№5 онлайн-дәріс
«Жалын»
«Жалын» - қазақ биіндегі қыздардың орындауындағы қол қимылы. Қазақ биіндегі кез-келген қимыл-әрекеттер өзінің табиғи болмысымен етене байланысты.
«Жалын» - екі қолдың басы емін-еркін, жоғары-төмен қимылдайды және шынтақтың алма-кезек төмен түрілуі арқылы қайталанады.
«Жалын» қол қимылы екі түрге бөлінеді. «Кіші жалын» және «Үлкен жалын».
«Кіші жалын» - бірінші позицияда бірінші қол қалыптың аралығындағы деңгейде орындалады.
«Үлкен жалын» - бірінші қол қалыпымен үшінші қалыптың арасында жасалатын қимыл.
Қимылды жасау барысында I - қалып төңірегінде екі алақан бірін-бірі сипалау арқылы, түйістіре отырып жасалады. Бұл қимыл қыздардың қолдарының білезік буын тұсының икемділігін, сүйріктей саусақтарының нәзіктігін көрсетеді.
Қазақ халқында «жалын» мен «от» жақсы ұғым. Мысалы, «жалындаған жастар», «от мінезді», «от ауызды орақ тілді», «Жалын мен оттан жаралған, Сөзді ұғатын қайсың бар?» (Абай).т.б деген суреттеулер жиі кездеседі.
Мұхтар Шаханов
«Жалын»
Өтудесің, өтесің замандарым,
Құпиям көп ұқпаған, түсінбеген.
Әкем менің жек көрген адамдарын
"Жалыны жоқ сорлы" деп мүсіркеген.
Алдан іңкәр үміттің жолын көрем,
Жолын көрем,
Жанымнан жалын көрем.
Мүсіркетпе тағдырым мені ешкімге,
Мүсіркеген адамның қолында өлем.
Ғасырына он берген,
Ерлер аз ба шапағатын ел көрген,
Жас шағында - ақ заманының заңғар ойын меңгерген.
Керісінше, сақал - шашын күнге ағартқан қарттар бар,
Жасы жүзге келгенмен.
Даңқы шырқау ел рухын айқындайтын деңгейдің,
Жас кезінде жалыны жоқ жігіттің,
Жас кезінде дарыны жоқ жігіттің
Ертең ерлік жасарына сенбеймін.
Иә, жастық тақ бола алмайды ешқашанда жарлы ұғым,
Аяу керек
Жастық отын ерте өшіріп алғандардың барлығын!