Joanna Rose urodziła się w Warszawie, mieszkała z rodzicami i młodszym o rok bratem przy Placu Dąbrowskiego. Rodzice Rozmówczyni byli komunistami, za co matka w międzywojniu siedziała w więzieniu. Ojciec był inżynierem i pracował w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, a matka, z wykształcenia chemiczka, pracowała w Instytucie Techniki Budowlanej. Joanna dorastała w rodzinie całkowicie laickiej - nie obchodzono świąt żydowskich, nie kultywowano tradycji. Rodzice Rozmówczyni jednak mieli niemal wyłącznie żydowskich znajomy, a ona sama - przyjaciółki żydówki. Nie rozmawiano również o przeżyciach wojennych rodziców. Znalezione przypadkowo zdjęcie uświadomiło Joannie, że jej matka miała przed wojną rodzinę. Szczegóły wojennej drogi matki Rozmówczyni poznała dopiero z jej spisanych pod koniec życia wspomnień.
W liceum Joanna zaczęła bywać w Klubie Babel i kolegować się z członkami TSKŻ, nadal jednak zagadnienia tożsamościowe, nie były dla niej istotne.
Po wydarzeniach marcowych 1968 roku rodzice Rozmówczyni stracili stanowiska. Brat doświadczał antysemityzmu w szkole średniej. Rodzina podjęła decyzję o wyjeździe - zaczęto wyprzedawać sprzęty, żegnać się z przyjaciółmi. Okazało się jednak, że nie otrzymali pozwolenia na wyjazd. Dziś Joanna próbuje dotrzeć do uzasadnienia tej decyzji w aktach IPN.
Rodzinie Rozmówczyni udało się wyjechać dopiero 1971 r - wyemigrowali do Szwecji i zamieszkali w Sztokholmie. Tam rodzice Joanny dołączyli do wyznaniowej gminy żydowskiej. Joanna nie robiła tego do dziś, choć od kiedy jest babcią czuje potrzebę przekazania wnukom pozytywnego wzorca kulturowego, który byłby bardziej uniwersalny, niż wypracowane przez nią wraz z mężem i dziećmi tradycje domowe.
Od niedawna próbują - razem i na swój sposób - obchodzić żydowskie święta, a Joanna zaczęła nosić na szyi gwiazdę Dawida.
NAZWISKO ROZMÓWCZYNI: Joanna Rose
WYWIAD PRZEPROWADZIŁ: Józef Markiewicz
NAGRANIE: Grzegorz Liwiński
DATA NAGRANIA: 12 marca 2018
PRAWA AUTORSKIE DO NAGRANIA: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Najważniejsze wątki:
00:00:08 Dorastanie w centrum Warszawy, brak kultywowania tradycji żydowskich w domu, religijność rodziców i dziadków;
00:03:00 Początek odkrywania rodzinnej historii - dowiedzenie się o istnieniu pierwszego męża matki, Hertza Dawidowicza; spisane wspomnienia matki.
00:06:30 Informacje o ojcu Rozmówczyni; milczenia na temat wojny;
00:08:20 „Żydowski styl mówienia” ojca - anegdoty z Kazachstanu; Rodzina ojca;
00:11:27 Wojenne losy matki, ukrywanie się i strach przed wydaniem przez Polaków, ucieczka do Białegostoku i powrót do getta warszawskiego;
00:13:45 Życie zawodowe i towarzyskie rodziców;
00:15:30 Brak w świadomości młodej Joanny podziału na Żydów i nie-Żydów, przyjaźnie z koleżankami żydowskiego pochodzenia;
00:16:45 Wspomnienia ze szkoły podstawowej, antysemicka atmosfera w szkole średniej;
00:20:25 TSKŻ, Klub Babel;
00:21:45 Poczucie inności, brak refleksji na temat własnej żydowskości, Klub Babel;
00:23:45 Poczucie tożsamości, chęć przekazania żydowskich tradycji dzieciom i wnukom, tworzenie własnych, rodzinnych tradycji świątecznych;
00:28:45 Nieudana próba zorganizowania rodzinnego świętowania Pesach;
00:31:20 Powody braku członkostwa w wyznaniowej gminie żydowskiej w Sztokholmie, okazje do bywania w synagodze - Dzień Holokaustu, rozważanie możliwości zapisania się do gminy;
00:34:46 Prawica w Szwecji i w Polsce;
00:39:29 Stosunek rodziców do tradycji i religii a światopogląd komunistyczny, członkostwo rodziców w partii, stosunek rodziców do PRL-u;
00:42:30 Reakcja rodziców na wydarzenia marca 1968;
00:45:30 Decyzja o wyjeździe z Polski, problem z otrzymaniem pozwolenia na wyjazd, przygotowania do wyjazdu;
00:50:30 Sytuacja materialna rodziny, udzielanie korepetycji uczniom, których korepetytorzy wyemigrowali;
00:51:05 Anegdota o nowej pracy;
Poznaj kolekcję historii mówionej Muzeum POLIN: sztetl.org.pl/pl/historia-mow...
Subskrybuj nasz kanał: / @historiamowionapolin
Oglądaj kanały Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN:
POLIN (zapowiedzi i relacje z wydarzeń w Muzeum): / mhzp2013
Wirtualny Sztetl (historia i kultura polskich Żydów): / wirtualnysztetl
Polscy Sprawiedliwi (historie pomocy udzielanej Żydom podczas Zagłady): / polscysprawiedliwi
Kontakt w sprawie udostępnienia wywiadu: digital@polin.pl
#historiamówiona #muzeumpolin #marzec68