Узоқ йиллардан буён Ахси археолог, тарихчи олимлар эътиборидан четда бўлиб келди. Бобур, унинг отаси Умаршайх Мирзо ҳақида сўз очилса ҳамиша Сирдарё бўйидаги Ахсикент деб аталмиш тепалик назарда тутилди. Аммо тарихий ёзма манбаалардан хабардор етук адабиётшунос, ислом оламининг алломалари Умаршайх Мирзо саройи Ахсикент эмас, бугунги Ахси қишлоғи ўрнида бўлганини таъкидлашади. Қишлоқ марказида қурилиш учун хандақ қазилганида XIV-XVII асрларга оид ноёб топилмаларга дуч келишди. Улар орасида ҳатто эрамиздан аввалги асрларда тайёрланган юқори мартабали амалдорларгагина тегишли бўлган безакланган қилич, ханжарлар бор эди. Бугун уларнинг ҳаммаси Ахси сайидлари илмий-маърифий меъморий мажмуаси тарихига оид осори-атиқалар музейида сақланмоқда.