Бәріңізге ассалаумағаликум. 7 қараша, жексенбі қазақ елі үшін өте ауыр күн болды. Бір күнде екі жарылыс. Таң атпастан Қарағандыдағы Абай шахтасында апат болып 6 кенші өліп кетті. Содан қас қарайғанда Ақтаудағы екі қабатты ғимарат жермен жексен болды. Шахта мен кешендегі жойқын жарылысқа кімдер жауап береді? «Абай» шахтасы биыл тексерілген. Соның өзінде апатқа жол берілді. Біздің үкімет зардап шеккендерге уәдені үйіп-төгіп берді. Онысы орындала ма? Америкада қаза болған кеншінің құны 40 млн доллар. Ал біздің елдеші? Сіз естімеген, көрмеген ақпараттарды біз айтамыз. Мұны сізге білген дұрыс.
Алдымен Ақтаудағы жарылыс жайлы. Бірден айтайық. Ел-жұрт жарылыс «Аянат» атты кафеде болған деп жүр. Олай емес. Жарылыс самса мен палау сататын жерде болған.
Жарылыстың қатты болғаны сонша. Кәдімгі кинодан ғана көретін көрініс қайталанды.
Жарылыс салдарынан 11 көлік зақымданған. Ал бұл апат неден болды? Екі түрлі болжам айтылуда. Біріншісі - электр сымының қысқа тұйықталуы. Екіншісі - газ балонының жарылуы. Соңғы нұсқаның ықтималдылығы жоғары боп тұр. Сосын жарылысты әдейі біреу жасады деген сыңайлы қылмыстық сипаттағы нұсқа алынып тасталды деп хабарлады Ішкі істер министрлігінің өкілдері. Осындай сұмдық жойқын жарылыстан адамдардың зардап шекпеуі мүмкін емес деп ел шулап жатыр. Бірақ ресми органдар еш адам шығыны болмағанын жеткізді. Дегенімен сол жарылған ғимаратта арнайы киім және автобөлшек сататын дүкендер, мейрамхана, сауна, СТО және қоймалар орналасқан. Бас аман болсын дейміз ғой бірақ біраз кәсіпкердің отбасын асырап отырған кәсібі ойран болды. Олардың шығынын енді кім төлеп береді?
Ақтаудағы апат жайлы айттық. Енді Қарағандыдағы «Абай» шахтасында болған жарылыс жайлы. 6 адам қаза тапты. Олардың ең жасы 31-де. Барлығы метан газынан уланып көз жұмған. Жер астында атылған тау жыныстары шамамен 20 метр жерге шашылған. Бұл Абай шахтасында болған бірінші апат емес. 2008 жылы да өте сұмдық жарылыс болып еді. Ол кезде 30 адам жер астында қалып опат болды.
Бұл жолы мемлекет қаза болғандардың отбасына 10 жылдық ақшалай тіршілік шығынын төлемекші. Сонымен қатар қаза болған адамдардың студент балалары болса, олардың оқуын төлеу және мұқтаж отбасыларға баспана беру жағын қарастырып жатыр. Қазақстан шахтасы және ондағы апаттың шығыны осылай өтеліп жатыр ал Америкада 1 шахтердің өлімі үшін жұмыс беруші 40 млн доллар төлейтінін білесіз бе? Сол үшін, Америкада шахтада жазатайым оқиғаны болдырмауға тырысады. Кезінде jaqsy.kz порталында осы тақырыппен мақала жарық көріпті. Соны журналист Нұрбек Бекбау парақшасында жариялады. Неге шахтада апат өте жиі боп кетті? Басты себеп - шахта иелерінің пайда табу жолындағы ешнәрсеге қарамауы.
2008 жылы «Абай» шахтасында 30 шахтердің қаза табуынан кейін прокуратура үлкен тексеріс жүргізген. Содан анықтағаны, шахтадағы құралдардың 70%-ы әбден ескірген. Басты желдету жүйесі желдеткіштерінің өздерінің нормативтерін орындап, тіпті оны 2-2,5 есе артық орындағаны анықталған. Олар 60-шы жылдардан бері әлі қолданылып келеді. Әрі 1967-1982 жылы шығарылған электровоздар қолданылады.
Стационарлық конвейлердің 70%-ы ескірген. Мұндай жағдайда жұмыс атқару - күнделікті өлімге тәуекел етумен тең. Бұл проблемалар бір күнде қалыптасқан жоқ. «Арселор Миттал» басшылығы шахталарды модернизациялауға қанша қаржы жұмсады? Не техника алыпты, осы уаққа дейін? Әлде Советтік құралдарды тозғанша қолданып қалуға тырысып жатыр ма, әлі күнге?!
Шахтердің жағдайы қалай?
Кеншілердің айлықтарының орташа көрсеткіші 150 мың теңгенің айналасында. Мұндай қаражатқа шахтер қалай күн көрмек?
Бұны аз көргендей, шахтерлерді зейнетке 63 жасынан шығарамыз. Одан ертерек шығуына мүмкіндік жоқ. Осы шешімге қол қойғандардың өздерін 63 жасында шахтаның жұмысына салып көру керек еді... Қалай болар екен. Адам өміріне соншалықты селқос қарады деп жүрген Кеңес өкіметінің өзі мұндай қадамға бармаған.
Сіз үшін білген дұрыс.