Salam əziz dostlar!
Sizi 2 May 2022-ci ildən Qobustan rayonunun Çuxanlı kəndi ərazisindən salamlayıram. Ramazan tətilindən istifadə edib, vətənimizin gözəl güşələrini tədqiq etmək üçün çöllərdəyik.
Durduğum yer yüksəklikdir. Həsən Bəsri yüksəkliyi. Yüksəklik bu adı zirvəsində yerləşən pirdən alıb. Məşhur mühəddis Həsən Bəsri ilə eyniadlı olsa da, məzar üzərindəki tarixlər XIII-XIV (13-14-nci) əsrləri göstərir. Bundan başqa məzarlıq ərazisində digər, daha qədim pirdə vardırki, onun üzərində türbə tikilməyib. Digər türbə isə bəy türbəsi olaraq, pirdən bir az aralıda yerləşir.
İkinci pirdə, İslama qədərki adətlərdən biri olan, niyyət lentləri mövcuddur. Su və ərzaq qoymaq üçün daşlar üzərində oymalar mövcuddur. Ətrafı küstar üsulla 1,5 m hündürlükdə daş düzülmüşdür.
Həsən Bəsri ziyarətgahı ətrafı dördbucaqlı formada səliqəli hörülüb,üstü örtülmüşdür. Salon təmirlidir. Daşdan döşəmə üzərinə palaz tipli ötüklər sərilmişdir.
Salonda biri sənduqəli olmaqla 4 başdaşı mövcuddur. Ən böyüyünün üzərinə Həsən Bəsri 642-728 (hicri) yazılıb. Təxminlə 1244-1327 - ci illər.
Sənduqə daxil bütün öbyektlər palaz və kavrolin tipli parçalarla üzəlnmişdir.
Pir ətrafında sıx məzarlarla qəbirstanlıq mövcuddur. Kənəndə doğru çıxışdan sonra, yolun sağında kənd məscidi yerləşir. 1997-1998-nci illərdə tikilmişdir. Məscidin yanında Mübariz Şabanov adına klub yerləşir. Ola bilsin əvvəllər məscid bu binada olmuşdur.
Kənd qəbristanlığı kəndin ən yüksək yerindədir və hər təfərdən görünür. Bu da, digər İslama qədərki adət, ataların ruhuna inam-dan irəli gəlir.
Çuxanlı, ~150 il öncəyə kimi bizim yayalaq kəndimiz olub. Zəlzələ və xəstəlik bəhanəsi ilə minillər boyunca köçəri həyat sürən əhalini oturaqlaşdırmaq məqsədi ilə Şirvan düzündə, Kür sahilində yerləşən qışlaq yerimizidə eyni adlı kəndə məskunlaşdırılmışıq.
Bu qədər...