وَقَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الْاَمْرُ
اِنَّ اللّٰهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدْتُكُمْ فَاَخْلَفْتُكُمْۜ
وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطَانٍ
اِلَّٓا اَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ ل۪يۚ فَلَا تَلُومُون۪ي وَلُومُٓوا اَنْفُسَكُمْۜ
مَٓا اَنَا۬ بِمُصْرِخِكُمْ وَمَٓا اَنْتُمْ بِمُصْرِخِيَّۜ
اِنّ۪ي كَفَرْتُ بِمَٓا اَشْرَكْتُمُونِ مِنْ قَبْلُۜ
اِنَّ الظَّالِم۪ينَ لَهُمْ عَذَابٌ اَل۪يمٌ ﴿٢٢﴾
“Allah’ın hükmü yerine getirilince şeytan şöyle der:
"Şüphesiz Allah size gerçek bir vaadde bulunmuştu; ben de size bir söz verdim ama yalancı çıktım. Aslında benim sizi zorlayacak gücüm yoktu;
benim yaptığım size çağrıda bulunmaktan ibaretti; siz de benim çağrıma uydunuz.
O halde beni kınamayın, kendinizi kınayın. Ne ben sizi kurtarabilirim ne de siz beni kurtarabilirsiniz.
Ben daha önce, beni Allah’a ortak koşmanızı kabul etmemiştim."
Doğrusu zalimler için elem verici bir azap vardır.” (İbrahim 22)
Ayetteki şeytan kelimesi ile, iblis kastedilmiştir. Çünkü bu, müfred bir lafızdır ve dolayısıyla tek bir ferdi ifâde eder. İblis, şeytanların başı ve reisleridir. Binâenaleyh "şeytan" lafzını, bu manaya hamletmek daha uygun olur. Hem sonra Hz. Peygamber (s.a.s.) "Allah mahlukatı toplayıp, aralarında hüküm verdiğinde, kâfirler, ''Müslümanlar, kendilerine şefaat edecek olanı buldular. Ya bize kim şefaat edecek? O, bizi saptıran iblis'den başkası olamaz" derler ve ona gelip, ondan kendilerine şefaat etmesini isterler. İşte iblis bu sözü o esnada söyler” buyurmuştur.
Bil ki Allah Teâlâ, o liderlerle, onlara uyan kâfirler arasında geçen münakaşayı anlatınca, şeytan ile ona uyanlar arasında geçen münakaşayı da anlatmış ve "İş olup bitince şeytan derki" buyurmuştur. Ayetteki, "iş olup bitince" ifâdesi ile neyin kastedildiği hususunda çeşitli izahlar yapılmıştır:
Birinci Görüş: Müfessirler şöyle demişlerdir: "Cennetlikler cennette cehennemlikler de cehennemde iyice yerleşince, cehennemlikler iblisi kınamaya ve ona atıp tutmaya başladılar. Bunun üzerine o, cehennemde onların ortasına çıkıp, onlara, ayette "iş olup bitince şeytan der ki..." diye haber verilen sözleri söyler
İkinci Görüş: Bu ifade ile, hesabın sona ermesi kastedilmiştir. Birinci görüş daha uygundur. Çünkü Kıyamettekilerin işlerinin sonu, itaatkâ' olanların cennete, kâfirlerin cehenneme yerleştirilmeleridir. Hesabtan sonra da bL iş devam eder.
Üçüncü Görüş: Biz ehl-i sünnete göre, ehl-i salâtın (namaz kılanların), günahkâr olanları cehennemden çıkıp cennete gireceklerdir. Binâenaleyh ayetteki "İş olup bitince..." ifadesi ile, bu vaktin kastedilmiş olması uzak bir ihtimal sayılmaz. Çünkü o vakitte, yapılması gereken işler artık sona erer. Bundan sonra, sadece daha önce yapılmayan işler yapılır.
insanın başkasını herhangi bir işe sevkedebilmesi, bazan zorlayarak ve zulmederek, bazan da onun içine vesveseler atmak suretiyle, o işi yapmasına sebeb olacak niyeti kuvvetlendirmesi ile olur. Bu da bir çeşit sultadır, nüfuzdur. Ayrıca, ayetin zahiri, avamın ve Haşviyye'nin dediği gibi, şeytanın insanı çarpmaya, uzuvlarını felç etmeye, aklını almaya kadir olmadığına delâlet eder. Sonra, o, "O halde kusuru bana yüklemeyin, kendinizi kınayın" demiştir. Yani, "Ben ancak sizi çağırdım ve size vesvese verdim. Siz ise, Allah'ın delillerini duymuş, O'nun peygamberlerinin gelişini müşahede etmiştiniz. Size gereken, benim sözlerime aklanmamanız ve bana iltifat etmemenizdi. Ama siz, benim sözümü apaçık delillere tercih edince, bu konuda kınanması gereken siz oldunuz, ben değil!" demektir.
Binâenaleyh şeytanın, bu safhalardan hiçbirinde hiçbir tesiri bulunmamaktadır. Onun payı ancak, onun sözünü ve fısıltısını atmak suretiyle insana bir şeyi hatırlatması ile olur. Meselâ insan, bir kadının biçim ve suretinden habersiz iken, şeytan onun kalbine, o kadının sözünü, fısıltısını atıverir. İşte şeytanın, ancak bu safhada bir kudret ve gücünden bahsedilebilir. Bu, Cenâb-ı Hakk'ın ondan nakletmiş olduğu şu şeyin aynısıdır: "Zaten benim, sizin üzerinizde hiçbir hükmüm de yoktu. Yalnız ben sizi çağırdım, siz de bana hemen icabet ettiniz" Yani "Benden ancak sadece bu çağrı vaki olmuştur. Diğer safha ve mertebelere gelince, onlar benden sudur etmedi; benim onlarda herhangi bir tesirim bulunmamaktadır" demektir.
Web / keremonder.com
Facebook / / kereminden
Twitter / / keremonder1
Instagram / / kerem_onder
SoundCloud / / keremonder
İngilizce Altyazı Kanalı / / keremonderenglish
Almanca Altyazı Kanalı / / keremonderdeutsch