Рет қаралды 368,506
Мақала үзіндісі Бекболат Қаржаннан қолданылды!
Анадолы түріктерінің заты - көкбөрінің тұқымы, қасқыр текті халық. Олар бізден, яғни атажұрт Түркістаннан бір кезде арып - ашып кетіп, сонау жерден үш құрлыққа әмірін жүргізген. Азия, Африка, Еуропада алып империя құрып, «түркішілдігі мен түрік атауын сақтап, орайы келгенде, түркі әлеміне қорған бола» білді.
19 ғасырда, Осман империясы тұсында, Түркия тарихында "Османлы Жастары" атанған, түріктің жаңа толқын ұлтшыл зиялы қауымы пайда болады. Олар іс жүзінде, алғаш рет «түрік ұлтшылдығының іргетасын қалап кеткен зиялы болып», тарихта қалды.
20 ғасырда, тарих сахнасына кейін шыққан, осы "Османлы Жастарының" идеологиялық ізбасарлары - "Жас Түркілер", Осман империясының құлдырау тұсында билікке келді. Өздерінің сыртқы саяси стратегиялық жоспарына: "бір кезде бабамыз - Шыңғысхан мен Әмір Темірдің иелік еткен жерлерін қайтарамыз", деген концепцияны мақсат қып қойған екен.
Олар діншіл Анадолыда алғаш рет: "біз арап емеспіз, біз түрікпіз, Киелі Түркістан - біздің мекеніміз", деген сөзді алғаш айтқан адамдар болатын. Сол Жас түріктердің бүгінгі ұрпағы - Режеп Тайп Ердоған.
Ердоған прагматик адам. Ол өзінің әр қадамын «Батыстағы аса ықпалды топтармен келісіп, санап басып, күшті есептеп жүргізіп отыр» деп, жобалауға болады. Батыстағы, Байден, Макрондар төрт - бес жыл отырады да кетеді. Ал мәңгі кетпейтін ықпалды топтар, өз алдына бір бөлек әңгіме.
Режеп Ердоған - әлемдегі аса ауыр салмақтағы, басты геосаяси ойыншылардың бірі. Өте дерзкий жігіт. Айтқанын істейді, өз мүддесіне қайшы мәселе туындаса, оны шешудің шебері. Басқасына түкіргені бар.
Америкалық саяси болжаушы Стратфор компаниясы, 2050 жылға дейінгі, Еродғанның ықпалы мен саяси амбициясы жөнінде, болжам жасапты. Эксперттер: «алдағы 30 жылда, Түркия Ресейдің оңтүстік өңірлерін, Кубанды, Қалмақстанды, Қырымды, Астраханды, Солтүстік Кавказды өзінің ықпалына алады. Түркияның саяси ықпалына Қазақстанды, Өзбекстанды, Түркіменстанды, Қызғызстанды, Әзербайжанды, Греция мен Донбассты, Парсы шығанағының мұнайлы өлкелерін, Египет пен Ливияны кіргізеді» депті.
АҚШ-тық саяси эксперттердің бұлайша болжам жасауына, 2020 жылы Түркия көп уақыт өтпей-ақ, өзінің геосаяси ойыншы ретінде әлемдік саясатта реттеуші фунцкияны орындауға кірісуі - АҚШ пен Ресейді ойландырып отыр. Көп ұзамай Түркияның мысын басу үшін, АҚШ өзінің қуатты бомбалаушы дрондарын әлемге таныстырды.
АҚШ эксперттерінің бұл жорамалы, Ресейдің Госдумасында қызу талқыланып, терісқақпай пікірлер бұрқырады. Әсіресе, Түркияның Қазақстанға саяси ықпалы, орыс саясаткерлерін қатты ойландырып отыр. Батыстың да, Ресейдің де пантүркисттік идеологияға көзқарастары теріс, әрі Тұран әскери бірлестігінің орнауына қарсы. Қазіргі Түркияның геосаяи ойынға араласуы, әлемнің ірі ықпалды державаларына жақпай отыр.
Ердоғанды кезінде, тышпаған төбесі қалмаған, кейін ақыры «ит өліммен өлген», Саддам Хусейнмен шатастырудың қажеті жоқ. Саддам, құдайдың берген мұнайын да дұрыс сата алмаған делқұлы болатын.
Ердоғанды суға салса батпайды, отқа салса күймейді. Макронды - макарон сияқты сықырлатып сындырды. Путинге "тұрысатын жеріңді айт" дегендей айбат шекті.
Ердоған сияқты атышулы саясаткерлердің бірі, Грузияның экс-президенті, қазіргі Украинаның ұлттық кеңес реформасының жетекшісі - Михаил Саакашвили, «Қазақстандағы биліктің кері кеткен басты мәселесін» айтып, жер әлемге жар салды.
Ютуб арнаның жүргізушісі Саакашвилиге: “егер сіз Қазақстанның премьер-министрі болсаңыз, қайтер едіңіз?” - деген гипотетикалық сұрақ қойды. Грузияның экс-президенті Саакашвили: «бірден билікте меритократия принциптерін енгіземін. Ең бастысы - меритократия сөзін босқа еске алып тұрған жоқпын. Ашық байқау арқылы билікке үнемі талантты, жаңа адамдарды алу керек. Мен мәселен, маған керек адамның барлығын, тек байқау арқылы таңдап алдым. Біріншіден, кез-келген елдегі билікте болсам, міндетті түрде - меритократия жүйесін өзгертем. Барлық туыс-туғанның жұмыстан кетуіне ықпал жасаймын. Менің ойымша, Қазақстанда бәрі бар. Меритократияны енгізген кезде, адамдар басқарудың тиімді моделін табады. Олар, бір-бірімен бәсекелеседі. Амбициясы бар адамдар, ел үшін жақсы нәрсе жасауға тырысады”, - депті.
Саакашвилидің сөзінен түсінгеніміз: билікке келген саясаткердің барлығы, өз маңайына туысқандарын, таныстарын, бірге оқыған сыныптастары мен курстастарын тартады. Бұл үрдістен қоғамға еш пайда жоқ. Грузияның президенті және басқа да мықты басшылықты қолға алған кезде, оның бірде-бір туысқаны саясатта мансап жасай алмапты. Тіпті ол, туысқандарына әдейі кедергілер туғызыпты. Туыстары талантты болып тұрса да, саясатта да, бизнесте да мансап жасауға мүмкіндік бермеген. Шенеуніктердің барлығы сонда ғана еліне-жеріне сүйіспеншілікпен қарап, отбасын, өз кланын билікке тартпайтын болады.
Міне бұл, Грузия сияқты кедей елді, дамудың даңғыл жолына түсіріп, индустриялы елге айналудың қақпасын ашып, туризмды дамытып, жемқорлықты түбірінен жойып кеткен басшының сөзі.