Осы аптада «Қазақстан темір жолының» басына бұлт үйірілді. Жоғары аудиторлық палата төрағасы Әлихан Смайылов қарызға белшесінен батқан ұлттық компанияға қатысты аудит нәтижесін баяндады.
Айта кетейік, соңғы төрт жылда теміржол саласын дамытуға шамамен 2 трлн теңге жұмсалған екен. Қомақты қаражат бөлінгеніне қарамастан, теміржол желілері, локомотивтер, вагондар әбден тозған.
«Кезінде өзін-өзі қамтамасыз еткен компания тиімсіз басқарудың салдарынан бүгінде әрең күн көріп жатыр», - деді Ә. Смайылов.
2018 жылдан бері жеке тасымалдаушыларға магистральдық теміржол желісіне қол жеткізуге мүмкіндік берген пилоттық жоба күткен нәтиже бермеді, тіпті ҚТЖ табыстарының айтарлықтай азаюына әкеп соқты.
Әлихан Смайыловтың айтуынша, жеке жүк тасымалдаушылардың тарифтері жоғары, ал тарифті реттеу жөніндегі уәкілетті органның позициясы әлсіз екені байқалады.
ҚТЖ-ның барлық шығындары негізінен транзиттік табыстар есебінен жабылады. Бұл - экономикалық жағынан қисынсыз. Бірде-бір кәсіпкер өз қызметін қайырымдылық принципімен жүргізбейді. Аудиторлық палата төрағасының пікірінше, бұл - банкроттыққа апаратын төте жол. Бүгінде ҚТЖ өз міндеттемелерін толық төлеуге қабілеті жоқ және кредиттік тәуекелдің «қызыл» аймағында тұр. Оның борышы 2024 жылдың басында 2,9 трлн теңгені құрады және әлі де өсіп келеді.
Сонымен аудиторлардың қорытындысы көңіл көншітпейді: компанияның болашғы бұлыңғыр, егер борыштарды азайтып, басқару стратегиясын өзгертпесе, ҚТЖ дефолтқа ұшырайды.
Негізі ҚТЖ-ның проблемасы бүгін пайда болған жоқ. Смайылов премьер болған тұста да мамандар дабыл қаққан еді. Талай жылдан бері ұлттық компанияны ақша жылыстатуға да пайдаланып келді деген пікірлер айтылған. Сарапшылардың айтуынша, ҚТЖ валюталық кредит алып, осылайша мердігер компаниялар арқылы қаржы шығарып отырған. Дегенмен, бәрі жаман деуге де болмайды. Компанияның өндірістік және қаржылық көрсеткіштері өсіп келеді. Бүгінде шетелдік валютада несие алуды тоқтатқан. Қазір қарыздың 30% шетелдік валютада болса, қалғаны теңгемен өтеледі. Ең бастысы, енді ел қазынасын толтыруға қауқарлы компанияны сауықтырып, заң бұзу фактілері болған болса, кімдер және қандай схемалар арқылы ҚТЖ-дан ақша шығарғанын құзыретті органдар анықтауы керек.
Telegram Qaz - t.me/QazAqparat_kz
Telegram Rus - t.me/kazinform_news
Instagram - / @kazinform_kz
Instagram - / @kazinform
Facebook - / @Kazinform
Facebook - / @Казинформ
Jibek Joly online: jjtv.kz/kk/live
Cайт - kaz.inform.kz/
#kazinform #қазақпарат #Жаңалықтар