Birdən birə insanda kəskin böyrək çatışmazlığı necə olur yaranır?
Az.DHTİ Nefrologiya kafedrasının müdiri professor Fuad Sərdarlıdan soruşduq.
Nefroloji xəstəliklər ümumi xroniki xəstəliklər içərisində rast gəlmə tezliyinə görə 8-ci yeri tutur.
Bü gun nefrologiya barədə internetdə Azərbaycan dilində ciddi informasiya çatışmazlığı var. Bu sahənin əhəmiyyətini, mövcud video və yazılı məlumat böşluğunu nəzərə alaraq Azərbaycanda nefrologiyanın inkişaf tarixi, böyrək xəstəlikləri barədə ən çox maraq doğuran suallar ətrafında tibb elmləri doktoru, professor, Əziz Əliyev adına Az.DHTİ-un Nefrologiya kafedrasının müdiri Fuad Sərdarlı ilə ekskluziv video müsahibə götürdüm.
Professor Fuad Sərdarlı: Əlillik dərəcəsinə görə nefroloji xəstəliklər 14-cü yeri tutur. Xəstə sidikdə kəskin sürətdə zülal itirir. Xəstədə hiperproteinuriya var.
Şüa terapiyası və kiyəvi terapiya alan onkoloji xəstələrdə paraneoplastiknefropatiyaya rast gəlinir bəzən.
Baxırsan ki, xəstə onkoloji xəstəliyin özündən yox, onda inkişaf edən böyrək çatışmazlığından, paraneoplastik nefropatiyadan dünyasını dəyişir.
Bir sıra hallarda ürək-damar xəstəliklərindən əziyyət çəkən xəstələrdə böyrək çatışmazlığı da inkişaf edir.
Aritmiyası olan xəstədə baxırsan ki, böyrək çatışmazlığı inkişaf edir.
Bu və ya digər xroniki xəstəliklər nəticəsində böyrəklər zədələnir.
Böyrək xəstəlikləri zamanı digər orqan və sistemlərdə zədələnmə olurmu?
Hamiləlik və böyrəklər. Hamiləlik zamanı hansı böyrək problemlərinə rast gəlinir. Hamiləlikdə böyrəklər necə olur zədələnir?
Hamiləlik və hamiləliyin törətdiyi böyrək xəstəlikləri.
Hamiləliyə qədər baş verən böyrək xəstəliyi və hamiləliyin gedişatı.
Hamiləlik piyelonefriti deyilən bir xəstəlik halı inkişaf eliyir.
Xəstədə dizurik əlamətlər, qızdırma, üşütmə, hərarətin qalxması olur. Həmin hamiləyə hər antibiotik tətbiq eləmək olmaz. Xüsusi seçim dərmanları verməliyik.
Hamiləliyin 20-ci həftəsindən sonra xəstədə ödemlər,arterial qan təzyiqi artır, yüksək proteinuriya, zülalın artması olur.
Eklampsiya gətirib çıxarır. Ona görə də hamiləliyin gedişatına nefroloq tərəfindən nəzarət olunmalıdır.
Uşaq nefrologiyası barədə vəziyyəti necə qiymətləndirirsiz? Uşaq nefrologiyası nələri əhatə edir?
Uşaqlarda iltihabi böyrək xəstəliklərinin rast gəlmə tezliyində qadınlar kişilərə nisbətən 3-ün 1-ə nisbətində rast gəlinir.
Bu qadın orqanizminin anatomik xüsusiyyətləri ilə əlaqədardır.
Körpə qız uşaqları oğlan uşaqlarına nisbətən çox xəstələnirlər.
2-5 yaş arasında oğlan uşaqlarında bu xəstəlik az təsadüf edilir. Qızlarda isə çox olur nisbətən.
Bu da ananın uşağı düzgün yumamasından irəli gəlir.
Sanitar-gigiyenik qaydalara düzgün əməl etməməsindən irəli gəlir.
Qız uşaqlarını öndən arxaya yumaq lazımdır.
Anal nahiyənin bağırsaq çöplərini sidik axarına gətirmək lazım deyil.
Uşaq nefrologiyasında nefritlər üstünlük təşkil edir. Xroniki qloumerulonefrit, kəskin qloumerulonefrit.
Tam sağalma və xroniki formaya keçid halları olurbu xəstəlikdə.
İdman zallarında gənclərin proteinli qidalardan, anaboliklərdən çox istifadə etməsi böyrəklərə ziyan vurur?
Böyrək xəstəliklərində qidalanma və pəhriz.
Böyrək xəstəlikləri zamanı 7-ci stol pəhrizi.
Qanda kreatininin, qanda qalıq azotunun, sidik cövhərinin arması halları.
Xroniki böyrək çatışmazlığı varsa zülalsız qidalar yeməsini istəyirik.
Böyrəlklərin funksional vəziyyətini öyrənmək üçün hansı üsuldan istifadə edirsiz?
Dinamik sinseqrofiya.
Böyrək nəyə görə büzüür? Böyrəyin büzüşməsi böyrəyin sıradan çıxması analamına gəlir?
Biz araşdırmalıyıq ki, niyə görə büzüşüb? Nədən sonra büzüşüb? Qloumeronefrit olub? Nefroskleroz olub? Piyelonefrit olub? Nefrogen hipertoniya olub? Böyrəkdə hər hansı bir əməliyyatdan sonra böyrək büzüşüb?
Padaqrik nefropatiya. Padaqra nədir? Qanda sidik turşusu mübadiləsinin pozulması. Hiperurekimiya. Qanda sidik turşusu miqdarının qalxması və bunun böyrəklərdə törətdiyi dəyişikliklər.
Post renal obstruktiv böyrək çatmamazlığı. Hamiləlik zamanı böyrəklərin zədələnməsi. Preklampsiya, eklampsiya.
Covid 19 infeksiya zamanı böyrəklərin zədələnməsi.