Бәріңізге ассалаумағаликум. Қырғыз жұртынан тағы маза кетті. Қырғызстан ұлттық қауіпсіздік комитеті елдің экс-президенттері Асқар Ақаев пен Құрманбек Бакиевке іздеу жариялады. Не үшін дейсіздер ғой? Қашқын президенттер Құмтөр ісі бойынша жемқорлыққа қатысы бар деген күдікке ілініп отыр. Сонымен бірі Мәскеуде, бірі Минскіде тұрып жатқан бұрынғы қырғыз басшылары тағы не былықтырып кеткен? Сырттай сотталған екеуі немен айналысып жүр? Олар елге қайтарылса тағыдырлары не болмақ? Бакиевтың елден қашуына Назарбаев қалай көмектесті? Мұны сізге білген дұрыс!
Ардақты ағайын видеоны көрмес бұрын астындағы подписаться деген қызыл тетік мен қасында шыққан қоңыраушаны баса салыңыз. Біз сізге маңызды, өзекті һәм қызықты ақпараттарды ұсыну үшін қалтықсыз қызмет ете береміз.
Иә, қырғыздар неге ылғи көтерліс жасауға бейім? Неге көңілдері толмайды? Мәселе тұрмыста. Тұрмыстың ауырлығына. Күнкөрістің қиындығында. Сосын жемқорлық, қырғыз бауырларымызды әбден шаршатқан. Мәселен, Асқар Ақаев президент болып тұрған тұста канадалық компаниямен келісім-шарт жасасқанда заң бұзылған. Құжаттарды рәсімдеу кезінде деректер бұрмаланған. Бұл 2003 жылы болан оқиға екен. Бұдан бөлек елдің экс-президенті Құрманбек Бакиев пен оның ұлы Максим Бакиевкеде іздеу жарияланды. Олар да жемқорлық күдігіне ілінген.
Видеоның басында айттық, олардың Құмтөр ісіне қатысы бар екен деп. Ендеше Құмтөр деген не. Біле жүріңіз, "Құмтөр" - Қырғызстанның ең ірі алтын кеніші, оны канадалық компания игеріп жатыр, Қырғызстанның ондағы үлесі - 26 пайыз. Қырғызстанның қазіргі билігі Құмтөр бойынша 1992, 2003, 2009 және 2017 жылдары жасалған келісімдер елдің ұлттық мүддесіне сәйкес келмеген деп мәлімдеді. Мемлекеттік комиссия түрлі талапты бұзғаны үшін компаниядан 460 млрд сом өндіруді талап етеді. Ойлаңызшы, өз еліндегі кен ішінен Қырғызстан не бәрі 1,5 млрд доллар пайда көрген. Ал сол кенішін игеріп жатқан компания болса 11,5 млрд доллар табыс тапқан. Бұған сөзсіз бұрынғы президенттер, шенеуніктер жемқорлыққа барып, компаниямен тиімсіз келісім-шарттар жасасқан" дейді ресми Бішкек. Әрі сол канадалық компаниямен бүкіл келісім-шартты үзуді қарастырып жатыр.
Енді тарихқа сәл-пәл шолу жасайықшы. Елдің екі экс-Президенті қалай қашып еді? Халық неге екеуін тағынан тайдыруға белді-бекем буып еді? Жалпы Қырғызстанға президент болған бес адамның тек екеуі өз еркімен лауазымынан кеткен. Ал қалған үш экс-президент биліктен кетуге мәжбүр болды. Алғашқысы Ақаев. Ол Қырғызстанның алғашқы президенті. 1990 жылы Қырғыз КСР-інің президенті болған. Бір жылдан соң тәуелсіз Қырғызстанның басшысы болып сайланған. Ол бұл қызметте 14 жыл жұмыс істеді.
1990 жылдан бастап есептегенде, төрт рет президенттік сайлауда жеңіске жеткен. 1991 жылы, 1995 және 2000 жылы президент болып қайта сайланған. Ал 2003 жылы референдумда өкілеттігін ұзартқан.
СТАВКА: Төңкерістен үзінді
ЗКТ: 2005 жылы 22 наурызда Қырғызстанда Жауқазын революциясы басталды. Оны оппозиционер Құрманбек Бәкиев бастаған Қырғызстан халқы қозғалысы ұйымдастырды. Оппозиция Ақаевтың авторитарлық режиміне қарсы шығып, 2005 жылы қаңтар-ақпанда өткен парламенттік сайлаудың нәтижесін мойындамады. Одан бөлек, халық елдегі әлеуметтік, экономикалық жағдайға, жемқорлыққа, Конституциядағы өзгерістерге наразы болған.
Нәтижесінде митингіге шыққандар полициямен қақтығысып президент резиденциясын басып алды. Ал Ақаев отбасымен бірге арнайы жасақтың көмегімен елден қашып кеткен. Оған Ресей саяси бассауға болған. 2005 жылы 11 сәуірде Ақаев келіссөздерден кейін, президенттік өкілеттігін тоқтатуға келісімін берген. Орыстан пана тапқан Ақаев кейін Мәскеу мемлекеттік университетінде профессор болып жұмыс істеді.
Тукаша айтсақ Бакиевтың «Абырой бар». Өзін халық арасынан шыққан батыр сияқты сезініп жүрген шағы бұл. 2005 жылы 11 сәуірде Ақаев өкілеттігін тоқтатқаннан кейін мемлекет басшысы қызметіне уақытша оппозиция көшбасшысы Құрманбек Бәкиев келді. Сол жылы 10 шілдеде елде кезектен тыс сайлау өтіп, жеңіске жетті. Таққа отырғаннан соң басты қарсыласы Куловты премьер-министр етіп тағайындады.
2009 жылы шілдеде елде президенттік сайлау өтіп, Бәкиев 90 пайыз дауыс жинады. 2010 жылы сәуірдің басында ел билігіне қарсы тағы да үлкен революция басталды. Бұл жолы да оппозиция Бәкиевтің режимін авторитарлық деп бағалап, оның отставкаға кетуін талап етті.
7 сәуірде мыңдаған адам Бішкекті толық жаулап алды, оның ішінде әкімшілік ғимараттар да бар. Оппозиционерлер парламент пен бас прокуратура ғимараттарының тас-талқанын шығарды. Ал Бәкиев Бішкектен Ошқа қашып кетті. Ел астанасында оппозиционерлер уақытша үкімет құрып, оны Роза Отынбаева басқарды. Ақаевты тағынан тайдырып, абыройынан айырған оған Назарбаев көмектеспегенде баяғы да шаруасы бітер еді. Елде у-шу боп жатқанда Қазақстанның экс-Президенті Отынбаеваға хабарласып Бакиевті аман есен алып шығу қажеттігін жеткізеді.