Felsefe Seminerleri Dizisi - Kriz ve Kritik II
Moderatör: Emre Şan
Konuşmacı: Oğuz Haşlakoğlu
“Mimesis ve Muamma: Görünmeyenin görünende 'görünmeyen görünmesi'”
Mimesis Adorno’ya kadar estetik alanında nerdeyse lanetlenmiş bir kavram. Estetik disiplinini, kurucusu Baumgarten’ın elinden ‘bilgi içeremeyeceği’ gerekçesiyle alarak bugünkü biçimini veren Kant’tan başlayarak mimesis taklit olarak sanat olamaz; aksi takdirde sanat özgünlüğünü ve onunla birlikte yaratıcılığını yitirir. Hegel’de bu durum ifrata vardırılarak Kant estetiğindeki gibi temsil bağlamında da kalmaz; Platoncu ‘idea’ artık Almanca anılan adıyla “Idee” olması bakımından Tin’in hakikati olarak görünüşe çıktığında hem gerçek hem de bizzat güzel olur. O hâlde sanat Idee’nin gerçekleşmesi olarak bizatihi güzeldir ve doğadaki güzelden de üstündür. Estetiğini Kant ve Hegel arasındaki denge üzerine kuran Adorno ise her ikisini de temel ilkelerinde yadsıyan özgün bir yol tutarak mimesis kavramına başka bir tanım getirir. Buna göre mimesis; özneye atfen bir şeyi kendinde taklit etme değil, nesneye atfen kendini o şeyde ‘asimile’ etmedir. Mimesis, bu açıdan bakıldığında, aklın özdeşlik vasıtasıyla her şeyi kendine mâleden tahakkümüne direnen bir özgürleşme sığınağı olarak, kendinden sıyrılmak sûretiyle, yanlış dünyanın yarattığı kaçınılmaz acının ifadesi anlamında sahih sanattır.
Seminer, bu üçlü arasındaki ilişkiyi ortaya koyarak mimesis’i Adorno’dan daha öteye taşıyabilecek bir açılım olup olmadığını sorgulamaya yönelik olacak. Bu anlamda görsel sanatlar ve gösteri sanatları arasındaki ilişkiye ışık tutacak öykünme ve simge kavramları ‘çizgi’ örneğinde tartışılacak. Aktörün rolüne bürünmesi için gerekli aktörlük fiilinde içerilen mimetik sınırla, görsel sanatlarda temel eleman olarak anılan çizginin bir sınır ve biçim imkânı olarak karşılaştırılması da seminerin temel sorunsalı olarak bu bağlama ışık tutacak.