Şiirlerini Terekeme/Karapapak ağzıyla söyleyen Âşık Şenlik, Türk âşıklık geleneğinin çok önemli bir halkasıdır. Anadolu ve Azerbaycan coğrafyasında usta-çırak geleneğine bağlı olarak meydana gelen âşık kolları içinde en büyük kol olan “Şenlik Kolu”nun kurucusudur. Onlarca çırak yetiştirmiştir. Silsile yoluyla Âşık Kasım-Gülistan Çobanlar-Murat Çobanoğlu ve Murat Çobanoğlu’nun çırakları vasıtasıyla onun izinden gidenler günümüzde bu kolu devam ettirmektedirler.
Asıl adı Hasan olan Âşık Şenlik, Kuzey Azerbaycan’ın Borçalı bölgesinden göç ederek Çıldır bölgesinde, o zamanki adı Karasu olan beldeye yerleşmiş bir Karapapak ailesinin çocuğudur. Bu beldenin şimdiki adı Âşık Şenlik Beldesi’dir. 1850 yılında dünyaya gelen Âşık Şenlik’in babası, çiftçilikle uğraşan Molla Kadir, annesi görgülü, bilgili ve zeki bir kadın olan Zeliha Hanım’dır.
Âşık Şenlik, bâdeli âşıklarımızdandır. Rivayete göre avcılığa meraklı olan Hasan,14 yaşında iken bir ikindi vakti tüfeğini alarak yabani ördek avına gider. Pusuda ördek beklerken uyuyakalır. Aramaya çıkan babası ve köy halkı ertesi günü onu bir su kenarında baygın bir halde bulurlar. Kendisine ne olduğu sorulduğunda, rüyasında pîr elinden bâde içtiğini, Arapça, Farsça ve İbranice öğrendiğini, Hazreti Peygamber’in cemalini gördüğünü ve bundan böyle adının da Âşık Şenlik olduğunu deyişlerle söyler. İşte bu olaydan sonra, ünü hızla etrafa yayılmaya başlar. Âşıklığının ilk dönemlerinde yalnızca türkü söyler. Sonra da ünlü ozan Hasta Hasan’ın çırağı olan Âşık Nuri’den saz öğrenir.
Âşık Şenlik’in yetiştiği dönem, Anadolu ve Azerbaycan sahalarında Narmanlı Sümmanî, Posoflu Zülalî, Âşık Elesker ve daha birçok usta âşıkların yetiştiği dönemdir. Âşık Şenlik katıldığı atışma ve yarışmalarda bütün bu âşıkları yenerek Karabağ’dan Batum’a, Erzurum’dan Tiflis’e kadar nam salar.
Tarihlerimize 93 Harbi olarak geçen 1877-78 Osmanlı Rus Savaşı sırasında söylediği “93 Koçaklaması” başlıklı şiiri edebiyat tarihimizin altın sayfalarında yerini almıştır. İşte o şiirden birkaç dörtlük:
Ehl-i İslâm olan işitsin bilsin
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
İsderse Uruset ne ki var gelsin
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
.....
Şenlik ne durursuz atlara binin
Sıyra kılıç düşman üstüne dönün
Artacaktır şanı bu Al-Osman’nın
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana.
Âşık Şenlik, hikâye tasnif etme, atışma ve özellikle de “muamma asma” ve “muamma indirme” gibi âşıklık geleneğinin zorlu alanlarında çok mâhirdi. Yusuf Peygamber’den, Âşık Kerem’e, Zaloğlu Rüstem’den, Köroğlu’na ve Battal Gazi’ye kadar birbirinden güzel hikâyeler sunuyordu. “Salman bey ile Turnatel Hanım”, “Sevdakâr Şah ile Gülenaz Sultan” ve “Lâtif Şah” isimlerindeki üç hikâye onun edebiyatımıza armağan ettiği hikâyelerdir.
Ne yazık ki onun bu âşıklık kudreti ölümüne sebep olur. 1913 yılı yaz aylarında, Revan Hanlarından birinin düğünde yendiği âşıklar, yemeğine “vadeli ağı” denilen ve etkisini yavaş yavaş gösteren bir zehir katarlar. Revan’da hastalanan Âşık, Gümrü’ye kadar trenle, oradan da öküz arabasıyla Çıldır’a gelirken, Arpaçay’ın Dalâver köyünde eniştesinin evinde yatağa düşer ve ölür. Cenazesi köyüne getirilir. Mezarı bugünkü adı Âşık Şenlik olan beldededir.
Sonuç olarak O, sadece Çıldır’ın, Ardahan’ın, Kars’ın değil tüm milletimizin bir değeri olarak yaşayacaktır.
Ruhu şâd, mekânı cennet olsun.
KAYNAKLAR:
1. "Âşık Şenlik'in Şiir Dünyası"
Naile ASKER
2. "Âşık Şenlik'in Revan Seferi ve Zehirlenerek Öldürülmesi"
Dr. Ali KAFKASYALI
3. "Âşık Şenlik Şiirleri Ziya Borçalı'nın Arşiv Cönkünde"
Şureddin MEMMEDLİ / Gülnara GOCA MEMMEDOVA
4. "Âşık Şenlik'in Hikâyeleri Çerçevesinde Halk Hikâyelerinin Tasnifi Meselesine Dair Bir
Değerlendirme"
Prof. Dr. Ali DUYMAZ
5. "Karapapak-Terekeme Türkleri ve Âşık Şenlik'in Şiirlerinde Destanî Motifler"
Prof. Dr. İsa ÖZKAN
6. "Çıldırlı Âşık Şenlik'in Şiirlerinde Halk Kültürü Unsurları"
Hatice İÇEL
7. "Âşık Şenlik'in Şiirlerinde Millet Olma Bilinci"
Erdoğan KARAŞAH
8. "Çıldırlı Âşık Şenlik'in Şiirlerinin Dili (Giriş-Gramer-Metin-Dizin)"
Özlem YILDIRIM
#ÂşıkŞenlik #Karapapak #Terekeme #Revan #Çıldır #Ardahan #Kars
#Muamma #Badeli #Borçalı #HastaHasan #GülistanÇobanlar
#MuratÇobanoğlu #Toy #ToyBabası #ÂşıkKasım #VadeliAğı
#DoksanüçKoçaklaması #CanSağİken #Andon #Alosman #Urus
#DoksanüçHarbi #93Harbi #93Koçaklaması #KarsKalesi #Gümrü
#BalaMehmet #PosofluZülali #Zülali #NarmanlıSümmanı #Sümmani
#AşıkElesker #Karabağ