Бірде Мұхамбет пайғамбар серіктерімен келе жатқанда, жолда азықтары таусылып, қарындары ашады. Жебірейіл періште оларға пейіштен інжу, меруерт, дүрлермен өрнектелген алтын табаққа салынған құрма жемісін әкеледі. Пайғамбар «Бісcіміллә» деп, табаққа қол салып, құрмадан дәм татты. Серіктері де жапырлай қозғалып, құрма жеуге кірісті. Табақтағы құрма азайғанда, ортадағы бір құрма ерекше көрінеді. Бір кереметі, ол қолға түспей дөңгелей береді. Бәрі таң қалады. Құрманы ешқайсысы жей алмады. Жебірейіл періште:
- Уа, Алланың елшісі! Бұл аманат құрмасы. Төрт жүз жылдан соң бір үмбетің дүниеге келеді. Есімі Ахмет. Ол сенің рухани жолыңды жалғастырады. Құрма соныкі, - дейді.
Пайғамбар:
- Ол заманға дейін бұл құрма қалай жетеді? - дейді.
- Құрманы оған жеткіз деп бір сахабаңа тапсыр, - деді. Пайғамбар:
- Уа, бауырлар! Құрманы 400 жылдан соң дүниеге келетін үмбетіме кім табыстайды? - деді. Жұрт «400 жылға дейін өміріміз жетпейді-ау» деп күмәнданып тұрғанда, Арыстан бап:
- Тәңірім ғұмырымды ұзақ қылса, құрманы жеткізермін, - деді. Пайғамбар:
- Тәңір жарылқасын. Өміріңді ұзақ қылсын! - деп дұға жасады да: - Аузыңды аш! Құрманы тіліңнің астында сақтағайсың. Таңсәріден тұрып, Ахмет атты үмбетімді іздеп сапар шегесің. Арып-ашып, жердің жүзін шарлайсың. Бармаған жерің, баспаған тауың қалмайды. Ақыры түркілер мекендеген Сайрам шаһарына кез боларсың. Осы шаһарда үлкен бір медресе бар. Аманаттың иесі - осы медресенің шәкірті. Оның медресеге кірген ізі болса да, шыққан ізі болмайды. Аманатты өзі келіп, сенен сұрап алады. Оған Құдай сондай артықша қасиет берген, - деді. Арыстан бап ұзақ сапар шегіп, Сайрам шаһарына жетіп жығылады. Сайрам суының жағасында дамылдап отырса, жеті жасар бала келіп:
- Ассалаумағалейкум, Арыстан бап! Жоғың болса, кешікпей тап! - дейді. Арыстан бап:
- Балам, есімің кім? - деп сұрайды.
- Атымды қайтесіз, аманатымды беріңіз, ата?
- Балам, атың Ахмет екен. Ішің тола хикмет екен. Аманатыңды ал, аузыңды аш! - дегенде, төрт жүз жыл сақтаған құрмасы ұшып барып, шәкірттің аузына кірді. Бала құрманы жұтып жіберді. Арыстан бап:
- Аманатты осынша жыл сақтағанда, еңбегімді елемегенің қалай?
- Ата, маған онсыз да сүйегі ғана қалыпты ғой. Қабығын өзіңіз жепсіз. Енді кейінгі жұрт зиярат жасағанда, алдымен сізге түнесін, бізден тілесін, - депті.
Құл Қожа Ахмет Ясауиге «аманат құрманы» жеткізген Арыстан бап халық аузында оның ұстазы ретінде айтылады. Ел арасында «Арыстан бапқа түне, Қожа Ахметтен тіле» деген сөз тараған.
Арада бірнеше ғасыр өткен соң, Әмір Темір Қожа Ахмет Ясауидің басына күмбезді кесене салмақ болады. Түркістанға келгеннен кейін бұл істі қолға алады. Бірақ кешке дейін қалаған дуал таңертең барса, бұзылып жатады. Оны құлатқан кім екенін білу үшін Әмір Темірдің өзі түнде келіп қарауыл болады. Түннің бір ортасында үлкен өгіз келіп, дуалды сүзіп қиратады. Әмір Темір ойланып қалады. Оған түсінде Қожа Ахмет бабамыз аян беріп, былай дейді:
- Ол көк өгіз Арыстан баптың аруағы. Сен, алдымен, соның басына кесене тұрғыз, - деді.
- Мен оны қалай табамын? - дегенде,
- Мен өзім жол көрсетемін, - деп жауап береді. Сонымен ол ерте тұрып, Отырарға бет алады. Арыстан бап жатқан жерді тауып, зәулім кесене салады.
Осы кезден бері қалыптасқан зиярат тәртібі бойынша адамдар, алдымен, Арыстан бап кесенесінде түнейтін болған. Ертесіне Қожа Ахмет Ясауи кесенесіне барып, Құдайдан тілектерін тілейді екен.
"Әлдиден эпосқа дейін" кітабынан