Chùa Tây Phương tên chữ là "Sùng Phúc tự", nhưng khi vừa bước chân hết những bậc đá ong khấp khểnh, nhiều hòn đã mòn vẹt, thì 4 chữ đại tự "Tây Phương cổ tự" hiện ra. Chùa nằm trên ngọn núi Câu Lậu (thuộc thôn Yên, Thạch Xá, Thạch Thất, Hà Nội), cách trung tâm Thủ đô chừng 30km. Tương truyền chùa được xây từ thế kỷ thứ 8. Năm Giáp Dần (1554) (thời Lê Trang Tông) ngôi chùa tiếp tục có cuộc tôn tạo lớn. Sau đó, chùa bị phá đi, xây mới và dựng thêm tam quan. Chùa Tây Phương còn đến nay đã được xây lại trên nền chùa cũ, đúc thêm chuông vào năm 1788 - 1789 dưới triều Tây Sơn, và gắn chữ "Tây Phương cổ tự" từ đó.
Trải qua bao thời gian, chùa Tây Phương có kiến trúc độc đáo với 3 toà xếp thành hình chữ Tam: chùa Thượng (thờ các vị La Hán), chùa Trung (thờ Phật Tuyết Sơn), chùa Hạ (thờ bát bộ Kim Cương). Chùa nằm trên ngọn đồi cao (Câu Lậu sơn) nên để có thể bước chân vào lễ Phật, du khách còn phải chinh phục hơn 200 bậc đá ong cổ. Bước qua khoảng sân, là vào chùa Hạ đại diện của chữ Nhân, tiếp đến là chùa Trung - chữ Thiên, chùa Thượng - chữ Địa.
Đến chùa Tây Phương tháng 4 sau mùa hội chính, tôi bắt gặp ở đây rất nhiều đoàn khách hành hương, trong đó có những chuyến xe chở học sinh đi dã ngoại. Thì ra, sau khi được học thi phẩm nổi tiếng "Các vị La Hán chùa Tây Phương" của nhà thơ Huy Cận (được tác giả viết từ những năm 60 của thế kỷ trước, với những câu thơ như vẽ, như tạc), rất đông học sinh muốn một lần được đặt chân tới ngôi chùa nổi tiếng này, để thêm hiểu, thêm yêu về một danh lam. Đồng thời, qua chuyến đi, chúng ta có thể hiểu sâu hơn về địa thế, địa hình, về 18 pho tượng La Hán độc đáo chỉ có ở "Tây Phương cổ tự". Hiện trong chùa còn chuông đồng đúc năm Bính Thìn 1796, năm Cảnh Thịnh thứ 4 và bài Minh do Phan Huy Ích soạn khắc vào chuông năm Mậu Ngọ (Cảnh Thịnh thứ 6).
Ngoài bộ tượng La Hán, chùa Tây Phương còn có nhiều pho tượng được tạc bằng gỗ mít sơn son thếp vàng. Phần lớn các tượng này đều được coi là có niên đại cuối thế kỷ 18. Một số tượng khác được tạc vào giữa thế kỷ 19. Hệ thống tượng ở chùa Tây Phương gồm: bộ tượng Tam Thế Phật với ba pho tượng Phật: Quá khứ, Hiện tại, Vị lai; bộ tượng Di-đà Tam Tôn: gồm tượng đức Phật A-di-đà, đứng hai bên là Quan Âm Bồ Tát và Đại Thế Chí Bồ Tát; tượng Tuyết Sơn miêu tả đức Phật Thích ca trong thời kỳ tu khổ hạnh; hai bên tượng Tuyết Sơn có tượng A Nan và Ca Diếp đứng hầu; tượng đức Phật Di lặc tượng trưng cho vị Phật của thế giới cực lạc tương lai; tượng Văn thù Bồ Tát: đứng chắp tay, chân đi đất, các ngón chân bấm móng xuống mặt bệ...
Thăm "Tây Phương cổ tự" ta thêm một lần hiểu hơn triết lý "sắc sắc không không" của nhà Phật.