บ้านนาหมูม่น ต.นาดี อ.ด่านซ้าย จ.เลย หมู่บ้านกลางหุบเขาที่มีภูเขาล้อมรอบ ชาวบ้านที่นี่นอกจากจะใช้วิถีทำนาแบบดั้งเดิม คือการใช้นาดำแล้ว สิ่งที่น่าสนใจของที่นี่คือยังมีการใช้เครื่องมือโบราณขนาดใหญ่ ในการผันน้ำเข้านา ซึ่งชาวบ้านที่นี่เรียกว่า “พัดทดน้ำ” โดยทำจากไม้ไผ่ที่สามารถหาได้ในหมู่บ้าน เป็นภูมิปัญญาในการทำเกษตร เป็นมรดกตกทอดจากบรรพบุรุษจากรุ่นสู่รุ่น
พัดทดน้ำที่บ้านนาหมูม่นเหล่านี้จะถูกสร้างเรียงรายไว้ที่ริมน้ำหมัน สายน้ำสำคัญที่หล่อเลี้ยงชาวนา ในอดีตมีพัดทดน้ำเรียงรายนับร้อยตัว แต่ปัจจุบันมีเหลืออยู่จำนวน 13 ตัว ซึ่งพัดทดน้ำทุกตัวที่เห็น มีเจ้าของประจำ และยังใช้งานในการผันน้ำเข้าที่นา พัดทดน้ำที่นี่จะทำงาน 24 ชั่วโมง หากเสียชาวบ้านก็จะลงแขกมาช่วยกันซ่อม
พ่อพยุง สิงห์สถิตย์ ปราชญ์ชาวบ้านผู้เชี่ยวชาญเรื่องพัดทดน้ำ ได้บอกว่า “พัดทดน้ำ” กับวิถีความผูกพันของคนบ้านนาหมูม่น นั้นมีมานานกว่า 300 ปี ตัวแกเองมีพัดทดน้ำ 2 ตัว สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคนจนถึงปัจจุบันเหมือนกับคนอื่น ๆ ในหมู่บ้าน ที่ส่วนใหญ่ก็เป็นมรดกตกทอด เพราะพัดทดน้ำมีข้อดีช่วยให้ชาวบ้านมีน้ำทำมาหากิน ช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายในการสูบน้ำ ช่วยเรื่องระบบนิเวศ และเป็นวิถีครอบครัวเป็นมรดกให้ลูกหลาน
ปัจจุบัน แม้จะมีเครื่องสูบน้ำเข้ามาทดแทนบ้าง แต่ “พัดทดน้ำ” ที่ยังคงมีอยู่สื่อถึงความผูกพันที่มีมาตั้งแต่บรรพบุรุษ ชาวบ้านที่มีพัดทดน้ำต่างก็บอกว่า พัดคือลมหายใจ เป็นเสมือนชีวิตจิตใจของคนที่นี่ และพวกเขาจะส่งสิ่งมีค่านี้ให้ลูกหลานต่อไป
#ซีรีส์วิถีคน #ThaiPBS #ช่องหมายเลข3
📌 FACEBOOK Live : / 920255898348057
📌 ชมสดออนไลน์ www.thaipbs.or.th/live
📌 ชมย้อนหลัง www.thaipbs.or.th/TheConnect