ความเชื่อและการบูชาในศาสนาผี (Animism) แทบจะเป็นเรื่องสามัญในสังคมมนุษย์มานานหลายยุคสมัย แม้แต่สังคมพม่าซึ่งเป็นที่รับรู้กันว่า เป็นดินแดนแห่งพุทธศาสนาอันยิ่งใหญ่แห่งหนึ่งในโลก แต่เรายังพบการบูชาผีไปพร้อม ๆ กับพุทธด้วย
การบูชา “นัต” ในพม่าเป็นสิ่งที่พบเห็นได้ทั่วไป ทั้งในบ้านเรือน ชุมชน หรือแม้แต่ในลานพระเจดีย์ตามวัดต่าง ๆ ยังมีรูปปั้นนัตให้คนได้กราบไหว้
ในยุคต้นแห่งอาณาจักรพุกามถือเป็นยุคเฟื่องฟูของการบูชานัต โดยนัตเป็นเครื่องมือของกษัตริย์ในการสร้างศูนย์รวมจิตใจของปวงชนทุกเผ่าพันธุ์ และสร้างความเข้มแข็งให้เกิดแก่อาณาจักรพุกาม แต่เมื่อพระเจ้าอโนรธา ทรงขึ้นครองราชย์ในปี พ.ศ. 1587 ความเชื่อเรื่องนัตก็เริ่มได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงจากการเข้ามาของพุทธศาสนานิกายเถรวาท
พระเจ้าอโนรธา จัดระเบียบสังคมพม่าเสียใหม่ โดยกำจัดศูนย์รวมนัตที่เขาโปปา และนำนัตทั้งหลายมาไว้ที่พระเจดีย์ชเวซีโกง นับเป็นการปฏิวัติความเชื่อของประชาชนครั้งใหญ่ สถานะของนัตท้องถิ่นที่เคยดูแลบ้านเมืองและราษฎรโดยตรงได้เปลี่ยนมาทำหน้าที่พิทักษ์พระเจดีย์ในศาสนาพุทธแทน
แม้ตำนานจะระบุว่าพระเจ้าอโนรธาได้ยกเลิกพิธีบวงสรวงนัตที่เขาโปปาไปแล้ว แต่ความเชื่อเรื่องนัตกลับไม่ได้สูญไปด้วย ความเชื่อเรื่องนัตยิ่งกระจายออกไปมากขึ้น นั่นเพราะนัตกะด่อ (Nat kadaws) หรือร่างทรงต่างแยกย้ายออกจากเขาโปปาไปอยู่ตามหมู่บ้านต่าง ๆ ทั่วทั้งพระราชอาณาจักร
เรื่องราวของนัตในสังคมพม่าสะท้อนให้เห็นการประนีประนอมทางอำนาจและความหลากหลายทางความเชื่ออย่างชัดเจน ทั้งการประนีประนอมระหว่างอำนาจของผู้ปกครองและประชาชนในอดีต รวมทั้งการประนีประนอมระหว่างลัทธิความเชื่อที่เข้ามาใหม่อย่างศาสนาพุทธ และพราหมณ์ กับลัทธิความเชื่อดั้งเดิมคือ “ผี” หรือ “นัต”
คนพม่านับถือนัต ขณะเดียวกันก็เลื่อมใสในศาสนาพุทธไปพร้อม ๆ กัน นี่คือลักษณะเฉพาะของการดำรงอยู่ระหว่างลัทธิความเชื่อที่มีความเป็นอิสระต่อกันค่อนข้างสูง ซึ่งสิ่งเหล่านี้ได้ดำเนินสืบเนื่องมายาวนานในสังคมพม่านับตั้งแต่อดีตจวบจนปัจจุบัน โดยแทบจะไม่เคยเปลี่ยนแปลงเลย
#นัต #นัตกะด่อ #ลลิตาหาญวงษ์ #ประวัติศาสตร์พม่า
ติดต่อรายการ email: untoldhistory.officail@gmail.com
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
A Singular Perversion - Darkness โดย Kevin MacLeod ได้รับอนุญาตภายใต้ใบอนุญาต ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบระบุแหล่งที่มา 4.0 creativecommons.org/licenses/...
แหล่งที่มา: incompetech.com/music/royalty-...
ศิลปิน: incompetech.com/