124) De kerkklokken van de Grote of Sint-Clemenskerk te Steenwijk!
Woensdag 22 augustus 2018, 12:00 uur
• Steenwijk, kerkklokken...
0:00 Uurslag
0:06 Foto’s Poortklok
0:30 Foto’s kerkklok 1
0:54 Poortklok luiden
5:22 Kerkklok 5 luiden
7:06 Kerkklok 4 luiden
9:08 Kerkklok 3 luiden
11:20 Kerkklok 2 luiden
14:34 Kerkklok 1 luiden
18:10 Volgelui kerkklokken
De Grote of Sint-Clemenskerk is de oudste kerk van Steenwijk. Voor de Reformatie was de kerk gewijd aan paus Clemens I. Omstreeks 900 stond er op de plaats van de Grote of Sint-Clemenskerk al een houten kerkgebouw, later gevolgd door verschillende romaanse tufstenen en bakstenen kerkgebouwen. De kerk werd een aantal keren vergroot. In 1409 werd het koor gebouwd.
De Beeldenstorm woedde ook in Steenwijk; een groot deel van de versieringen van de Sint-Clemenskerk werd toen vernield. De kerk is in de periode van 1974-1981 grondig gerestaureerd. Ook de gewelfschilderingen werden opnieuw aangebracht. De oudste schilderingen dateren uit 1633. Tijdens de restauratie werd een aantal fundamenten ontdekt, onder andere die van een oudere toren uit omstreeks 1200.
De toren van de Grote of Sint-Clemenskerk heeft een hoogte van 87 meter en is het oudste bouwwerk van Steenwijk, gebouwd in de 15e eeuw. De spits is er in 1914 herbouwd naar oud voorbeeld, nadat de toren in 1907 in gebruik werd genomen als watertoren van Steenwijk. De toren had in 1558 bij een zware storm zijn spits verloren en was boven op de kerk gevallen. Hierbij zijn misschien ook de oude klokken verwoest, maar het is niet logisch dat de toren ruim 40 jaar geen klokken heeft gehad.
In 1604 kwam de rondtrekkende Duitse klokkengieter Frederyck Butgen in de Steenwijkerland. Hij goot voor de Grote Kerk twee kerkklokken, een des1 en nog een klok. Deze kleinere klok is in 1843 uit geldoverwegingen verkocht, omdat een grote restauratie aan de toren nodig was. Op de grote klok komt het stadswapen vier maal voor.
In 1638 werd er een derde klok gegoten door Meester Franciscus Simoni uit Lotharingen. Op deze klok is het stadswapen een maal afgebeeld. De klok, ook wel ‘Poortklok’ genoemd, hing vroeger in de muur aan de kant van de markt in het middelste galmgat. De klok luidt dagelijks om acht uur ’s morgens, twaalf uur ’s middags en negen uur ’s avonds.
In de Tweede Wereldoorlog werden beide kerkklokken afgevoerd om te worden omgesmolten tot wapentuig. Gelukkig zijn de kerkklokken kort na de oorlog teruggevonden in Groningen. Waarschijnlijk waren ze te laat opgeëist om nog te worden omgesmolten.
In 1999 zijn er vier tweedehands kerkklokken, welke in 1986 uit Hengelo werden aangeschaft, waar de Rooms Katholieke Ludgeruskerk werd afgedankt door de parochie en moest worden gesloten en gesloopt, in de toren komen hangen.
Er werd besloten tot algehele restauratie van de kerkklokken. Hierbij is, op de klokken na, alles uit de toren gehaald. Een volledig nieuwe klokkenstoel is hierbij ontworpen. De zes luidklokken kwamen in deze nieuwe klokkenstoel te hangen en luiden aan rechte, houten luidassen met bijpassende vliegende smeedijzeren klepels. Deze restauratie en uitbreiding is een goed voorbeeld voor vele andere kerken, daar de meeste Nederlandse kerken weinig klokken hebben en deze aan krukluidassen hangen met vallende klepels. De situatie in Steenwijk is zowel technisch als klanktechnisch beter. Met de eeuwwisseling hebben de klokkem voor het eerst geluid.
De Poortklok is hierbij uit het galmgat gehaald en in de klokkenstoel gehangen. Deze kan niet tegelijk met de andere klokken worden geluid, dan zouden ze elkaar raken. Het betreft ook een dubbele slagtoon. Het is niet mogelijk deze klok in de kerk te schakelen. Eigenlijk is deze klok de ‘stadsklok’ en de andere vijf de ‘kerkklokken’. De klok hangt in de klokkenstoel dichtbij het galmgat waar zij vroeger hing.
→ Poortklok: François Simon, 1638, 900 mm, 477 kg, gis1
OP MYN GELUYT COOMPT HAESTICH UIT EN HOORT GOEDTS WOORT MET ZOET ACCOORT STIENWIICK M. F. S. 1638 *
→ Kerkklok 1: Frederyck Butgen, 1604, 1408 mm, 1534 kg, des1
TOT GODTS WOORT DOE ICK LUYDEN D’UREN DES TYTS BEDUIDEN DEN DODEN VERLUYD’ ICK DAER DES NEEM IEGLYCK SYN TYT WAER
FREDERYCK BUTGEN VAN DORTMUNDT
GOOT MY ANNO 1604 *
→ Kerkklokken 2 - 5:
Petit & Fritsen, 1949
771 mm + 860 mm + 969 mm + 1158 mm
f1 + as1 + bes1 + c2
*Bij de opschriften zijn leestekens en versieringen niet overgenomen.
Met dank aan de heer Ruisch voor de toestemming en de heer Hartkamp voor het onthaal!
Met dank aan Chardy van Riel, Jesse Oostermann en Leander Schoormans voor de ondersteuning tijdens de opnames!