiz, borsa yatırım stratejileri konularında çalışmakta, dünyanın önde gelen finans sitelerinde analizler yayınlamakta ve borsaya yeni başlayan yatırımcılara dersler vermekteyim.