Τα εντυπωσιακότερα λείψανα αρκαδικής πόλης ανήκουν στην Αρχαία Μεγαλόπολη, σε απόσταση 1 χιλ. περίπου ΒΔ της σημερινής πόλεως. Είχαν ανασκαφεί τα έτη 1900 και 1901 από την Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή αλλά κατακαλύφθηκαν απ' τις επιχώσεις που συσσώρευσε ο ποταμός Ελισσών που περνούσε στο μέσον περίπου της αρχαίας πόλεως.
Η πόλη κτίστηκε από τον Επαμεινώνδα μετά τη μάχη των Λεύκτρων, το 371 π.Χ. Πολλές μικρές αρκαδικές πόλεις υποχρεώθηκαν να λάβουν μέρος στο συνοικισμό της Μεγαλόπολης. Η πόλη καταστράφηκε το 222 π.Χ. από τον βασιλιά της Σπάρτης Κλεομένη Γ' και δεν απέκτησε ποτέ πια, παρά την προσωρινή ανόρθωσή της, την παλιά της αίγλη. Με βάση την περιγραφή του Παυσανία και τις παλαιές και νέες ανασκαφές, που διόρθωσαν ορισμένα ασαφή σημεία, η πόλη αναπτυσσόταν εκατέρωθεν του ποταμού Ελισσόντα. Στη νότια όχθη κτίστηκε το αρχαίο θέατρο, το Θερσίλειο Βουλευτήριο και το Στάδιο.
Στη βόρεια όχθη του Ελισσώνα, έγιναν τα δημόσια οικοδομήματα της πόλεως. Έχουν εντοπιστεί ή πιθανολογηθεί το Ιερό του Διός Σωτήρος, το Βουλευτήριο, το Μητρώο, η Μυρόπωλις Στοά, η Φιλίππειος Στοά και το Γυμνάσιο, δυτικά της Αγοράς. Η Φιλίππειος Στοά είχε μήκος 155,60 μ. και πλάτος 20 μ. Στην πρόσοψη έφερε δωρική κιονοστοιχία και εσωτερικά δύο ιωνικού ρυθμού. Ανήκε στην εποχή του Φιλίππου Ε' (183 π.Χ.). Η Μυρόπωλις Στοά (Στοά των Μυροπωλών) έκλεινε την αγορά απ' τα ανατολικά και είχε μήκος 91,50 μ. Τα ευρήματα των ανασκαφών μας στα δημόσια οικοδομήματα της Μεγαλόπολης κι άλλα ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή, φυλάσσονται και εκτίθενται στο μικρό Μουσείο της Μεγαλόπολης,.
Θερσίλειο - Βουλευτήριο
Κοντά στο αρχαίο θέατρο σώζονται θεμέλια του Βουλευτηρίου, που είχε γίνει για τους «Μύριους» Αρκάδες και ονομάστηκε από τον ιδρυτή του Θερσίλειο. Ήταν ένα ευρύχωρο ορθογώνιο οικοδόμημα, με πέντε εσωτερικές κιονοστοιχίες σε καθεμιά από τις πλευρές του. Τέσσερις κεντρικοί κίονες σχημάτιζαν τετράγωνο και στήριζαν την ξύλινη στέγη και τις ξύλινες σειρές των εδωλίων, διατεταγμένες βαθμιδωτά έως 2,50 μ. ύψος. Το βήμα ήταν χαμηλά στη νότια πλευρά του Θερσιλείου. Εκεί συνεδρίαζαν οι πληρεξούσιοι της αρκαδικής Ομοσπονδίας που λέγονταν «μύριοι» και έπαιρναν αποφάσεις για πόλεμο και ειρήνη ή συμμαχίες. Σήμερα σώζεται το προστώο του Θερσιλείου στη νότια πλευρά του. Το Θερσίλειο πήρε το όνομά του απ' τον Ορχομένιο Θερσίλα, ο οποίος κατέβαλε τη δαπάνη της ανέγερσής του. Βρισκόταν στην πρόσοψη του θεάτρου και είχε μήκος 66,45 και πλάτος 52,43 μ. Χωρούσε περίπου 6.000 άτομα. Ο ομιλητής βρισκόταν στο σημείο που ενώνονταν οι ακτινωτά διατεταγμένοι κίονες.
Αγορά
Στο Βόρειο μέρος της Μεγαλόπολης, πάνω από τη δεξιά όχθη του ποταμού Ελισσώνα υπήρχε η αγορά της Μεγαλόπολης, με λιθόκτιστο περίβολο χαμηλού ύψους. Στη μέση της αγοράς βρίσκονταν το ιερό του Λύκαιου Δία, βωμοί του Δία, δύο αετοί - συμβολικά πουλιά του Δία, μαρμάρινο άγαλμα του Πάνα, χάλκινο άγαλμα του Απόλλωνα, ύψους 12 ποδών από τη Φιγαλία, καθώς και άγαλμα της μητέρας των θεών. Επίσης η αγορά περιελάμβανε κατεστραμμένο ναό του κακήσιου Ερμή, ναό της Τύχης με μαρμάρινο άγαλμα, ανάγλυφη παράσταση του Πολύβιου και ιερό του Δία Σωτήρα. Οι ανασκαφές των Άγγλων αρχαιολόγων έφεραν στο φως στα Βόρεια της αγοράς τη Φιλίππειο στοά, μήκους 155,60 μ. και πλάτους 20 μ. Στην πρόσοψη είχε δωρική κιονοστοιχία και δύο Ιωνικές στο εσωτερικό της. Τα κομμάτια των κιόνων που βρέθηκαν συνδέουν το οικοδόμημα με την εποχή του Φιλίππου του Ε΄ (183 π.Χ.) Η στοά, που κλείνει το χώρο της αγοράς από τα ανατολικά, ήρθε στο φως με τις ανασκαφές του 1890. Είχε μήκος 91,50 μ. και κατεύθυνση από νότο προς βορρά (Παυσ. VIII, 30,6-8). Η στοά που έκλεινε την αγορά από το νότο χτίστηκε από το Μεγαλοπολίτη Αρίστανδρο και παρασύρθηκε από το ρέμα του ποταμού Ελισσώνα.
Πηγή: megalopolis.gr/?p=135
www.gtp.gr/