Kuzey Kafkasyanin efsanevi lideri ve "devletlesme" çabalarinin en kayda deger ismi Imam Samil, 1797 yilinda Dagistanda Gimri (Genu) köyünde dünyaya geldi. Babasi bölgenin yerli halklarindan Avarlara mensup Dengau Muhammeddir. Annesi Asiltali Bahu Mesedo, Avar beyi olan Pir Budahin kizidir. Genç yasinda, Rus yayilmaciligina karsi Kuzey Kafkasyada halki "gazavat"a çagiran Naksibendi tarikatina dahil oldu. Ilk egitimini Said Harekaniden aldi. Daha sonra kayinpederi olan Naksibendi Seyhi Cemaleddin Gazi Kumuki Efendiden ders aldi. Imam Hamzatin 19 Eylül 1834 Cuma günü Hunzah Camiinde sehadetinden sonra, 2 Ekim 1834de Asiltada yapilan toplantida oy birligi ile imamliga getirildi. 25 Agustos 1859da, Gunip kusatmasinda silah birakincaya kadar araliksiz mücadeleyi sürdürdü. 1869a dek Kalugada ikamet etti. 1870te Istanbul üzerinden Hicaza geçti. Imam Samil, muhtelif zamanlarda bes defa evlendi. Fatimat, Cevheret, Zahidet, Emine ve Sovanat ismindeki zevcelerinden Ahmed Cemaleddin (küçük yasta öldü), Muhammed Gazi, Muhammed Said, Muhammed Sefi, Cemaleddin ve Muhammed Kamil isimli alti oglu ile Fatimat, Nafisat, Necabat, Bahu-Mesedu ve Safiyat isimli bes kizi oldu. Yaygin olarak bilinenin aksine, Samil asla bir "seyh" degildi; "siyasi otorite" yi temsil eden "imamet" makaminda bulunuyordu. Samilin ruh ikliminde Molla Cemaleddinin yeri büyüktü. Hocasinin yaninda Samil, bastan beri büyük bir disiplin ile çalismis, Arap edebiyatini ögrenmis, mukayeseli ilim dallari üzerinde çalismisti. Büyük yerlesim birimlerinde halki teskilatlandirip, aydinlatmaya çalisan Samil, Asilta köyüne yerlesti.
Ruslar 1837 Hunzah, Gimri ve diger önemli yerlesim birimlerini zaptedip kaleler yapmislardi. Sik sik yer degistirmek zorunda kalan Samil, düsmanin uzanmayacagi bir yerde yerlesmeyi önerenlere saglam bir yere çekilelim, kendi yurdumuzda düsmanla çarpisalim" dedi. Bunun üzerine çok güç zaptedilir bir yer olan Ahulgoha yerlestiler. Henüz daha bir yil olmustu ki; Ruslar bütün kuvvetleriyle 1838de Ahulgohu ablukaya aldilar. Cesaretin mükemmel örnegini Gimri müdafaasinda gösteren Samil, imamliginin ilk büyük imtihanini ve kumanda üstünlügünü Ahulgoh ve Surbay savaslarinda da ispat etmisti. Ahulgohta günlerce mücadele eden Imam, buradan kusatmayi gizlice asarak Ruslara esir düsmeden Çeçenistana gitmeyi basardi. Ruslar bu kusatmada Imamin bir avuç askeri karsisinda 3 bin kayip vermisti. Basina ödül konmus olan Imamin Rus Çarina meydan okuyan mektuplari ünlüdür.
Muhammed Tahirin vesikalari Samilin hayatina iliskin aydinlatici bilgiler vermektedir. Tahir, Samilin vefakar bir maiyeti ve sekreteriydi. Samil, esaret yillarinda hayatina iliskin bilgileri dikte ettirmisti. Bu tarihi vesikalar Arapça yazilmistir. Tahirin 1882de ölümünden sonra, oglu Habibullah eserin yazim isini sürdürdü. Samil daha genç yaslarinda iken ciddi çalismalari, spor aktiviteleri ve kahramanliklari ile adindan sözettirdi. Samil sadece asker kisiligi ile taninan biri degildi. Uyguladigi basarili harp taktiklerinin yanisira adli, idari ve sivil bir devlet mekanizmasi gelistirdi. Medreselerdeki tedrisata ehemmiyet verdi, fikir ve sanat sahasinda büyük adimlar atti. Tarihteki en büyük gerilla lideri sayilan Samil 4 Subat 1871de yetmis dört yasinda Medinede vefat etti. Cennet-ül Baki mezarligina defnedildi.