اساسا دینداری و دین ورزی یک نوع نیست و دست کم می توانیم سه نوع دینداری داشته باشیم
و هریک از این سه:
خدا،
پیغمبر
و اخلاقی متفاوت دارند
و اساسا همه ویژگی هایشان با هم متفاوت است:
١.دینداری مصلحت اندیش
٢.دینداری معرفت اندیش
٣.دینداری تجربت اندیش
این تقسیم بندی، تداخل و تناسبی با تقسیم بندی گذشتگان که دین را به
شریعت،
طریقت
و حقیقت
تقسیم می کردند دارد
اما صددرصد منطبق بر آن ها نیست.
⚫️ دینداری مصلحت اندیش
نوعی دینداری است که دین را برای دنیا گاهی هم برای آخرت می خواهد
یعنی علی الاصول دین برای او یک ابزار است در خدمت هدفهای مشروع و گاهی هم نامشروع.
مهم ترین مشخصه اش این است که
تقلیدی ست،
رازآلود است
و اسطوره ای ست...
به قول ویل دورانت
دین هرچه اسطوره ای تر باشد دین تر است.
آری،دین هرچه اسطوره ای تر باشد دین تر است اما این حکم فقط در دین معیشت اندیش صادق است که هر چه اسطوره ای تر باشد،مطلوب تر است،
به دل بهتر می نشیند و آدم را به عوالم دیگر می برد...
در مقابل آن
🔵 دینداری معرفت اندیش را داریم
که همان طور که از اسمش پیداست دینداری
محققانه،
غیر اسطوره ای
وبی روحانی است.
خدای این دو دینداری با هم فرق می کند:
خدای دین داری معیشت اندیش،
خدایی آمر و ناهی است،
خدایی ست که فقط بلد است بگوید:بکن! ونکن!
می گوید ثواب و عقاب در انتظار تو است.
پیامبر هم در جامه ی خاصی ظاهر می شود و پیروی از او مساوی با پیروی از امر و نهی اوست.
مهم ترین دستمایه ی روحانیت این دین فقه است.
اما در دینداری معرفت اندیش:
خداوند یک راز است که باید گشوده شود
و انسان باید محققانه به دنبال او برود،
روحانی هم ندارد،
اسطوره هم از آن جا رخت بربسته است،
تقلید هم در آنجا راه ندارد
و شخصیت های دینی هر کدام در جای خود نشسته اند
و عنصر تاریخ و تاریخ شناسی در آن فربه و برجسته است.
🔴 دینداری تجربت اندیش:
هم علی الاصول یک دینداری
کشفی،
تجربی،
درونی،
قدسی،
سری و ماورایی است
که خداوند در آن فقط یک ریاضیدان بزرگ نیست،
یک آمر و ناهی نیست،
بلکه یک معشوق است
و به صفت یک محبوب نازنین جلوه می کند.
بنابه گفته ی حسین منصور حلاج:
معشوق_این خدا_همه ناز است نه راز.
برشی از:
ادب قدرت ادب عدالت
#دکتر_سروش
#عبدالکریم_سروش
#مولانا
#سخنرانی
#اسلام
#حافظ
#مولوی
#عرفان