สวัสดีครับพี่ๆ เพื่อนๆ คลิปนี้ เราจะมาดูรายละเอียดพระขุนแผนเคลือบ วัดใหญ่ชัยมงคล หนึ่งในสุดยอดพระเครื่องที่มีคนชื่นชอบมากๆ และมีพี่ๆ เพื่อนๆ อยากรู้รายละเอียด พระขุนแผนเคลือบขึ้นชื่อในเรื่องของเมตตามหานิยม และเสน่ห์ในอันดับต้นๆ แต่จริงๆ ประสบการณ์เรื่องความแคล้วคลาด ก็ไม่แพ้กัน
ถ้าจะเทียบกับ พระขุนแผน กรุบ้านกร่าง รวมถึงพระขุนแผนเนื้อดินในยุคนั้นสร้างเพื่อเสริมสร้างขวัญและกำลังใจให้ทหารออกรบ เอาการชนะศึกสงคราม แต่พระขุนแผนเคลือบ วัดใหญ่สร้างขึ้นภายหลังจากพระนเรศวรมหาราชทรงชนะศึกสงคราม เป็นการเฉลิมฉลองชัยชนะ มีความสุข และเริ่มเจริญสัมพันธไมตรีและการค้ากับเมืองต่างๆ
การดูพระขุนแผนเคลือบ เราจะเริ่มต้นดูจาก พุทธศิลป์
พุทธศิลป์ของพระขุนแผนเคลือบ เป็นพุทธลักษณะของพระพุทธชินราช พระคู่บ้านคู่เมือง เป็นศูนย์รวมจิตใจของเราในยุคนั้น ด้านหลังจะเรียบ พิมพ์พระตัดเป็นรูป ๕ เหลี่ยม สร้างในยุคอยุธยาตอนกลาง ช่วงประมาณปี พ.ศ. ๒๑๐๐ กว่าๆ จนถึงปัจจุบันก็ประมาณ ๔๐๐ กว่าปี
พิมพ์พระขุนแผนเคลือบจะดูมีความเรียบร้อย สวยงามกว่าพระขุนแผนบ้านกร่าง และอีกอย่าง ด้วยความที่เนื้อพระเป็นพระเนื้อผง รายละเอียดองค์พระจึงคมชัดกว่าเนื้อดิน สำหรับพิมพ์ทรงที่พบ หลักๆ จะแบบเป็นพิมพ์อกใหญ่ และพิมพ์แขนอ่อน ไม่แน่ใจว่าสร้างตามจำนวนของคนในยุคนั้น เป็นตัวแทนของผู้ชายหรือผู้หญิงหรือเปล่านะครับ และยังมีพิมพ์ขุนแผนใบพุทรา ที่มีลักษณะเป็นพระพิมพ์ทรงกลม
ถ้าวิเคราะห์ขั้นตอนการสร้าง พระขุนแผนเคลือบเป็นพระเนื้อผง แต่จะไม่มีหรือมีมวลสารน้อย กดพิมพ์ ทาหรือจุ่มน้ำเคลือบ แล้วจึงนำไปอบผ่านความร้อนเพื่อให้เนื้อพระและน้ำเคลือบเซ็ทตัว ลักษณะการสร้างวัตถุดินเคลือบแบบนี้จะเรียกว่ากังไส
เนื้อพระส่วนมากเป็นสีขาว เคลือบน้ำเคลือบสีเหลืองส้ม เนื้อหรือน้ำเคลือบสีอื่นอาจมี เช่นเนื้อสีดำ หรือน้ำเคลือบสีเขียว
จุดสำคัญในการดูพระขุนแผน คือดูการเปลี่ยนแปลงของเนื้อพระ น้ำเคลือบและความเก่าของกังไสตามอายุ รวมถึงร่องรอยความเก่าที่ควรจะต้องมีให้เห็น
๒ เนื้อพระ ธรรมชาติพระเนื้อผงที่ผ่านเวลามากว่า ๔๐๐ ปี ทั้งส่วนที่มีน้ำเคลือบและไม่มี ก็ต้องเกิดการเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติ
เวลาดู ให้เราส่องดูผิวพระใต้น้ำเคลือบเลยครับ กังไสแท้ๆ น้ำเคลือบจะใสครับ เนื้อผงเก่ายังไงก็ต้องมีการงอกและการเปลี่ยนแปลงภายใต้ชั้นน้ำเคลือบ พี่ๆ เพื่อนๆ หาจุดที่น้ำเคลือบไม่หนามากนะครับ เนื้อจะต้องดูฟูๆ ไม่เรียบตึงเด็ดขาด
หลังจากนั้นส่องดูเนื้อพระในจุดที่มีน้ำเคลือบบางกว่า เนื้อจะดูกร่อนและดูฟูกว่าส่วนที่อยู่ใต้น้ำเคลือบหนาๆ
และสุดท้าย ดูเนื้อพระส่วนที่อยู่บนสุด หาจุดที่น้ำเคลือบบางที่สุดหรือหลุดร่อนออก เราจะเห็นความเก่า กร่อน ของเนื้อพระผง อายุ ๔๐๐ กว่าปี เก่ากว่าพระสมเด็จวัดระฆังกว่าหลายร้อยปีนะครับ
จุดที่ดูง่าย คือตามรอยกระเทาะจะมีแคลไซต์ หรือคราบปูนงอก เหมือนหินงอกหินย้อย ปากรอยจะดูฟูๆ ไม่เป็นรอยคมๆ ซึ่งเป็นจุดที่ใช้สังเกตในพระเนื้อผงเก่า
