در مورد شخصیت تاریخی پیامبر اسلام چه می دانیم؟ آنچه می دانیم تا چه حد با افسانه آمیخته است؟ منابع اصلی ما برای شناخت محمد بن عبدالله چه هستند و تا چه حد سندیت تاریخی دارند؟
یکی از قدیمی ترین اسناد غیراسلامی مربوط به حیات پیامبر اسلام به ما نشان می دهد که به فاصله ی دو سال پس از مرگ محمد بن عبدالله، در بیزانس از ظهور رهبری دینی در میان اعراب خبر داده می شود.
اگر این سند را بپذیریم، سندی که در مورد ارزش آن شبهه ی کمی بیان شده، آنگاه می توانیم بگوییم که پیامبر اسلام تنها پیامبری ست که همعصرانش در مورد او نوشته اند. این تنها یکی از سرچشمه های دلگرمی مسلمانان در مورد پیامبرشان است.
اما چنین اسنادی به واقع در مورد محمد چه می گویند؟ آنچه امروز می دانیم تا چه حد حاصل اسناد و یافته های قابل اتکاست و تا چه حد حاصل شواهدی ست که محل مناقشه اند؟
سه منبع اصلی مسلمانان برای شناخت پیامبر خود، احادیث و قرآن و یافته های باستانشناسی، چقدر وضوح دارند و تا چه می توانند پیامبر اسلام را به نحو تاریخی بازسازی کنند؟ چنین بازسازیی تا چه حد ممکن است؟ به گفته ی هارالد موتزکی، یکی از پژوهشگران برجسته ی احادیث اسلامی، اگر از احادیث موجود به نحو انتقادی استفاده شود، نگارش زندگینامه ی پیامبر اسلام دیگر به آسانی ممکن نخواهد بود.
به گفته ی پژوهشگری دیگر، این احادیث حاصل تحولات پس از درگذشت نبی ست و در اثر نزاع های عقیدتی و سیاسیِ دوره‌ی بنی‌امیه و بنی‌عباس پدید آمده و در نتیجه به کار شناخت تاریخی پیامبر اسلام نمی‌آید. آیا می توان بر این اساس در مورد بخش مهمی از آنچه راجع به پیامبر اسلام گفته می شود ابراز تردید کرد؟
مهمان های برنامه: آرمین اشراقی ؛استاد مطالعات ادیان و زکریا مشکورکابلی؛ پژوهشگر مطالعات اسلامی.
اینستاگرام: / bbcpersian
فيسبوک: / bbcpersian
وبسايت ما: www.bbc.co.uk/persian/
توييتر: / bbcpersian