Öğrencilerinde iz bırakan bir hoca olarak Cemal Reşit Rey’i anıyoruz bugün. Geçtiğimiz günlerde yolu CRR’den geçen beş değerli sanatçımızın anıları, bizi geçmişe kısa ve anlamlı bir yolculuğa çıkarıyor. Hocalarıyla anılarını paylaşan Ece Demirci, Hakan Altıner, Ertuğrul Sevsay, Aydın Karlıbel, Saim Akçıl, Fahir Atakoğlu’na çok teşekkür ediyoruz bizimle paylaştıkları bu özel bilgiler için.
Dar’ül Elhan’da başladığı öğretmenliği, farklı kurumlarda yaşamının sonuna dek sürdürdü büyük hoca. Sayısız sanatçı yetiştirdi. Cemal Reşit Rey, öğrencileri için Türkiye’de çok sesli müzik tarihinin merkezinde, tartışmasız en etkili isimdi. Nezaketi, tecrübesini aktarma iştahı, desteklemek konusundaki cömertliği günümüze kadar hocayla ilgili aktarılan değişmez bilgiler arasında yer aldı.
Besteci, piyanist, eğitimci, şef Cemal Reşit Rey, Avrupa’da aldığı Batı eğitimi ile Türk müziğini kusursuzca birleştiren bir müzisyendi. Türk Beşlileri arasında yer alan Rey, ilk büyük senfonileri, senfonik şiirleri, konçertoları, oda müziklerini, piyano parçalarını, sahne eserlerini yazdı.
Çağdaş Türk Müziğinin ilk örneği olan 12 Anadolu Türküsü’nü 1926’da besteledi. Türk Manzaraları, Bebek Efsanesi, Anadolu İzlenimleri ve Karagöz, Sultan Cem, Zeybek, Köyde Bir Facia ve Çelebi operalarına imza attı. Hem klasik müziğin yaygınlaşması için çalıştı hem de Türk halk ezgilerinin çok sesli müzikle buluşmasını sağladı.
Ağabeyi Ekrem Reşit Rey ve Nazım Hikmet’in metinleri üzerine 1933’de bestelediği Lüküs Hayat opereti sahnelerin baş tacı oldu. Saz-Caz, Deli Dolu, Üç Saat, Bir İstanbul Masalı gibi operetleri büyük ilgi gördü. 1933'te Faruk Nafiz Çamlıbel ve Behçet Kemal Çağlar'ın yazdığı güfte için yaptığı beste, Onuncu Yıl Marşı olarak kabul edildi.
Rey, Türkiye’de önemli müzik kurumlarının oluşmasına da öncülük etti. İstanbul Şehir Orkestrası ve İstanbul Filarmoni Derneği kuruluşunda rol aldı.
“Cemal Reşit Rey ilk kez müzikle resim çizmiş ve özellikle İstanbul’u resimlemiştir.” Evin İlyasoğlu
Eserlerinde İstanbul ana temalardan biriydi. Enstantaneler, Fatih Senfonisi, Bir İstanbul Türküsü Üstüne Çeşitlemeler; Serencebey yokuşundaki bir yoğurtçunun çağrısıyla biçimlenen Piyano Prelüdleri, Hatıradan İbaret Bir Şehirde Gezintiler, bestecinin şehirle kurduğu bağın gücünü yansıtan eserler olarak tarihe geçti.