دیوانی نالی
چامەکەی نالی بۆ سالم
• Video
بەشی یەک
• Diwani Nali Bashi Yak ...
بەشی دوو
• Diwani Nali Bashi Dw د...
بەشی سێ
• Diwani Nali Bashi Se د...
نالی ناوی خدر (خضر)ه‌ كوڕی ئه‌حمدی شاویسی ئاڵی به‌گی میكایلیه له‌‌گوندی خاك و خۆڵ ، له‌ده‌شتی شاره‌زوور هاتۆته‌ دنیاوه‌ .
له‌ ساڵی 1800ز له‌ دایك بووه‌ ، هه‌ر له‌ته‌مه‌نی منداڵی نراوه‌ته‌ به‌ر خوێندنی حوجره‌ له‌سه‌رتاوه‌ ( قورئانی پیرۆز ورده‌كتێبی فارسی خوێندووه‌ ، دواتر زانسته‌كانی تری قورئان و فه‌رمووده و صه‌رف نه‌حوو كه‌لام به‌لاغه‌و‌ فه‌له‌ك و ‌فیقهـ وسیره‌ )ی خویندووه‌ .
تاخوێندنی ئه‌مانه‌ی ته‌واو كردووه‌ و دواتر ( ئیجازه‌ی عیلمی )وه‌رگرتوو ، چه‌نده‌ها شوێن و لای چه‌نده‌ها مامۆستای باشی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی خوێندووه‌ .
دوای ته‌واو بوونی خوێندنه‌كه‌ی (نالی) مه‌لایه‌كی باش و ڕۆشنبیرێكی گه‌وره‌ی سه‌رده‌می خۆی بووه‌ بێجگه‌ له‌ زمانه‌كه‌ی خۆی فارسی و‌ توركی و عه‌ره‌بی به‌ باشی زانیوه‌ ، ته‌نانه‌ت شیعریشی پێ نووسیوون .
له‌ژیانیدا خزمه‌تێكی زۆری نه‌ته‌وه‌كه‌ی كردووه‌ ، له‌دوای چل و هه‌شت ساڵی ته‌مه‌نی ، واته‌ (له‌ده‌وروبه‌ری ساڵی 1848ز) كوردستان جێده‌هێلێت و ده‌چێته‌ حه‌ج ، وه‌ئێستاش ناگه‌ڕێته‌وه بۆ كوردستان و ، دوای ته‌واو كردنی حه‌جه‌كه‌ی رووی كردۆته‌ شام له‌ ساڵی 1850ز تا كۆتایی ساڵی 1854ز نالی له‌شام بووه‌ ، له‌و ماوه‌یه‌دا میرنشینی بابان ده‌رووخێت و ، ده‌نگ و باسی رووخانه‌كه‌ی پێده‌گات ، هه‌ست ده‌كات خۆشیه‌كه‌ی سلێمانی نه‌ما ، حه‌بیبه‌نه‌ما ، دۆست و ئه‌حبابه‌كانی وه‌كو جاران نه‌مان ، سوپاكه‌ی ئه‌حمه‌د پاشا تیاچوو ، سوپای رۆمی جێیانی گرته‌وه‌، ، (سالم)یش نه‌ك هه‌ر هانده‌ری نابێت كه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ سلێمانی به‌ڵكوتكای لێده‌كات نه‌شگه‌ڕێته‌وه‌ ، وه‌كو له‌ قه‌سیده‌كه‌یدا ده‌ڵێت :-
تو خوا بڵێن به‌و حه‌زره‌تی نالی ده‌خیلی بم
بــه‌و نه‌وعــه‌ نه‌كا به‌سـوله‌یـمانییا گوزه‌ر
نالی نا ئو‌مێد بووه‌و به‌ناعیلاجی رووی له‌ ئه‌سته‌مبوول كردووه‌و له‌وێ له‌لای ئه‌حمه‌د پاشای بابان ئه‌بێ … له‌گه‌ڵ پیاوه‌ كورده‌كانی تر ژیانێكی خۆش و ئه‌دیبانه‌یان له‌دیوه‌خانی ئه‌حمه‌د پاشادا رابواردووه‌و ، هه‌موویان به‌ مامۆستا بانگیان كردووه‌.
له‌ كۆتایی ساڵی 1873ز له‌ شاری ئه‌سته‌مبوول كۆچی دوایی كردووه‌ ، له‌ گۆڕستانی قه‌رج ئه‌حمدی ئه‌و شاره‌ ته‌رمه‌كه‌یان به‌خاك سپارد.