Z tego, co mi jest wiadome to "sardynka" dawała przeciążenia nie od samego swojego ciężaru. Najważniejszy była chwila wyczepienia się. Gwałtowny spadek ciężaru całego zespołu powodował gwałtowny ruch śmigłowca w górę- mimo, iż pilot po wyczepieniu możliwie szybko zmniejszał skok ogólny (no i wiadomo- sterowanie okresowe aby utrzymać ten sam kierunek ). To nagłe spuchnięcie śmigłowca (jak w bombowcu po zrzuceniu bomb w jednej serii) powodowało przeciążenie konstrukcji łopat i głowicy. Skrzydła w śmigłowcu to nie nowość- latał z nimi m.in. Mi-6. Szkopuł w tym, ze do niedużej masy śmigłowca SM-1 dodano skrzydła o dość pokaźnej powierzchni. Im szybciej leciał śmigłowiec, tym te skrzydła dawały większą siłę nośną. I to powodowało spadek siły nośnej generowanej przez wirnik nośny. W efekcie malała stateczność i sterowność śmigłowca. I jak Prelegent powiedział- w zawisie zmniejszały udźwig (wzrost masy i dodatkowa powierzchnia szkodliwa w obrysie pracy tarczy wirnika). Rosło więc zapotrzebowanie na moc, zaś w locie szybkim zmniejszały stateczność i sterowność. Stąd do tych koncepcji już więcej nigdy nie wracano. Dodatkowo skrzydła miały odmienne kąty natarcia (inaczej na łopacie nacierającej i powracającej). Warto też dodać, że pierwsze wersje miały koła niehamowane (hamowało się delikatnym wybraniem drążka). Hamulce dodano później. Nie dodano jeszcze istotnej kwestii. A wiąże się ona z katastrofą SM-1 pilotowanego przez niezwykle utalentowanego pilota, kpt. pil. Gustawa Ciastka. Latał on i precyzyjnie i jednocześnie pięknie pokazowo, śmiało, odważnie. Był on mistrzem w lataniu na tym śmigłowcu. Prezentował dźwiganie ładunków pod smigłowcem, i zdaje się on pierwszy wyholował szybowiec z zawisem do "sardynki". Prezentował m.in. bardzo precyzyjne autorotacje z celnością lądowania. I raz w trakcie prezentowania autorotacji dosżło do tragicznego wypadku. Kpt. Ciastek zabrał w swój ostatni lot na pokład dwie osoby. Piloci wiedzą, że po wprowadzeniu w autorotację pilot sterowaniem ogólnym trzyma obroty wirnika ściśle w ustalonym zakresie. Im większe obciążenie śmigłowca, tym pilot musi mniej zdjąć obciążenie z dźwigni skoku i mocy- poprzez wybranie steru do góry. Jeśli pilot (z większym obciążeniem maszyny) skoku po ustaleniu autorotacji nie zwiększy, to wirnik rozkręca się ponad dopuszczalne obroty. A wraz z nim rosną obroty śmigła ogonowego. Tu dochodzimy do kluczowego szczegółu. Do podparcia wału napędu smigła ogonowego. Mi-1 w ZSRR był badanie na rozkręt obrotów do 110% max dopuszczalnych obrotów. W tym zakresie nie obserwowano awarii. Jednak po przekroczeniu tej wartości wiotki (dla mniejsze masy) wał zaczynał silnie drgać na rzadko rozstawionych łożyskach podporowych. W śmigłowcu kpt. Gustawa Ciastka doszło do zniszczenia belki ogonowej przez wybudowany od drgań wał napędu śmigła ogonowego. Właśnie poprzez przekroczenie obrotów wirnika (i tym samym wału napędu smigła ogonowego). Wypadki takie zdarzały się też w ZSRR. Z tego powodu w Mi-2 badano drgania wału do 120% max obrotów. Te 20% nawet dla pilota o przeciętnych kwalifikacjach stanowiło dostateczne zabezpieczenie przed takim wypadkiem. Pozdrawiam po tym (przydługim) wpisie.

Ktoś tutaj kroi cebulę... coś mnie oczy szczypią :( Trzeba wesprzeć Jasia!

Niewiele mam, ale trochę przelałem dla Jasia.

Jest nas blisko 23000 osób które kochają ten kanał, nie wszyscy wspieramy ten kanał na patronite ale tym razem 👬👬 każdy z nas niech przekaże chociaż po 20PLN na pomoc Jaśkowi. Damy radę!!! Pomożemy

to teraz pora na mi2

Poszło dla naszego Jasia, może niewiele ale ziarnko do ziarnka i się uzbiera. Pozdrów rodziców, niech się trzymają, jestem z nimi i z małym. Pozdrawiam.

