158) De kerkklokken van de Sint Jans- of Nieuwstadskerk te Zutphen!
• Zutphen, kerkklokken S...
Zaterdag 7 september 2019, 12:00 uur
0:00 Uurslag + foto's
0:45 Kerkklok 4, Angelus
1:20 Kerkklok 3 luiden
6:03 Kerkklok 2 luiden
11:08 Kerkklok 1 luiden
17:27 Kerkklokken luiden (plenum; volgelui)
De kerk van Sint Jan de Doper is een van de oudste van het bisdom Utrecht. De kerk is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van het stadsdeel Nieuwstad. Dat was ooit een autonome stad ten noorden van de al bestaande oude stad. In 1272 treffen we in een koopakte de eerste vermelding van de kerk.
De kerk wijdde graaf Otto aan de maagd Maria, maar omstreeks 1561 dook ook de heilige Nicolaas als patroonheilige op. Na de reformatie werden de kerken verdeeld over de aanhangers van de nieuwe religie. Alhoewel de officiële naam sinds 1816 (na de herwijding) Sint-Johannes de Doperkerk is, wordt deze weinig gebruikt.
Veel klokken in Nederland zijn door brand of later tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren gegaan, maar de vier (!) historische klokken in de toren van de Nieuwstadskerk zijn nog aanwezig op hun originele locatie.
De oudste klok is de luidklok met de hoogste slagtoon. Deze werd na de Reformatie uit de toren gehaald om dienst te doen als poortersklok in de Laerebinnenpoort. In 1853 werd deze poort afgebroken en werd de klok in de Drogenapstoren opgeslagen. Later kwam zij terecht in de tuin van het Stedelijk Museum. Pas tijdens de restauratie in 1998 kwam zij weer op haar oorspronkelijke plek te hangen. Zij luidt daar dagelijks om 12 uur en 18 uur het Angelus.
De kleinste luidklok, met een lagere slagtoon dan de hiervoor beschreven klok, is iets jonger. Ze is gewijd aan Bartholomeus, wiens beeltenis met het kruis in het oudste Zutphense stadswapen voorkomt. Op deze klok worden de eerstekwartier- en halfuurslagen ten gehore gebracht.
De grote klok is de jongste van het gelui, maar is toch al ruim 450 jaar oud. Deze is gewijd aan Sint Nicolaas. Waarschijnlijk is deze klok een hergieting geweest van een ouder exemplaar. De klok is prachtig versierd. Ze is te horen bij de derdekwartier- en heeluurslag. In de oorlog mocht zij blijven hangen, omdat ze de toren niet uit kon. Het orgel stond namelijk onder het hijsgat opgesteld. Tijdens de restauratie van 1998 is zij gelast bij Eijsbouts, omdat zij een scheur had van ruim 25 centimeter. Dit in tegenstelling tot de foutieve informatie over het lassen bij Lachenmeyer te Nördlingen (Duitsland)!
De kleine klok welke in een 'koekoek' in de torenspits hangt, wordt gebruikt om de drie maal drie angelusslagen op uit te oefenen. Van deze klok is de gieter niet bekend. Ze is niet luidbaar, maar kan alleen worden aangeslagen. Ook deze klok is prachtig versierd.
Zoals al gebleken zijn in 1998 de klokkenstoel en de klokken gerestaureerd. Hierbij werd gepoogd de situatie ter herstellen zoals deze ooit geweest moet zijn. Hierbij werden door Eijsbouts rechte luidassen geplaatst en klepels welke goed kunnen vliegen op advies van klokkenexpert en -adviseur Jan Kuipers uit Steenwijk.
→ Kerkklok 1: Sint-Nicolaas, Willem Wegewaert, 1565, 1466 mm, cis1
ANNO 1565 HEBBE WY TOEMAS VARWER EN JAN TEN KOLCKE ALS KAERKMEIST INDERTIJT DER HEILIGER KAERCKE ONZER LIEVER FROWEN OP DE NIUWSTADS DEZEE KLOCK ERGETE TER ERE GOEDES EN PATROE SAT NICOLAE. WILHELMUS WEGEWART ME FECIT
→ Kerkklok 2: Bartholomeüs, Gobel Moer, 1462, 983 mm, g1
GOBELINVS MOER DE COLONIA ME FECIT, S. BARTHOLOMEVS VOCOR ANNO DNI MCCCCLXII
→ Kerkklok 3: Maria, Anoniem, 14e eeuw, 1051 mm, a1
AVE MARIA IS MIEN NAME GODE MOET IC ZIEN BEQUAME
→ Kerkklok 4: Angelusklok, Anoniem, 1446, 711 mm, d2
ANNO DNI MCCCCXLVI
Met grote dank aan dhr. Van Dijk!