#ww1 #boithuongchientranh #duongdialy
Người Mỹ họ đòi Trung Quốc phải thanh toán nợ từ thời Mãn Thanh, Ba Lan và Hy Lạp đòi Đức bồi thường mấy trăm tỷ đô la Mỹ từ những năm thế chiến. Nói chung những món nợ đó đã được định đoạt từ trước khi chúng ta ra đời, chiến tranh thì cũng đi vào sử sách nhưng nhiều quốc gia vẫn còn thiếu nợ đến tận ngày hôm nay.
chúng ta nói luôn về kết cục chiến tranh cho nó nhanh. Về lý thuyết thì các nước Đồng Minh Anh Pháp Mỹ … đã thắng cuộc. Nhưng các nhà phân tích cho rằng không quốc gia nào thực sự thắng trong thế chiến thứ nhất, nước Đức cũng không hoàn toàn thua bởi vì so với các nước thì những công xưởng của Đức vẫn còn khá nguyên vẹn chỉ có điều là họ bị đòi tiền dữ quá thôi. Tháng 11/1918, Chiến tranh thế giới lần thứ nhất tạm thời kết thúc bằng việc ký một Hiệp định đình chiến giữa Hoàng đế Đức với các nước Đồng minh, nhưng chưa chính thức.
Một năm sau, Hội nghị Hòa bình tổ chức tại Paris đã cho ra đời Hiệp ước Versailles - một thỏa thuận chính thức chấm dứt chiến tranh, đồng thời cũng là thỏa thuận quốc tế đầu tiên ràng buộc nước Đức phải bồi thường chiến tranh.
Trong Hiệp ước này buộc lãnh thổ Đức phải phân nhiều phần nhỏ cho các quốc gia khác. Đây là bản đồ phân chia theo Hiệp ước Versailles trong đó có hai điểm chú ý nhất là phần Đông Phổ của Đức bị chia cắt bởi Ba Lan, và buộc Đức trả vùng Alsace và Lorraine cho Pháp. Đồng thời các thuộc địa Đức cũng chuyển thành các khu ủy thác của Hội Quốc Liên dưới sự kiểm soát của các quốc gia đồng minh. Bởi vậy mới nói kẻ bị tổn thương lại làm tổn thương người khác là như vậy.
Chưa hết, Còn vấn đề bồi thường, điều chúng ta quan tâm nhất hôm nay. Đức phải bồi thường bao nhiêu tiền. Theo một trang nước ngoài thông tin về hiệp ước Versailles họ nói rằng Đức sẽ phải trả 20 tỷ đồng Mác (đơn vị tiền của Đức, tương đương 5 tỷ đô la mỹ ở thời điểm đó). Nhưng đó chỉ là khoản bồi thường ban đầu, họ còn lập ra Ủy ban Bồi thường Quốc tế, Ủy ban này đã phải làm việc quần quật trong 2 năm để đánh giá các thiệt hại, đồng thời xét tới tương quan thực lực kinh tế nước Đức, sao cho mức giá bồi thường phải "vừa túi tiền" của nước Đức. Có vừa túi tiền người mới trả được. Theo trang An Ninh thế giới của báo CAND. Cuối cùng Ủy ban Bồi thường đưa ra mức giá bồi thường là 266 tỷ đồng Mác vàng tương đương 63 tỉ USD lúc đó. Con số này sau đó đã được hạ xuống còn 33 tỉ USD, khoảng 402 tỉ USD ngày nay. Khoản tiền này tương đối chính xác, so với các tài khác tôi tiếp cận được thì con số nó cũng dao động quanh mức đó. Bây giờ mình xem thử bằng bao nhiêu tiền Việt nha. Rồi vậy là, haizz. 9 triệu 402 ngàn 780 tỷ đồng Việt Nam. Quá trời quá đất. Nhưng số tiền thực trả của Đức có thể không tới con số này.
Đến nước này thì người Mỹ bắt đầu nhúng tay vào. Một chủ nhà băng Mỹ tên là Charles Dawes đã giúp nước Đức vạch kế hoạch chi trả, sau này được gọi là Kế hoạch Dawes. Theo Giáo sư Schuker trong quyển sách "American "Reparations" to Germany, 1919-33" (tạm dịch: Người Mỹ trả nợ thay cho nước Đức, giai đoạn 1919-1933) thì
trên thực tế, Kế hoạch Dawes, bắt đầu hoạt động vào tháng 9 năm 1924, đã bảo vệ nền kinh tế Đức khỏi những yêu cầu bồi thường quá lớn, trong một giai đoạn gọi là kế hoạch phục hồi. Kế hoạch được đưa ra từ một ủy ban liên tổ chức gồm các chuyên gia chịu trách nhiệm điều chỉnh số tiền bồi thường hàng năm theo khả năng chi trả của Đức. Số tiền đã giảm bớt theo tình hình chính trị, trước sự suy yếu vị thế của Pháp - chủ nợ khó chịu nhất với số tiền bồi thường lớn nhất - sau khi Pháp-Bỉ thất bại trong việc chiếm đóng Ruhr.
Theo đó các ngân hàng Mỹ, như J.P. Morgan sẽ thay mặt nước Đức đứng ra phát hành trái phiếu. Giải thích. Bây giờ Đức họ phát hành trái phiếu người ta sẽ không dám mua lỡ đâu anh không trả được thì sao đây. Bởi vậy các ngân hàng Mỹ những người có máu mặt trên thị trường tài chính ngân hàng mới đứng ra bảo lãnh. Như vậy nhiều doanh nhân mỹ đã mua trái phiếu, và như vậy nước Đức sẽ phải trả nợ lại cho các nhà đầu tư này khi trái phiếu đến kỳ đáo hạn.
Nhờ sáng kiến ra kế hoạch táo bạo này mà ông Dawes được trao Giải Nobel Hòa bình năm 1925. Chúng ta cùng bàn một chút về ông Dawes này.
Tên thật là Charles Gates Dawes. Dawes sinh tại thành phố Marietta bang Ohio là một nghệ sĩ piano và một nhà soạn nhạc tương đối nổi tiếng vào những thập kỷ đầu thế kỷ 20. Ông trở thành một chủ ngân hàng, tướng lĩnh, chính trị gia Đảng Cộng hòa người Mỹ, ông cũng là phó tổng thống thứ 30 của Hoa Kỳ từ năm 1925-1929 tức là sau khi ông đưa ra sáng kiến về kế hoạch Daws năm 1924.
Tuy nhiên, chuyện gì đến thì nó cũng đến, khi trái phiếu đáo hạn vào năm 1928, Đức lại "mất khả năng chi trả". Vì thế, năm 1929, một kế hoạch bổ sung ra đời, theo đó các trái phiếu do Mỹ bảo lãnh sẽ được phát hành nhiều hơn, đồng thời giảm phần chi trả nợ của nước Đức xuống còn 28 tỉ USD, được chia ra và trả dần trong 59 năm.