Belleğimiz en önemli hazinemiz. Özellikle öğrencilerin daha kolay anlamaları, daha kolay öğrenmeleri, öğrendiklerini daha çok hafızalarında tutmaları yani daha başarılı bir öğrenim hayatları için sağlam bir belleğe sahip olmaları lazım. Yaşlıların da yaşlılıklarını huzur içinde geçirebilmeleri, başkalarına muhtaç olmadan yaşlılıklarını yaşayabilmeleri, keyifli, mutlu, zayıf bir yaşlılık dönemi yaşayabilmeleri için sağlam ve net bir belleğe sahip olmaları vazgeçilmez bir zorunluluk.
Peki ne yapacağız?
Bileceğiz ki belleğin en önemli düşmanları kronik hastalıklar. Kronik iltihaplar, şekerlenmeler ve paslanmalar yani glikasyon, oksidasyon ve inflamasyon dediğimiz üçlü çete belleğin de en önemli düşmanı. Bu nedenle bellek dostu besinlerin neler olduğunu bilip bu üçlü çetenin beynimizi, belleğimizi tahrip etmesine engel olmanızda fayda var.
Ne yapmalıyız?
Bilmeliyiz ki beynimizin %60’ı yağ. Onun da %40’ını omega 3 yağları özellikle de DHA yani “Docosa Hexaenoic Acid”oluşturuyor. O nedenle omega 3 zenginimiz balıkları, omega 3 zengini diğer deniz ürünlerini, omega 3 zengini yumurtaları ve diğer hayvansal ürünleri daha fazla kazanmanın yine omega 3 zengini başta ceviz, keten tohumu, semizotu olmak üzere chia olmak üzere bitkisel gıdaları daha çok kazanmanın bir yolunu bulmamız lazım. Olmadı omega 3 takviyelerinden de faydalanabiliriz ama o takviyelerin DHA zengini olarak çok önemli bir ayrıcalık ve önemli bir parametre, bunu asla unutmayalım.
Önemli bir bellek desteğinin de aklın sütü, tekrarlıyorum aklın sütü olarak tanımladığımız B12 vitamini olduğunu lütfen hatırlayın. B12 vitamininin de sadece hayvansal ürünlerde olduğunu unutmayın.
Bitkisel ürünlerin hemen hemen hiç birisinde zerre kadar B12 vitamini yok. O nedenle katı bir vegan olmak belleğe veda etmek anlamına gelebiliyor. Ne yapın yapın B12’yi hiç olmazsa vegansanız takviye olarak bedeninize kazandırın. Ama yeteri kadar hayvansal ürün tüketiyorsanız B12 emilimini bozan bir mide hastalığı, bağırsak hastalığı yoksa ya da B12 emilimini engelleyen bir ilaç kullanmıyorsanız B12 eksikliğini kolay kolay yaşamazsınız fakat yaşlı kişilerin sık sık B12’lerine baktırmaları ve B12 eksikse, onu yerine koymaları şart, bunu sakın unutmayın.
D vitamini eksikliğinin, demir eksikliğinin önemli bir bellek bozukluğu nedeni olduğunu da lütfen bir kenara not edin ve altını kalınca çizin çünkü D vitamininde beynin özellikle belleksel fonksiyonlarında vazgeçilmez parametrelerden birisi.
Folik asit önemli bir B vitamini. O da belleğin pek çok noktalarında özellikle mutilasyon süreçlerinde çok çok önemli. Kolin desteği ki kolinin en önemli kaynağının yumurta olduğunu, yumurtanın sarısı olduğunu hemen size hatırlatayım. Kolin desteğinin de beynin pek hoşuna gittiğini ayrıca fosfolipit yapısından zengin gıdaların da örneğin balıkların da yine bellek açısından önemli bir destek faktörü besini olduğunu bir kenara not etmenizde yine fayda var efendim.
Şunu da unutmayın: Bellek tıpkı kaslar gibi çok kolay kazanılan ama aynı zamanda çok kolay kaybedilen bir yetenek. Yani belleği de tıpkı kasa jimnastik yaptırır gibi zihninize jimnastik yaptırmazsanız istediğiniz kadar B12, folik asit, D vitamini, omega 3 ve demir desteği verin, o bellek size yeteri kadar hizmet etmeyebiliyor.
Kısacası sağlam bir belleğe sahip olmak sadece yeme ve içme ile alakalı değil. Biraz huzur, biraz stresten uzak bir hayat daha çok bellek egzersizi yapabileceğiniz film izlemek, tiyatroya gitmek, kitap okumak, sosyal faaliyetlere katılmak, sosyal çevrenizi genişletmek gibi işlevler içinde olmanız da bellek sağlığı açısından son derece önemli.
Son bir hatırlatmam daha var. Aktivite belleğin çok önemli bir dostu ve tekrar altını çizelim belleğin ütüsünü de bir kenara not edelim. Nedir belleğin ütüsü derseniz, uyku derim. Uykunuz yoksa yeteri kadar kaliteli uyku süreci oluşturamıyorsanız belleği ütüleyemezsiniz efendim. Ütülenmemiş bellek de kırışık kalır.
Prof. Dr. Osman Müftüoğlu