Panie kochany, nie „fenetron”, a FENESTRON. Bardzo dobry materiał, pozdrawiam serdecznie :)

Proste ale takie były czasy działało a nasze czasy nasze pokolenie by zmocnic zmarnowało szanse dziekuje

Oglądam twoje materiały od jakiegoś czasu. Jestem też, wielkim fanem muzeum w Krakowie. Wstyd się przyznać ale nigdy nie myślałem o wpłacie patronite dla ciebie. Teraz wpłaciłem już na Jasia, a więc ty tym bardziej zasługujesz - dobra robota!

To był jeden ze statków powietrznych używanych w naszym lotnictwie ,który "żywił i bronił". Następnym był Mi-4, Mig-21, ciekawe tematy na następne programy.Nie są to nasze konstrukcje produkowane u nas ale pozostawiły trwały ślad w historii naszego lotnictwa. "Sardynkę"często wykonywano na pokazach lotniczych w latach 70-tych.Dzięki za dobry program.Pozdrawiam serdecznie

Podziękowanie i łapka głównie za inicjatywę dla Jasia ale też za poczucie humoru. Przelew na malucha z nadzieją też poszedł.

Dzięki za kolejny świetny odcinek. Przelew dla Jaśka poszedł :)

Tak mi się przypomniało w Przygodach psa Cywila były ujęcia zegarów SM-1 w locie i ten niezapomniany dźwięk silnika .

Bardzo szczytny cel. Wlasnie wsparłem. Jeśli ktoś się zastanawia, to zajmuje to dosłownie 1 minutę! Wpłacamy!

Jak zawsze ciekawy materiał. I cegiełka ode mnie poszła.

Dziękuję za informację o Jasiu. Dzięki Tobie miałem okazję się skromnie dołożyć. Niech jego rodzice wiedzą, że jest wiele osób chętnych pomóc.

Pamiętam z dzieciństwa, to było pod koniec lat 60, w Rabce na skwerze wylądował sanitarny SM-1.

Muszę przyznać że dobrze się słucha tego gościa...wiedzą dykcja...wszystko fajne i nie zanudzA

dzięki sanitarnej wersji SM-1, lądującemu na podwórku w czasie pewnej konkretnej zimy, mojemu dziadkowi (z udarem) udało się uratować życie...

Poszło;) Aga oglądała ten film razem ze mną i też się dorzuciła;) Ps: "Dowcip" z odznaką na początku filmu- pierwsza klasa!

może teraz za ciosem i na warsztat MI-2 :)

Busola mogła być w tym miejscu ze względu na dewiację magnetyczną i drgania.

Fenestron, on łacińskiego 'fenestra', czyli po naszemu okno ;-)

Kasa poszła dla małego- powodzenia. Był bym za tym by każdy odcinek wspominał o tej zbiórce, trzymam kciuki!

Myślę, że dla fana kanału to niemożliwe aby przejść obojętnie nad taką zbiórka. Robisz dobrą robotę

Dołączam się wsparciem. Niech wujek Marek zabierze kiedyś Jasia do muzeum w Krakowie.

Świetny odcinek- jak zwykle zresztą :)

Zbiórka dla Jasia wsparta. Jasiowi życzymy zdrowia, Tobie dziękuję za ciekawe, fachowe filmy . Powodzenia 👍

Zajebisty odcinek, humor i merytoryka pierwsza klasa xD

Poszło, pozdrawiam!

Cześć. Nie stać mnie na wsparcie poprzez patronite ale chciałbym napisać że bardzo lubię twój kanał i jest jednym z kilku które umilają mi smutne wieczory. Bardzo Ci za to dziękuję. Rób dalej to co robisz. Oddziaływuje to na wielu ludzi w tym m. in. mnie. Trzymaj się, pozdrawiam

Wow.Bardzo fajny program

Fajnie opowiedziane, świetnie pokazane. Super.

Rewelacyjny materiał:) Pozdrowienia z EPRU :)

w 1949 zakończyły się próby zakładowe Mi-1, więc pewnie mieli impreze, wywiady do Komsomolca i spotkanie z przodownikami pracy, więc wydali pamiątkowy znaczek :)

wsparcie poszło, dobra robota

MI-1 latał Stasiu Szymocha , wspaniały człowiek , rewelacyjny instruktor Jak ktoś chce to go znajdzie w Tworzyjanowie Ale widzowie wiedzą kto to Pozdrowienia z Gotar

Świetnie opowiadasz i to prowadzisz, oczywiście włączyłem sobie powiadomienia i obejrzę poprzednie odcinaki jak inni oglądają seriale (o niczym :) ). Czekam na inne śmigłowce i samoloty też nie tylko te które były na polskim niebie regularnie. Super jeśli uda Ci się zrobić samodzielnie zdjęcia ale jak będą kopie zdjęć z internetu nienajlepsze jakości to przecież nie to jest najważniejsze tylko te informacje i tą wspaniałą historię - czyli twoje słowa i wiedza jest najcenniejsze w Twoich produkcjach. Za to oglądam Twoje filmy. Zobacz np. Irytujący historyk czy historia bez cenzury czy Złomnik, Motobieda Często nie przejmują się jakością zdjęć bo .. .tak. Pozdrawiam i życzę powodzenia.

