Karadeniz… Vikipedia’ya göre Karadeniz’in yazılı kaynaklarda geçen ilk ismi “Ahşena” imiş. Sonradan Yunan Mitolojisi’nde Gaia’nın oğlu Nereus’un babası olan deniz tanrısı Pontus adıyla anılmış. Ortaçağ Arap kaynaklarında Bizans Denizi, Trabzon Denizi, Slav Denizi, Pontus Denizi olarak gösterilmiş. Karadeniz ismi de ancak 14’üncü yüzyıldan sonra aynı anlamıyla Batı dillerine kabul edilmiş. İsmindeki bu çeşitlilik, adeta insanına ve kültürüne yansımış; faşisti de var ırkçısı da sosyalisti de devrimcisi de…
Etnik çeşitlilik bakımından en zengin bölgelerden sayılan Karadeniz’in siyasi anlamda da ilginç bir tarihi var. Devrimci-sosyalist kültürün yeşerdiği bir zemin olmaktan, faşist-milliyetçi bir ortama evrilmesini anlatan birçok kaynak bulabilirsiniz. 70’lerde sosyalist hareket örgütlendikçe, devletin güdümündeki faşist hareket de bu devrimci sesleri bastırmak ve bölgeye şoven-milliyetçi bir ortamın egemen olması için buraya sevkedilmiş. Dolayısıyla bugün Hrant Dink’in ya da Rahip Santoro’nun katillerinin bu bölgeden çıkması kesinlikle bir tesadüf değil! Ama son yıllarda HES veya Yeşil Yol gibi çevre, ekolojik denge ve hayat düşmanı projelere karşı sesini yükseltmesi, "Karadeniz İsyandadır" oluşumuyla ve direnişçi kadınlarıyla gündeme gelmesi, yeni neslin bölgeye yeniden eşitlikçi ve özgürlükçü fikirlerin yeşerebildiği bir yer olabileceğinin umudu da aynı zamanda…
Karadeniz’in suyundan mıdır nedir, orada doğan bazı insanların sesi de gürül gürül akıyor. Rahmetli müzisyen Kazım Koyuncu’nun Karadeniz müziğine tarif edilemez bir ivme kazandırdığı yadsınamaz bir gerçek. Apolas Lermi de Kuzey coğrafyasından çıkan müzisyenlerden… Trabzon, Tonyalı… Yıllar evvel ilk kez Mektup şarkısıyla tanımıştım Apolas’ı… İnsanı yormayan, çok berrak ve hisli sesi çoğunluğun dikkatini çekmekte gecikmedi. Asıl ismi Abdurrahman ama herkes ona Apo olarak seslendiği için Apolas’a dönmüş adı… Bu konuda “Abdurrahman’ı kullansam daha çok para kazanırdım” diyor. Müziğe Kürt müzisyenlerle başlamış, ölmekte olan dillerde şarkı söylemeye çalışıyor. Mesela Rumca şarkı söyleyen nadir müzisyenlerden… Bu yüzden çok tepki almış, hala da almaya devam ediyor.
Karadeniz coğrafyasındaki ırkçı dalgayla ilgili neler söylenebilir? Karadeniz müziği son yıllarda neye dönüştü? Karadeniz müziğinin “geleyrum, gideyrum, seveyrum” şeklinde karikatürleştirilmesi hakkında ne düşünüyor?
Bu soruları Apolas Lermi’ye sorduk, bakalım bize neler anlatmış?
Konuk:
Apolas Lermi - Müzisyen