Esir Alınan Kürd Kızlarının Ezgisi: Lê Yarê
“Lê Yarê” Horasan bölgesinden acıklı bir aşk şarkısı. Bilindiği kadarıyla bu şarkı 1905’te yaşanmış bir aşkı anlatıyor; Behmen ve Gulnar’ın aşkı… 11 Kasım 1905’te Baçiyanlu aşiretinden 36 Kürd kızı Cenge Şirvan adlı Türkmen ilçesinde esir alınır. Rivayete göre ilçedeki bütün Kürd erkekleri Türkmenler tarafından öldürülür.
Daha sonra esir alınan kızlardan bazıları serbest bırakılır ama kalanlar Türkmen erkeklerine eş olur. Evlerinden ve ailelerinden uzakta, bir köle gibi yaşamayı seçmek zorunda kalırlar. Kurmanci lehçesiyle söylenen “Lê Yarê” adlı şarkı o esir kızlardan birinin aşkını anlattığı bir hikâyeden oluşuyor.
Şarkıda erkek tarafından okunan şiir de yine Kurmanc olan ve savaşta esir alınıp öldürülen erkeğe ait. Genç kız Buhara’deki şehir pazarında başka bir efendiye satılır. Çoban olan Behmen Şivani, iki gün sonra Gulnar’ın esir alındığını öğrenir ve köyüne döner. Ama kimseyi göremez. Her yer yakılmıştır, her kes öldürülmüştür. Yüksek bir tepeye çıkar ve ağlayarak “Lê Yarê” şarkısını söyler.
Şarkının orijinal sözleri:
Lê Yarê
Ez ku îro pir xemgîn im lê yarê
Lê yarê gulnarê
Çav li bîna negerîn im lê yarê
Lê yarê hevalê
Nîşan ji te ez nabînim gulnarê
Nîşan ji te ez nabînim gulnarê
Derdê dilê min korî ye lê yarê
Lê, yarê gulnarê
Xosan canê min xweriya lê yarê
Lê yarê hevalê
Dîdar maye qiyametê gulnarê
Dîdar maye qiyametê gulnarê
Ceylan kuştin jinan birin lê yarê
Lê yarê gulnarê
Gulnara min hêsîr kirin lê yarê
Lê yarê hevalê
Wan firotin li kuçe û bazarê
Ez ku îro pir xemgîn im lê yarê
Lê yarê gulnarê
Çav le pîna negerîn im lê yarê
Lê yarê gulnarê
Nîşan ji te ez nabînim gulnarê
Nîşan ji te ez nabînim gulnarê