#champa #vuongquocchampa #nguoicham
TÓM TẮT LỊCH SỬ VƯƠNG QUỐC CHAMPA - TỪ SƠ KHAI ĐẾN CUỐI THẾ KỶ XV (PHẦN 2)
Lịch sử Champa giai từ thế kỉ XI đến cuối thế kỉ XV thật sự phức tạp nhưng có thể tóm lại ba thời kì chính:
Thế kỉ XI - XII là giai đoạn suy thoái, khủng hoảng. Thế kỉ XIII - XIV là thời kì phục hồi và đạt đến đỉnh cao. Và cuối thế kỉ XIV lại rơi vào tình trạng suy thoái và dân dần đánh mất vai trò lịch sử mà nguyên nhâ chủ yếu là do chính sách đôi nội và đối ngoại cực đoạn thiếu hợp lí.
------------------------
Vijaya là vương triều kế tục Indrapura. Sự sụp đổ của triều đại trước đã cho thấy nhiều hạn chế cần khăc phục, quan trọng nhất là tình trạng không thống nhất giữa Nam và Bắc Champa đã cản trở rất nhiều đến sự phát triển. Chính vì vậy nếu không muốn đi vào vết xe của triều đại trước, việc đầu tiên Vijaya cần phải làm là tiến hành thống nhất.
-------------------
Vương triều Vijaya từ thế kỉ X đến thế kỉ XV
Giai đoạn phát triển và thống nhất từ cuối thế kỉ X đến thế kỉ XIII
Vương triều Vijaya bắt đầu thành lập vào năm 988, sau khi Câu Thi Lị Ha Thân Bà Ma La lên làm vua, và tiến hành dời kinh đô từ Đồng Dương về Phật Thành gần Quy Nhơn ngày nay. Và từ đây bắt đầu cho một thời kì thống nhất và phát triển của Champa, từ đầu thế kỉ XI đến thế kỉ XIII.
Harivarman II trị vì từ năm 988 - năm 999 thì qua đời nhường ngôi cho con mình là Dương Phổ Cu Bi Thi Lị. Đến đây kinh đô của Champa mới dứt khoác dời về Phật Thành và lấy tên nước là Vijaya. Yang Pô Ku Vijaya trong thời gian nắm quyền từ năm 999 - 1010 cũng đối mặt với tình trạng bất ổn mọi mặt, nó kéo dài suốt thế kỉ XI.
Sau đó là sự tiếp nối hàng loạt đời vua Harivarmadeva, Paramesvaraman, Vikrantavarman IV. Sau đó từ năm 1042 - 1044 là thời kì của vua Sinharvarman II trị vì, và trong một lần Đại Việt tiến đánh vua này tử trận. Vua Vijaya Paramesvararmedeva Dharmaraja I thế ngôi từ 1044 - 1060. Dưới thời của ông, ban đầu nhiều lần đụng độ với Đại Việt nhưng sao đó có lẽ nhận thấy sự bất lợi nên chủ động giản hòa và xây dựng mối quan hệ mới tốt đẹp. Trong đối nội, Vijaya Paramesvararmedeva I cho tu bổ và xây dựng thêm các đền tháp ở miền Nam, và ra sức củng cố vương quyền tại đây, mục đích duy nhất của ông là mong muốn gây ảnh hưởng ở khu vực phía Nam, tạo điều kiện thống nhất. Tuy nhiên, năm 1050 có lẽ ngoài dự tính, nhân dân Nam Champanduranga nổi dậy đòi li khai, tách biệt ra một quốc gia riêng biệt. Nhưng bằng biện pháp tôn giáo, cuộc nổi dậy đã yên ổn.
------------------
Vương quốc cổ Champa từ khi hình thành đến cuối thế kỉ X
Vị trí địa lí
Cương vực Champa cũng như lịch sử của nó rất phức tạp nhưng chủ yếu sự thay đổi đó luôn gắn liền với những lần suy yếu và bị đánh chiếm, lúc hùng mạnh thì mở rộng ra chủ yếu là phía Tây, nhưng có lẽ phần đất bị mất là nhiều hơn cả, đó là hệ quả của sức ép từ phía Bắc cũng như phía Tây và Nam.
Cư dân, ngữ hệ
Cư dân của Champa có sự giao thoa ảnh hưởng giữa người bản địa ở Lục địa với người Nam Đảo di cư vào đất liền. Tất cả đã có sự hòa hợp giao lưu văn hóa tạo nên nền văn hóa tiền Sa Huỳnh, cơ sở đầu tiên giúp khu vực này đi đến ngưỡng cửa thành lập quốc gia.
Vương quốc Champa từ khi thành lập đến cuối thế kỉ X
Champa giai đoạn Sinhapura (thế kỉ II đến năm 750)
Nói về quá trình tiến tới sự ra đời của Champa, có lẽ nên trở lại cuộc đấu tranh chống nhà Hán vào thế kỉ II trong những vùng đất như Cửu Chân, Nhật Nam, Giao Chỉ. Trong đó nên chú ý đến phong trào chống Hán của nhân dân quận Nhật Nam với vai trò to lớn có lẽ nằm ở huyện Tượng Lâm.
-----------------------------------------------------------------------------------
Để theo dõi nhanh chúng tôi trên các nền tảng:
► Fanpage: / history.tgm
► Tiktok Từ điển lịch sử: / tudienlichsu
► Tiktok Lịch sử kiêu hùng: / history.tgm
► Apple Podcast: podcasts.apple.com/us/podcast...
► Spotify: open.spotify.com/show/44hZR7h...
-----------------------------------------------------------------
CONTACT US:
© Bản quyền thuộc về Từ Điển Lịch Sử
© Copyright by TGM HISTORY (Do Not Reup)
Cảm ơn các bạn đã xem video!
Nhấn LIKE và ĐĂNG KÝ KÊNH của TỪ ĐIỂN LỊCH SỬ để đón xem nhiều video hấp dẫn tiếp theo nhé!
#tudienlichsu #thamcungbisu #tomtatnhanhlichsu #historytgm