Tiyatro sahnesine adım atan müslüman ilk kadın tiyatro sanatçısı Afife Janele nin sahneye çıkmasına vesile olan kadın olan Eliza Binemeciyan ı tanıyor musunuz?
Hadi gelin kısaca bahsedelim.
Eliza Binemeciyan 1890’ da doğar.
Mınakyan topluluğunun oyuncularından olan annesi Aghavni Zabel ve babası Rupen Binemeciyan ile tiyatrolarda büyümüş ve küçük yaşta kız ve oğlan çocuk rollerinde sahneye çıkar. Notre Dame de Sion Fransız Okulu'nda eğitim görür. 1908' de Serbest Sahnede başladığı profesyonel oyunculuk hayatına Mınakyan topluluğunda devam eder.
Sonraları da Osmanlı Donanma Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi, Yeni Sahne ve Darülbedayi'de sahneye çıkar.
1917’de Pençe ve Casus 1919’da Binnaz filmlerinde oynar.
1920'de kadıköy'de Apollon Tiyatrosu'nda (Rexx sineması) Hüseyin Suat'ın “Yamalar” oyununda oynayan Eliza Binemeciyan yurtdışına gidince, Emel rolüyle Afife Jale sahneye çıkar.
Böylece Türk tiyatrosunda sahneye çıkan Müslüman ilk kadın oyuncu olur Afife Jale.
Nazım Hikmet "ilk aşık olduğum ve ilk piyesimi yazmama vesile olan kadın" demiş Eliza Binemeciyan için . Hatta ölümünden bir yıl önce “Oyunlarım Üstüne” başlıklı yazısının bir yerinde şunları söyler;
“İlk sevdalandığım aktris Eliza Binemeciyan’dır. Osmanlı İmparatorluğu yıkılmıştı. İtilaf orduları, donanması İstanbul’u işgal etmişti. Anadolu’da emperyalizme karşı ayaklanmalar başlamıştı. Ben ilk şiirimi çoktan yayımlamıştım. Eliza Darülbedayi Tiyatrosu’nun baş aktrisiydi. Türk tiyatro sahnesine aslı Türk olan kadın daha çıkmamıştı. İslam dini onu sahneye çıkarmıyordu. Eliza aslen Ermeniydi. Ermenilerin modern Türk dramının, komedisinin, opera ve operetinin kuruluşundaki payı çok büyüktür. Türk tiyatro tarihi Mınakyan’larla, Papazyan’larla, Eliza Binemeciyan’larla övünür. Darülbedayi’de ilkönce hangi piyeste Eliza’yı seyrettiğim aklımda değil. Ama Eliza’ya görür görmez birden vuruldum, bunu çok iyi biliyorum. Türkçeyi yüzde yüz İstanbullu hanımefendiler gibi konuşuyordu.”
1924' te Paris' e giden Binemeciyan 1926'da Türkiye'ye gelerek bir süre daha sahneye çıkar, Çürük Temel, Uçurum, Füruzan ve Eski Rüya gibi Darülbedayi’nin sevilen oyunlarında rol alır.
Sonrasında yeniden Fransa'ya gider ve bir daha da İstanbul'a dönmez.
İkinci Dünya Savaşı sırasında Londra’da yaşar. 1946’da tekrar Fransa’ya geçer.
1981 yılında Kanada’nın Toronto kentinde hayata veda eder..
Eliza Binemeciyan'ı Tanıyor Musunuz?
Instagram : emreyurttak...
Facebook : profile.php?...
Web : www.emreyurttakalin.com
KZfaq : / emreyurttakalin
#emreyurttakalın #şiir #şair #seslişiir