Kilkanaście dni po wybuchu I wojny światowej na terenie Warmii i Mazur (ówczesnych Prus Wschodnich) rozegrała się jedna z najważniejszych bitew tego okresu - bitwa pod Tannenbergiem.
Bitwa ta, jest o tyle istotna dla tożsamości narodowej Polaków, że po obu stronach frontu walczyli Polacy, bijący się często w przekonaniu, że dzięki ich zaangażowaniu zaborcy obdarzą większymi przywilejami naród polski.
Współcześnie, namacalnym śladem bitwy pod Tannenbrgiem są stare wojskowe cmentarze i mogiły porozrzucane po całym obszarze województwa Warmińsko-mazurskiego. Z okresu I wojny światowej na terenie dawnych Prus Wschodnich pozostało około 1700 cmentarzy, kwater i pojedynczych pochówków żołnierzy walczących w niemieckiej i rosyjskiej armii. Największy pomnik upamiętniający zwycięstwo Niemców nad Rosjanami stanął w pobliżu Olsztynka pomiędzy Królikowem i Sudwą - był to tzw. Tannenberg- Denkmal.
Pomysł zbudowania monumentalnego pomnika upamiętniającego zwycięstwo „Hindenburga nad rosyjskim niedźwiedziem” pojawił się w piątą rocznicę bitwy tannenberskiej w roku 1919. Inicjatorem budowy Tannenberg-Denkmal był Związek Weteranów Prowincji Prus Wschodnich. Budowa pomnika trwała w latach 1925-1927. Po zakończeniu budowy, w każdą rocznicę bitwy odbywały się tu potężne manifestacje patriotyczne z udziałem tysięcy ludzi przybywających tutaj z całych Niemiec.
Po dojściu Hitlera do władzy naziści uczynili z tego miejsca symbol chwały oręża niemieckiego. 7 sierpnia 1934 roku pochowano tutaj, wbrew jego wcześniejszej woli, ciało Paula von Hindenburga. Hitlerowcy osiągnęli swój cel. Tannenberg stał się symbolem, mitem, miejscem pielgrzymek dla tysięcy Niemców.
Pod pozorem zwiedzania pól bitewnych Tannenbergu przybywali tu również Polacy, którzy chcieli odwiedzić pola bitwy pod Grunwaldem z roku 1410. Obszerne relacje z wizyty w Tannenberg-Denkmal pozostawili m.in. Melchior Wańkowicz oraz Emilia Sukertowa - Biedrawina.
Po wybuchu II wojny światowej w cieniu pomnika powstał potężny obóz jeniecki Stalag I B Hohenstein, w którym jako pierwsi umieszczeni zostali obrońcy polskich granic z bitwy pod Mławą. Obóz powstał na terenie miasteczka zlotowego, które przygotowywano na wielkie uroczystości związane z 25 rocznicą bitwy pod Tannebergiem. Przez obóz Stalag IB przeszły tysiące żołnierzy różnych narodowości, a ponad 50 tysięcy zmarło wskutek chorób, głodu i nieludzkiego traktowania.
W nocy z 21 na 22 stycznia1945r. niemieccy saperzy na specjalny rozkaz z Berlina wysadzili pomnik. Jednak z braku dostatecznej ilości materiałów wybuchowych uszkodzeniu ulegają tylko: wieża wejściowa oraz wieża nad kryptą Hindenburga. Tajemnicą pozostaje dlaczego nazistom zależało na wysadzeniu pomnika skoro nie był on obiektem militarnym?
Resztki pomnika rozbierano do lat 80. XX wieku. Aktualnie w miejscu pomnika znajduje się potężny nieużytek. Staraniem Towarzystwa Przyjaciół Olsztynka na jego skraju postawiono tablicę informacyjną mówiącą o historii tego miejsca. Na terenie pomnika jak i w jego pobliżu cały czas spoczywają żołnierze polegli w bitwie pod Tannenbergiem.
Bitwa pod Tannebergiem jest przedmiotem ciągłych badań, obfituje w wiele zagadek i tajemnic m.in. jedną z wielkich niewiadomych są okoliczności śmierci głównodowodzącego 2 Armią Rosyjską - Armią Narew - generała Samsonowa. Bitwa ta rozpala również fantazję poszukiwaczy skarbów, którzy poszukują od wielu lat słynnego skarbu generała Samsonowa.
W serialu TANNENBERG 1914 - przewodnikami po polach bitewnych są regionaliści, pasjonaci historii, poszukiwacze skarbów, członkowie stowarzyszeń, które prowadzą prace poszukiwawcze i archeologiczne na obszarze południowych Mazur. Osoby te są zwykle w swoich środowiskach swoistymi animatorami kultury i propagatorami wiedzy na temat lokalnej historii. Zdjęcia do filmu realizowane były w oryginalnych miejscach potyczek i wydarzeń z okresu I wojny światowej. Oprócz wymiaru edukacyjnego, film promuje również piękno i atrakcje turystyczne Warmii i Mazur.
Film został zrealizowany dzięki dofinansowaniu Muzeum Historii Polski w ramach projektu "Patriotyzm Jutra"
Materiały wykorzystane w filmie dostępne są na licencji Creative Commons. Uznanie autorstwa - użycie niekomercyjne 3.0 Polska ( CC BY 3.0 PL)
creativecommons.org/licenses/...