Euskararen egoera isolatuak aspaldirik erakarri ditu ikertzaileak, eta XVI.-XVII. mendeez geroztik askotariko proposamenak egin dira, garaian garaiko
joerak eta modako ikerketak zein ziren, euskararen jatorriaz, bilakabideaz, hedaduraz, ustezko izaera bereziaz eta abarrez. Egun ere, euskararen historiari edo lurraldeei loturiko berriek eragin betea dute euskal gizartean: Irulegiko eskuaren aurkikuntza horren erakusgarri ezin hobea da.
Hitzaldi honek bi helburu ditu.
Alde batetik, euskararen historia aztertzeko materialak eta metodoak zein
diren azalduko da: corpusaren ikuspegi orokorra emango da, eta materialik
gabeko iragana nola berreraikitzen den azalduko da; horretarako, gai metodologikoak azaltzearekin batera, euskararen jatorriari buruz egin diren zenbait proposamen berrikusiko dira.
Beste alde batetik, ibilbide bat irudikatuko da euskararen historian barrena:
azken 2000 urteak hartuta, zenbait garaitako mugarriak hartuko dira eta,
horien aitzakian, euskarak garairik garai izandako bilakabideaz ezagutzen ditugun datu nagusiak azalduko dira. Zehazki, honako gai hauek landuko dira: (1) Euskararen edo euskara-antzeko lekukotasun zaharrenak; (2) Erdi Aroko dokumentazioa eta euskalkien jatorria; (3) Euskarazko lehenengo testu luzeak eta liburuak; (4) Euskararen lehenengo modernizazioa.
Bateko eta besteko gaiak konbinatuko dituen hitzaldi honen bidez, bertaratutako ikus-entzuleek aukera izango dute bai hizkuntzen historiaren azterbideetara hurbiltzeko, bai eta euskararen garai zaharrenetatik modernoetara bitarteko ibilbidea egiteko.