Witam. Jak zwykle profesjonalnie i rzeczowo długość filmu w sam raz. Czekam na kolejne filmy. Zbiórka wsparta. Pozdrawiam

No to się udało! Ale fragmentu z opisem zbiórki bym nie usuwał, niech zostanie jako piękny dokument i dowód na to "że się da"- jeśli tylko ma się w około takich ludzi jak widzowie Zabytków Nieba

ciekawy odcinek. zbiórka wsparta - dobrze zrobiłeś z tym ogłoszeniem

Poszło trochę ode mnie dla malucha. Szlachetna postawa, panie Autorze

W koncu nowy odcinek! 🙂 Jak zwykle profesjonalnie i ciekawie. Nos. Samolot ma nos. Dziob ma statek lub okret.

Piekna postawa.Nie wiele ale wsparcie przelane.I bede udostepnial.Łapa w gore;)

Świetny materiał, czekam na film o jantarze lub puchaczu ;)

Kolejny Ciekawy odcinek!!! Troche mam niedosyt bo chciało by się żeby każdy trwał z godzinę. Nie chcę się wymądrzać bo nie mam do tego kompetencji ale może by się dało jeszcze więcej detali pokazać? Serdecznie Pana Redaktora pozdrawiam. Oczywiście dla Jasia też wysłałem tył ile mogłem.

Świetny film, Jak każdy inny +1

Dużo nie mam ale dyszka poszla

Wpłata na Jasia poszła. Pozdrawiam i życzę dużo zdrówka

Dziękuję za ciekawy materiał. Jaś otrzymał małe conieco ode mnie.

nie no masakra, sprobuje jutro, pozdro

Doskonałe są te programy. Serio, zawsze gdy coś piszę, to krytycznie (bo jak coś gdzieś można zrobić lepiej, to czemu by nie) - no ale te filmy, to mogę tylko chwalić. Doskonałe pod kątem rzetelnego zebrania faktów, ciekawie opowiadany, porządny montaż video, porządny dźwięk. Czapki z głów - serdecznie pozdrawiam.

,,Sześć stopni swobody" polecam.

Sporo lat temu technik lotniczy , który kiedyś obsługiwał SM 1 opowiadał mi o sporych problemach tego śmigłowca przy rozruchu zimnego silnika ( z tego co pamiętam przy pomocy instalacji sprężonego powietrza ) , zwłaszcza zimą . W ogóle silnik tłokowy w śmigłowcach jest oczywiście mało pożądany , ale w tamtym czasie zwłaszcza w Polsce nie było innych możliwości .

Wpłata poszła... pozdrawiam

Warto nadmienić, że istniała TSWL, w której kształcono mechaników eksploatacji SM-1,SM-2 i innych maszyn - lata 60-te, które spełniały poważne funkcje m.in. w Ratownictwie Morskim.

4:33 mechanik zapomniał zabrać puszeczkę po piwku ;-)

Obejrzane. Kom dla zasięgu :)

szacun pomoc dla Jasia.

Komentarz dla zasięgów

Poszło.

Dla zasięgu

Ten pomysł na holowanie metodą "na sardynkę" (raczej "szubienicę") to musiał chyba zostać wymyślony po jakimś długim "locie" w warunkach ciężkiego "oblodzenia" wymuszających duży rozchód czynnika przeciwoblodzeniowego

Kiedyś w Krakowskim Muzeum będąc oprowadzanym przez swojego kuzyna- byłego pilota wojskowego widziałem,dotykałem i ,,obwąchiwałem,,ten wiertaliot.Dzisiaj program o nim i....tyle smutku.Mam nadzieję,że swoim groszem przyczynię się do uratowania Jaśka i kiedyś zostanie On dorosłym Janem.Pozdrawiam Rodziców dzieciaka i Wielbicieli lotnictwa.

Za suchara ze spirytusem łapka w górę. Super się tego słucha.

Ciekawe tak tylko mnie zastanawia co to za farmaceutyki ze kosztują w produkcji taka kasę ,co w nich jest ? Poważnie aż sobie sprawdzę dlaczego aż tyle .zdrówka dla Jasia i szacun ze Ci się chciało ruszyć .

Jasiu, SM-1 już leci!

Szacunek za profesjonalizm.