ตามรอยแตกลายงาก็เป็นจุดสำคัญมากๆ ที่ต้องดูนะครับ การแตกลายงาแบบกังไส จะเป็นการแตกแบบยิบๆ ลักษณะจะเป็นการแตกในเนื้อ ไม่ใช่การแตกร้าว รอยกังไสจะมีมีเส้นแตกหลัก และมีเส้นย่อยแตกออกไปเชื่อมกับเส้นอื่นๆ ไม่ใช่การทาน้ำยาและอัดความร้อนให้เกิดรอยแตกเท่ากันทั้งองค์ ตามรอยต่างๆต้องมีความเก่าให้เห็น องค์นี้ด้านหลังยังมีคราบรักยางไม้ และรอยนิ้วมือบางๆ กร่อนๆ ให้ศึกษาได้ด้วยนะครับ
๓ น้ำเคลือบกังไส จะดูมีความใสในหลายๆ จุด ถึงจะผ่านมา ๔ ร้อยกว่าปี ขนาดกระเบื้องเคลือบยุคสุโขทัย หรือของจีนอายุเป็นพันปี ยังมีความใสในเนื้ออยู่เลยนะครับ ที่ ๔​ มีนาเคยดูมา หลายคนโดนพระขุนแผนเคลือบหลักล้าน สีน้ำเคลือบดูเก่าๆ ซีดๆ มองไม่ทะลุเห็นเนื้อพระ ทาคราบสีดำๆ ปิดจุดสำคัญที่ต้องดูไว้ ผิดธรรมชาติ และพระดูไม่มีมิติครับ
พี่ๆ เพื่อนๆ ลองหารูปวัตถุโบราณดินหรือกระเบื้องเคลือบเก่าๆ อายุหลายร้อยหรือพันปีของไทยหรือของจีนมาดู จะเข้าใจธรรมชาติของพระขุนแผนเคลือบได้ชัดเจนครับ
การลงน้ำเคลือบ ส่วนที่อยู่สูงมักจะบาง ส่วนที่อยู่ในร่องมักจะหนากว่า อันนี้เป็นหลักธรรมชาติทั่วไปเลยนะครับ และในบางองค์ ขณะที่ลงนำ้เคลือบ อาจะเกิดฟองอากาศได้ เราอาจเห็นร่องรอยของฟองอากาศได้ตามน้ำเคลือบ ซึ่งส่วนมากมักจะเกิดในจุดที่น้ำเคลือบหนา ไม่แปลกนะครับ
และเมื่อเราดูเนื้อเก่า นำ้เคลือบเก่าแล้ว สิ่งสำคัญที่สุดสำหรับพระขุนแผนเคลือบ คือความเก่าและความมีมิติ
สมมุติถ้าเราแบ่งระดับของพระองค์นี้ เราจะแบ่งกว้างๆ ได้เป็น
๑ เนื้อพระส่วนที่อยู่สุง น้ำเคลือบเปิด
๒ ผิวน้ำเคลือบส่วนที่อยู่สูง
๓ ผิวน้ำเคลือบทั่วไป
๔ ผิวน้ำเคลือบส่วนที่อยู่ลึก
๕ เนื้อพระทั่วไป
๖ เนื้อพระกระเทาะ
๗ เนื้อพระใต้น้ำเคลือบ
เท่านี้เราก็จะเห็นเนื้อพระมี ๗ ระดับ ที่อยู่ในสภาวะแวดล้อมที่ต่างกันมากว่า ๔๐๐ ปี ถ้าเนื้อพระทั้ง ๗ ​ระดับนี้ ธรรมชาติเหมือนกันทุกอย่าง จะราคากี่ล้าน ๔ มีนาก็วางครับ
กังไสเป็นงานศิลปะเก่าแก่ ช่างที่ทำได้ในสมัยนั้นก็ต้องมีความชำนาญมาก พระพุทธชินราชเนื้อผงเคลือบกังไส หรือพระขุนแผนเคลือบที่สร้างครั้งนั้น จึงมีความสวยงามมาก ดังนั้นเวลาพี่ๆ เพื่อนๆ ดูพระขุนแผนเคลือบ สิ่งแรกทีเราต้องรู้สึกได้ คือความสวยงาม และดูมีมิติ ถึงแม้จะผ่านเวลามานานก็ตาม
หาพระกรุแท้ๆ พุทธศิลป์สำคัญ แต่ไม่ใช่พิมพ์นะครับ ไม่มีใครเกิดทันรู้พิมพ์พระ พี่ๆ เพื่อนๆ ไม่จำเป็นต้องเทียบพิมพ์กับใคร พระแพงไม่แท้เยอะแยะ จริงๆ แล้วคนสะสมโบราณวัตถุหรือของเก่าทั่วโลก ไม่มีใครเขานั่งเทียบพิมพ์ ชี้ตำหนิกันเลยนะครับ
ไม่ว่าจะพุทธศิลป์โบราณ หรือรูปภาพราคาร้อยล้าน เขาดูกันที่ธรรมชาติองค์ประกอบของเนื้อ ดูการเปลี่ยนแปลงตามสภาพแวดล้อมตามกาลเวลา ถ้าธรรมชาติถูก อายุได้แล้วค่อยดูว่าเป็นศิลปะจากแหล่งหรือยุคไหน
พระแท้อาจจะไม่ได้หายากเท่าพระแพง ขอบคุณที่ติดตามรับชม ฝากไลค์เป็นกำลังใจ ฝากแชร์ความรู้ดีๆ ออกไปด้วยนะครับ แล้วไว้พบกันใหม่ สุขกายสุขใจครับ