Bu çalışma 2021 yılında Kapadokya Üniversitesi Âşık Sanatını Yaşatma ve Yaygınlaştırma Projesinin bir etkinliği olarak âşık sanatını gençlere tanıtmak ve bu kültürün yaşamasına katkı sağlamak amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Proje kapsamında 2021 yılının Hacı Bektâş-ı Velî Yılı olması dolayısıyla insan sevgisi, hoşgörü ve barış gibi değerleri yücelten ve gelecek nesillere aktaran Bektaşi sözlü kültürünü yansıtan on eser seçilmiş, bu on eser icra edilerek kayıt altına alınmış ve bu videolar müzik platformlarında paylaşılmıştır.
Bektaşi geleneğinde derin izler bırakan bu eserler, Anadolu’nun yalın tabiatını örnekleyen çeşitli mekânlarda kaydedilmiştir. Bu kapsamda Kırıkkale’nin Karakeçili ilçesinde bulunan Çeşnigir Kanyonu’nda Ali ŞAHİN tarafından icra edilen bu eserin sözlerinin Ruhsatî mahlaslı Deliktaşlı Mustafa tarafından yazıldığı bilinmektedir.
Ruhsatî’nin, 1835 yılında Sivas ilinin Kangal ilçesine bağlı Deliktaş köyünde doğduğu ve 1911 yılında aynı köyde vefat ettiği bilinmektedir. Bugüne kadar, 466 adet şiiri tespit edilebilmiş ve bunlar 1994’te Doğan Kaya tarafından yayımlanmıştır. Ruhsatî’nin badeli bir âşık olduğu, bir gün Kertme köyü mezrasında uyuya kaldığı ve bu sırada pirlerin verdiği badeyi içtiği rivayet edilmektedir. Ruhsatî mahlasını ise, Şeyh İbrahim Efendi tarafından verildiği bilinmektedir (Kaya 1985: 5). İrticali olan fakat saz çalmayan bir âşıktır.
Bir köy şairi olduğu için, pek çok şiirinde ağız özelliklerine bağlı kalmış, oldukça fazla yekûn tutacak kadar mahallî kelime kullanmıştır. Şiirlerinde genellikle köy hayatının özelliklerini yansıtmıştır. Duygu ve düşünce âlemi, köyde gördüğü intibalarla doludur. Bunun yanında duyduğu ve bildiği konulara da yer verdiği olmuştur. Şiirlerinin mihverini halk kültürü ve kendi intibaları olmuştur. Hemen her konuda deyişi vardır. Pek çok âşıkta rastlanılan başta aşk, tabiat ve gurbet, öğüt, taşlama ve tenkit, mistik düşünce fanilik olmak üzere dert, şikâyet, dilek konulardaki şiirleri Ruhsatî’de de bulunmaktadır. Bu çalışmada da bu düşünceler ile ortaya konulan ve Anadolu’da birçok çeşitlemesi bulunan Vay Deli Gönül adlı eseri icra edilmiştir. Ayrıca ünlü keman virtüözü Farid FARJAD’ın “Robabeh Jan” adlı eseri de söz konusu eserin Anadolu coğrafyası dışındaki başka bir çeşitlemesine örnek olarak gösterilmektedir.
Kaynak: Kaya, Doğan (1985). Ruhsatî’nin Uğru ile Kadı Hikâyesi. İstanbul: Anadolu Sanat Yayınları Erenler Matbaası.
Kaya, Doğan (1994). Sivas’ta Âşıklık Geleneği ve Âşık Ruhsatî. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yay.
Vay Deli Gönül
Daha senden gayrı âşık mı yoktur
Nedir bu telaşın ey deli gönül
Hele düşün devr-i Adem’den beri
Neler gelmiş geçmiş say deli gönül
Baktım iki kişi mezar eşiyor
Gam kasavet geldi boydan aşıyor
Çok yaşayan yüze kadar yaşıyor
Gel de bu rüyayı yor deli gönül
Mevlâ’m kanat vermiş uçamıyorsun
Bu nefsin elinden kaçamıyorsun
Ruhsatî dünyadan geçemiyorsun
Topraklar başına vay deli gönül
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri IV. Sivas: Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay. 514-516.
Organizasyon: Yusuf Gökkaplan
Kayıt: Ozan Deniz Süzer
Mix-Mastering: Ahmet Gökhan Coşkun
Yönetmen / Kurgu-Montaj: Edip Bülbül
Yönetmen Yardımcısı: Murat Can Çetinkaya
Görsel Efekt: Çağdaş Geniş
Renklendirme: Zeki Tan
Müzik Danışmanları: Muhlis Berberoğlu, Hasan Albayrak
Aşık Sanatı Sempozyumu için: asiksanati.kapadokya.edu.tr/