Бәріңізге Ассалаумағалейкум!
«Бәріне уақыт төреші» деген сөз рас екен. Мұнай өндіру саласына, «әлемнің алпауыт компанияларын тарттық» дегеніміз бос сөз болып шықты. Сөйтсек біздің Үкімет, мұнай өндіру мен экспортқа шығару құқығын, әлемнің бірнеше трансұлттық компанияларына беріп қойыпты. Сосын Қазақстан бүгінде, мұнай нарығына тікелей ықпал ете алмай отыр, әрі мұнай өндіретін елдердің келіссөздеріне де қатыса алмайды. Шетелдік инвесторларды тарту кезінде, терең ойластырылмаған қадамдардан, ашық экономика саясатына шексіз жол беруден «опық жеп» отырған жайымыз бар. Достар дәл қазір төменге түсіп подписаться Деген қызыл тетікті басып және қасында шыққан қоңыраушаны баса салыңыз сонда біздің жаңа шыққан бейнемізді бірінші болып көресіз. Бастыңыз ба? Әп бәрекелді ары қарай кеттік!
Иә, «Өзеннің басындағылар су ішеді, аяғындағылар у ішеді» деген мақал, дәл біздің бүгінгі мұнай саласына қаратып айтылғандай. Тәуелсіздігіміздің алғашқы жылдарындағы «тәжірибесіздігімізді, шалағай келісімдер мен солақай шешімдерімізді» түзейтін кезең енді келді. Алайда, «ұзын арқан, кең тұсауға» үйреніп қалған, әбден көбеңсіп, еркелеп кеткен шетелдік инвесторлар, біздің заңнамаға «пысқырып» та қарайтын емес.
Бүгінде Батыс Қазақстан, Каспий аймағы жемтікке үймелеген қарақұстардай, шетелдік алпауыт компанияларға толып болды. Бір баспасөз мәслихатында геология-минералогия ғылымдарының докторы, «Қазақойл» Ұлттық мұнай компаниясының бұрынғы президенті - Балтабек Қуандықов: «Қазір Каспийдің солтүстік-шығыс қайраңынан мұнай өндірудің қауіпсіздігіне бір Алладан басқа ешкім кепілдік бере алмайды. Мұның өзі өмір мен өлім арасындағы көзсіз әрекеттің бірі» ¬ -деген еді.
Каспий теңізі төңірегінде, «өгізден қан сорған таскенедей» құрлықта 4 мың скважина тұр. Соған қанағат қылмай, енді теңіз қайраңына бұрғы салынды. Қайраңға бұрғы салғаны ештеңе емес, енді байлыққа дәндеген компаниялар Каспий түбін қопарып, 56 шақырымдық екі канал қазбақшы!? Мына сорақылыққа жол беретін болсақ, көп ұзамай жер бетінде 25 миллион жылдан бері толқып жатқан көгілдір Каспий, тірі мақұлығы жоқ өлі теңізге айналмақшы!
Шетелдік экономистердің есептеуінше, «Каспий қайраңындағы мұнайдан гөрі, осы акваториядағы 2,4 триллион долларға бағаланатын қара уылдырық артық» көрінеді! Міне, біз «Құдай-тағаланың берген қаншама қазынасын құрдымға жіберейін» деп отырмыз!
Арал аузын бақадай ашып, жантәсілім хәлде, Іленің күретамырын Қытай байлап тастап, Балқаш та тартыла бастады!
Баку қаласы маңындағы суға шомылып жүрген адамдарға, теңіз итбалығы шабуыл жасап, 50 адамды жарақаттағаны - Каспий суының әбден ластанғаны емес пе? Бұл осы момын хайуанның қырылу, жойылу алдындағы соңғы бұлқынысы болар ма? Айтса айтқандай, ана бір жылы Каспийдегі итбалықтар топалаң тигендей қырылып қалды. Теңіз итбалығының адамға шабуылы Ақтау қаласындағы жағажайда да қайталанды. Мұның өзі - теңіз суының әбден уланып болғанын Батыс елдері анық байқап, бірақ Каспий қойнауындағы қыруар байлықты түп қотара тонап болғанша, осы шындықты жергілікті халықтан жасыра тұруды көздеген саясат сияқты.
Мұның бәрі бюджетті толықтыру үшін апатқа көз жұмуға дайын, ҚР Энергетика министрлігі мен ҚР Экология министрлігінің үнсіз келісімімен орын алуда. Интернет желісінде құрылысқа деген наразылық өткен жылдың күзінен бері байқалады. Алайда әлі күнге дейін, олардың тарапынан ешқандай әрекет жоқ.
1998 жылы жазда француздың атақты мұхит зерттеушісі, эколог Жак Ив Кустоның командасы да Каспий айдынын біраз шарлап, басын шайқап-шайқап, үнсіз жөндеріне кетті. Осының бәрін ой елегінен өткізе келе, «қаныңды қайнататын» басты пәлекет мынау болып шығады: «ол өзіміздің ымырашыл үкіметіміз, шетелдік алпауыттарға ұлттық байлығымыздың бір бөлігін сатып отыр. Сонымен қоса жерді, ауаны, табиғи құндылық-қажеттіліктерді, экологияны қоса сататындығы. Әйтпесе, «Теңізшевройл» және ОКИОК компаниялары аяқтарын байқап басар еді» ғой.
Қазір жұрттың аузына ә дегенде «экономика», «материалдық жағдай» түседі. Ал, осылар кім үшін жасалуы тиіс? Әрине, адам үшін! Бүгінгі таңда еліміздің экологиясын сауықтырудың құны - 110 миллиард АҚШ доллары шамасында. Бұл - ақырзаманды Алла жібермейтіндігінің, оны өзіміз қолдан жасайтындығымыздың айқын айғағы емес пе?
Кезінде Д.Менделеев: «жердегі зұлымдықтарға тиісінше жауап қайтарып отыратын, ғарышта «әлемдік эфирдің» бар» екені туралы егжей-тегжейлі айтқан болатын.
Ендеше, табиғат-ананың бізге асқан сараңдықпен, онсыз да көзі әзер қиып берген теңіз, өзен, көлдерін талан-таражға салдырмай, қорқаулықпен тонауға тосқауыл қойылуы керек. Қарт Каспийдің флорасы мен фаунасын сақтап қалу - бәріміздің міндетіміз һәм парызымыз болмақ. Егер сіз елдің экологиялық қауіпсіздігіне бей-жай қарамасаңыз, Каспий теңізі байқұс Арал теңізінің күйін кешпесін десеңіз, онда төмендегі коментарий бөліміне өтіп, «мен, Каспий теңізін өлі теңізге айналдыруға қарсымын» деп жазып кетіңіздер?
Каспий түбінен канал қазу экологиялық апат тудырмай ма? Эколог сарапшылар не дейді?
Толығырақ Видеода...