Η Λυκόσουρα θεωρείται η αρχαιότερη πόλη στον κόσμο (10.000 - 8.000 π.Χ.). Κατά την αρχαιότητα ήταν ιερή πόλη των Αρκάδων. Βρίσκεται στο Λύκαιο όρος. Ο Παυσανίας τη χαρακτηρίζει ως την αρχαιότερη απ΄ όλες τις πόλεις που υπήρξαν ποτέ πάνω σε ηπειρωτική ή νησιωτική γη, ως την πρώτη πόλη που είδε το φως του ήλιου, ως την πόλη υπόδειγμα για τη δημιουργία άλλων πόλεων (Παυσανίας VIII,38,1). Ιδρυτής της ήταν ο Λυκάων, ο οποίος την κατέστησε έδρα των βασιλέων της Αρκαδίας.
Η Αρχαιολογική Εταιρεία το 1903 ανάσκαψε τη περιοχή, αποκαλύπτοντας μεταξύ άλλων το Ιερό της Δέσποινας, ένα από τα σημαντικότερα Ιερά της αρχαίας Αρκαδίας. Πρόκειται για λατρευτικό συγκρότημα που αποτελείται από το Ναό της Δέσποινας, το Μέγαρο (Βωμό), τη Μεγάλη Στοά, τους Βωμούς της Δέσποινας, της Δήμητρας και της Μεγάλης Μητρός και το Άλσος.
Η Δέσποινα είναι κόρη της Δήμητρας και του Ποσειδώνα. Γεννήθηκε στη Λυκόσουρα κατά την προσπάθεια της Δήμητρας για την εύρεση της Περσεφόνης. Προσφωνείται έτσι αλλά το όνομα της Θεάς είναι άρρητο. Λέγεται Δέσποινα όπως αντιστοίχως η Περσεφόνη προσφωνείται ως Κόρη. Την Δέσποινα ανέθρεψε ο Τιτάνας Άνυτος.
Η Δέσποινα είναι κόρη της Δήμητρας και του Ποσειδώνα. Γεννήθηκε στη Λυκόσουρα κατά την προσπάθεια της Δήμητρας για την εύρεση της Περσεφόνης. Προσφωνείται έτσι αλλά το όνομα της Θεάς είναι άρρητο. Λέγεται Δέσποινα όπως αντιστοίχως η Περσεφόνη προσφωνείται ως Κόρη. Την Δέσποινα ανέθρεψε ο Τιτάνας Άνυτος.
Το Ιερό
Η Μεγάλη Στοά ήταν διακοσμημένη με μαρμάρινα ανάγλυφα με παραστάσεις των Μοιρών με τον Δία, του Ηρακλή με τον Απόλλωνα, των Νυμφών και Πανών και του Πολύβιου. Ανάμεσα στα ανάγλυφα υπήρχε πινακίδα με αναφορά στη μυστηριακή τελετή της Δέσποινας. Εμπρός στην Στοά υπάρχουν με τη σειρά ο Βωμός της Δήμητρας, ο Βωμός της Δέσποινας και ο Βωμός της μεγάλης Μητέρας. Μετά τους Βωμούς βρίσκεται ο Ναός της Δέσποινας.
Ο Ναός
Εντός του Ναού της Δέσποινας υπήρχε το περίφημο σύνταγμα του Μεσσήνιου γλύπτη Δαμοφώντα, που αποτελούνταν από τέσσερα γλυπτά. Στο μέσον ήταν τα κολοσσιαία αγάλματα της Δήμητρας αριστερά και της Δέσποινας στα δεξιά και τα δύο σε καθιστή στάση. Τις δύο Θεές πλαισίωναν η Αρτέμιδα αριστερά και ο Τιτάνας Άνυτος στα δεξιά σε όρθια στάση. Η Δήμητρα κρατούσε δάδα στο ένα χέρι και με το άλλο ακουμπούσε στη Δέσποινα. Η Δέσποινα κρατούσε με το αριστερό χέρι σκήπτρο και στα γόνατα έχει ακουμπισμένη μια κίστη που την κρατούσε με το άλλο χέρι. Η κίστη είναι ένα πλεκτό κουτί κυλινδρικού σχήματος με κάλυμμα στο οποίο φυλάσσονταν λατρευτικά μυστηριακά αντικείμενα. Στο πέπλο της Δέσποινας υπήρχαν παραστάσεις Αετών, Κεραυνών, Νηρηίδων, Τρίτωνων, Νικών, και σειρά ανθρώπινων μορφών με κεφαλές όνων, αλόγων, κριών και άλλων ζώων. Η Αρτέμιδα απεικονίζονταν με ένδυμα από δέρμα ελαφιού, έφερε φαρέτρα και στο ένα χέρι κρατούσε δάδα και στο άλλο δύο φίδια. Δίπλα της κάθεται κυνηγετικό σκυλί. Ο Τιτάνας Άνυτος ήταν οπλισμένος. Κάτω από τα αγάλματα βρίσκονταν άλλα που παρίσταναν Κουρήτες ενώ στο βάθρο του συντάγματος υπήρχαν σε ανάγλυφα Κορύβαντες.Το συνολικό πλάτος του συντάγματος ήταν 8,40 μέτρα ενώ το ύψος ήταν 5,90 και καταλάμβανε όλο το πλάτος του Ναού. Θραύσματα του συντάγματος εκτίθενται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Πηγή: www.inarcadia.gr/culture/arx/a...
Πηγή: www.labrys.gr/gr/text_despoina...