Kara Camışları Saldım Bayıra (Hikayesiyle)
Erzurum Türküsü (Ağıt)
Kaynak kişi ve derleyen: Muharrem Akkuş
(1940-Erzurum-Alanya)
İletişim: nevzat3yildiz@gmail.com
Medyada Yer Bulamayan Sesler, Eserler Programımızın 396. Bölümünde konuğumuz Erdal Erzincan.
Erdal Erzincan, 20. Yüzyılın Alevi-Kızılbaş toplumunun yetiştirdiği en önemli ozanlarından , 1925 Yılında Erzincan Çayırlı doğumlu 1985 yılında da Erzurum’da Hakka yürüyen Davut Ağbaba, ozan adıyla Aşık Davut Sulari’ den bir kızılbaş nefesini yorumluyor.
Erdal Erzincan Bağlamayı kendine has yorumu ve çalış tekniğiyle çok üst düzeye götürmüş , mütevazi, sakin, alçak gönüllü duruşuna karşın bağlamanın dünyadaki en iyi yorumcularındandır.
Erdal Erzincan ile bir çok TRT programında birlikte olduk. Bütün programlarda muhteşemdi. Özellikle Yediveren programında gösterdiği canlı performans dillere destan oldu.
Erdal Erzincan 1971 yılında Erzurum’ da doğdu. İTÜ Türk Müziği Konservatuarını bitirdi. Sola ve ortak albümler çıkardı. Sayısız televizyon ve radyo programında konuk oldu ; çaldı söyledi. Yurt içinde ve dışında resitaller verdi. Bağlamanın yeni kuşaklara sevdirilmesinde çok öncü rol aldı. Bağlamaya getirdiği yeni çalış teknikleriyle lüthiyerlere ilham vererek bağlamanın rezonans gelişimine önemli katkılar sağladı.
İzlediğiniz Görüntüler 2010-2011 yılında TRT Müzik ve TRT Türk’ te yayınlanan, yapımcılığını Lale Çamurcu ve Nevzat Üçyıldız’ın yaptığı Yediveren isimli programdan alınmıştır.
REPERTÜKÜL MÜZİK ANSİKLOBEDİSİ SAVAŞ AKBIYIK’ A GÖRE AĞIT’IN HİKAYESİ : (Sadeleştirilmiştir-NÜ)
Türkümüze öykü olan olay kimine göre Burdur'un bir köyünde geçti olay. Kimine göre Erzurum'un Pasinler İlçesi'nin bir köyünde geçti. Ayrıca "Bugün günlerden cumadır Cuma" adlı Van türküsünü de aynı olay için söylendiğini savlayanlar vardır.
Siz deyin Ahmet, biz diyelim Mehmet. Adı önemli değil. İşi çobanlık. Sabahın erinde köy meydanına getirilen sığırları toparlar, katar önüne. İnek , öküz, camış. Ne sürerse köylü alana, alır götürür meraya. Dağ, bayır, ova, çayır dolaştırır durur. Öğle olup, kızgın güneş tepeden vurunca, katar önüne suya indirir sığırları. En son kara camışlar girer suya. Ağır hayvanlardır camışlar. Ne zaman ki çoban, su kıyısına gelip ıslığını çalmaya başlar, ağır ağır yekinirler yattıkları sudan. Yekinirler ki, camış demeye bin tanık gerek. Birer kuzu gibidirler çobanın önünde. Çobanın isteği onlar için buyruktur. "De ha. Yürüyün." Yürürler. "Yaylıma geçin." geçerler. İri, kalın dudaklarını sürüyüp, geçerler çayırları. Sözün özü, çobanla camışlar arasında hiç bozulmayan bir anlaşma vardır sanki.
Ve gelir düğün günü. Bir yandan davul zurna, bir yandan saz söz. Herkes sevip, yardım ediyor çobana. Kimisi davul tutmuş, kimisi düğün aşını yapıyor. Kimi de, bir tokluyu boynuzundan çekip, bağlamış çobanın evinin önüne. Köylü bir can gibi olmuş çobanın düğününde. Herkes düğünün sahibi; herkes düğünün çağrılısı. Kimi halay çekiyor, kimi su dağıtıyor. Kimi de yer sofralarına çeki düzen veriyor.
Davullar da hızlı hızlı vuruyor bir yandan. Akşam yakın. Gelin neredeyse getirilecek. Kız evinden, kızı almaya gitmiş kalabalık. Güveyin yanında yalnızca iki sağdıcı var. Uzaktan sürüyü teslim ettiği çocuk görünür. Nefes nefesedir. "Seyfettin Emmi'lerin camışıyla, Menco dayının camışı birbirine girdi. Kıran kırana dövüşüyorlar" der. Güvey ne yapacağını şaşırır. O sağdıçlara bakar; sağdıçlar ona. Gelin geldi gelecek. Davulun sesi yaklaşıyor. Menco'nun camış gelir gözünün önüne. Elinde büyümüştür. Malaklığını bilir. Ya öteki, kıyamazsın bakmaya. Birinden biri yıkılacak alana. Davulu da, gelini de unutur bir anda.
Bir koşu tutar yolu. Dövüş alanına ulaşır. Sağdıçlar da peşinde. Girer kavga eden camışların arasına. Camışlar dövüşe dövüşe bayırdan aşağı inmişlerdir. Çayıra ulaşıp, ikisi iki yana çekilmiştir. Yani dövüşün tam ölüm kalım anıdır. İki camış birbirinden yüz metre kadar uzaklıkta, ayaklarıyla otları kazıyor. Burunlarından alev fışkırıyor sanki.
Camışlar iyice eşinip kızdıktan sonra, hızla koşmaya başlarlar. Öyle bir hızlanırlar ki he hey. Çoban ortalarında. Kenardan durumu seyreden sağdıçlar heyecanlı. Camışlar vardı varacak. Hiçbir durma belirtisi yok. Hızları artıyor üstelik. Çoban kendinden emin. Hareketsiz duruyor. Her zamanki gibi, gelip bir metre yakınında duracaktır camışlar. Sonra biri bir tarafa; öteki öbür tarafa.
Ama öyle olmuyor bu kez. Çobanın yeni çülaki elbisesini tanıyamıyorlar camışlar. Kokusunu alamıyorlar. Öyle bir vuruşuyorlar ki, aradaki çobanın kemik sesleri geliyor. Sonra kıpkızıl kana boyanıyor çülaki elbise.
Haber köye ulaştığında, gelin indirme havasını çalan davullar susuyor, zurnalar çalmaz oluyor. Ve olay halkımızın yaratıcı diliyle, "Kara camışları vurdum bayıra" türküsüne dil oluyor.
Kaynak: 1- Muharrem Akkuş, TRT İstanbul Radyosu Ses Sanatçısı sözlü aktarım. Yaşar ÖZÜRKÜT, Öyküleriyle Türküler 2