Pamiętam jak będąc pierwszy raz w świdniku zobaczyłem ten śmigłowiec, byłem jego widokiem zaskoczony bo nigdy wcześniej nie widziałem tego śmigłowca, głównie spotykałem Mi-2 których w tamtym czasie było pełno, i zastanawiałem się jaka jest jego nazwa oraz czemu został tam postawiony. W miarę upływu czasu poznałem jego oznaczenie oraz powód dla którego tam stoi i chodź nie byłem tym zaskoczony to jednak przynajmniej dowiedziałem się tego co chciałem ba, miałem też wrażenie że miejsce gdzie był ustawiony wyznaczało centrum tego miasta co później okazało się mylnym wrażeniem. Ostatni raz widziałem go w starej konfiguracji w 2012 roku kiedy wracałem ze znajomymi z otwarcia portu lotniczego lublin. Z kolei w 2016 miałem okazję zobaczyć inny egzemplarz wystawiony przy okazji wystawy "było nie minęło spotkania z historią", chyba był własnością mok świdnik ale nie jestem tego na 100% pewny, no ale miałem wtedy okazję się bliżej przyjżeć tej maszynie jednak nie zdecydowałem się na jego obszerne obfotografowanie, czemu? nie wiem.

Pan to taki bulbasek sympatyczny

spirytus uzywany jest do tej pory tyle ze do szyb oj wypiło się go trochę w iraqu pozdrawiam pilotów z leżnicy wielkiej od ósemek

Witam Serdecznie w 1972 do 74 byłem w wojsku latałem na SM1 2 miesiące i 4mieś.na Mi 2

Odcinek jak zwykle świetny. Do zrzutki na Jasia dorzucone parę groszy :) Pozdrawiam!

Przyłączyłem się do akcji pomocy... Choć mam świadomość, że to kropla w morzu... Jako były TWR EPDE proszę o film o MI2 😁

Widzę zabytki Nieba - od razu łapka w górę - Pozdro

Co za szara ciecz jest w butelce gdy jest mowa o spirytusie i czemu butelka do połowy jest pusta? Jasiu trzymaj się ! Pomożemy !

Mi-2 i W-3 Sokół i SW-4 Puszczyk czekają 👍

Wszystkim planującym ciążę polecam testy genetyczne STID. Są w stanir wykryć m.in. ryzyko zachorowania na SMA planowanego dziecka. Minus - koszt, wyższy niż 28 litrów spirytusu (ale niewiele) Zbiórka Jasia wsparta.

Nie mogę znaleźć (jeżeli istnieje) odcinka o Mi-2 :D śmigłowiec który pamiętam z dzieciństwa i moim zdaniem jedna z najpiękniejszych maszyn

Jako mieszkaniec Świdnika powiem że ten remont trochę trwa

czy jest jakis link do filmu z sardynką ?

poszło dla Jasia!

Poszło, 🙂

👍

Ten śmigłowiec zagrał też chyba w serialu "Przygody psa Cywila" w odc.3 W puszczy.

Też poszło

Od razu widać, że bywasz blisko nieba :). Ależ mi zaimponowałeś chłopie...

Wersja śmigłowca SM-2 bierze udział w niektórych odcinkach Przygód Psa Cywila

FeneStron

Wparcie dla Jasia poszło!

4:32 czy to puszka po żubrze🤔

Jak dla mnie zbyt krótko. Czy Panskie filmy nie mogły by trwać po dwie godziny? No dobra, godzine... 😁

....bardzo ciekawy temat......kiedy uda nam sie ponownie wrocic do tematu budowy wlasnych latajacych maszyn.....temat wazny bo rozpala wyobraznie mlodych ludzi ktorzy chca cos wlasnego tworzyc. USA maj zaklady Sikorskiego.....w Kanadzie mielismy swietna ekipe polskich inzynierow z Zurakowskim na czele......to byly lata 50- te budowa ponaddzwiekowcow.

15:00 Mam pytanie, co to za model? Firma i skala?

Wplacono dla Jasia, a teraz poprosze MIG-21 :)

jak zwykle super! Ale tak zartem - juz nie jestesmy w ZSRR to mozna troche podopytywac ;-) (no moze w waznieszych sprawach) - Pozdrawiam z Anglii.

Przelew poszedł. Pozdrawiam.

A można prosić o link do filmu o którym mowa 15:40 bo nie mogę znaleźć.

Czy planuje pan w przyszłości nagrywać filmy też o samolotach odrzutowych np. Mig 21, mig 29, su 27, su 57 lub jakieś amerykańskie konstrukcje f-18 lub coś innego, gdyż nie ukrywam że bardzo interesują mnie one a przecież cześć z nich to też zabytki nieba😉

W lotnictwie stosuje się do dzisiaj odwodniony etanol (spirytus) ... Ze względu na technologię ma on posmak benzyny i nie nadaje się do spożycia (chyba, że ktoś jest zdegenerowanym alkoholikiem i łyka wszystko co ma procenty ) ....