Ziemia jest planetą oceanów, a woda pokrywa ponad 70% jej powierzchni. Pod powierzchnią wody istnieje świat, dla większości z nas obcy, zamieszkiwany przez zdumiewająco różnorodne organizmy żywe. Do tego podwodnego królestwa należą walenie - rybokształtne ssaki morskie, zwane także wielorybami.
Naukowcy dzielą Cetacea (słowo „cetacea” pochodzi od łacińskiego słowa cetus, oznaczającego wielkie stworzenie morskie) na: fiszbinowce i zębowce, zależnie od tego czy mają uzębienie. Walenie mające zęby ścigają i chwytają ofiary szczękami (np. orka, kaszalot i małe walenie, takie jak morświny i delfiny). Część wielorybów będących fiszbinowcami, jest nieuzębiona, a zamiast tego mają dwa rzędy płytek rogowych, zwisających z podniebienia. Płytki te są po wewnętrznej stronie opatrzone rogowymi włóknami tworzącymi sito, przez które filtrują wodę morską i odcedzają kryla.
Walenie całkowicie przystosowały się do życia wodnego, a ich przedstawiciele biją światowe rekordy. Płetwal błękitny osiąga 30 metrów długości i 180 ton żywej wagi, co daje mu tytuł największego zwierzęcia wszechczasów. Najlepszym nurkiem na naszej planecie jest kaszalot, który w pogoni za kałamarnicami, schodzi na głębokość ponad 1500 m i pozostaje w głębinach około 1,5 godziny. Najdłużej żyjącym ssakiem jest wal grenlandzki. Badania dowodzą, że dożywa ponad 200 lat! Najwięcej hitów muzycznych ma na swoim koncie humbak (długopłetwiec), do którego należy rekord w kategorii najdłuższe płetwy. Nazwa rodzajowa humbaka (Megaptera) powstała z połączenia dwóch słów: mega - „wielki” i ptera - „skrzydło”, co odnosi się do długich płetw piersiowych walenia, które podczas wyskakiwania nad powierzchnię wody przypominają wielkie ptasie skrzydła.
W historii kina wieloryby nie jeden raz stawały się gwiazdami. W filmie „Free Willy” z 1993 roku wystąpiła Orka Keiko. Walenie pojawiły się także w hollywoodzkich produkcjach takich jak „Flipper” czy „Star Trek”.
Zapraszamy na opowieść Małgosi Żywickiej z Akwarium Gdyńskiego!
„Niepodręcznik Oceaniczny” to wspólna aktywność Instytutu Oceanologii PAN i Akwarium Gdyńskiego MIR-PIB, realizowana we współpracy z Sopockim Towarzystwem Nauki oraz Today We Have. Celem Niepodręcznika jest zaciekawienie odbiorców tematyką związaną ze środowiskiem morskim, wytłumaczenie podstawowych zjawisk zachodzących w przyrodzie, a także wzbudzenie świadomości morskiej i pokazanie nierozerwalnej więzi pomiędzy każdym z mieszkańców planety Ziemia a Wszechoceanem. Wszystkie dotychczasowe odcinki publikowane są na stronie: oceanliteracy....