Hasankeyf’te “Tarihi” Yürüyüşler Devam Ediyor
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ), Ilısu Barajı göl alanında kalan tarihi ve kültürel varlıkları yeni yerlerine taşımaya devam ediyor. Zeynel Bey Türbesi ve Artuklu Hamamı’ndan sonra İmam Abdullah Zaviyesi de yeni yerine taşındı.
Sınıfında dünyanın en büyük gövdesine sahip olan Ilısu Barajı’nın göl alanından etkilenen kültürel mirasımızın gelecek nesillere aktarılması maksadıyla çalışmalar bütün hızıyla devam ediyor. Zeynelbey Türbesi ve Artuklu Hamamı'nın ardından 12. yüzyılda inşa edilen İmam Abdullah Zaviyesi’nin de yeni yerine taşınmasına başlandı.
Hasankeyf’te bulunan İmam Abdullah Zaviyesi; Ortak bir avlu içerisinde kuzeyde yer alan ve içerisinde sandukanın da bulunduğu kare formlu bir türbe, türbenin hemen doğusunda yer alan minare (kule) ve bu yapılara güney yönde eklemlenen zaviye ve giriş bölümlerinden oluşuyor. Ilısu Barajı göl alanında kalan Zaviyenin 3 parça (İmam Abdullah Türbesi, Minare/Kule ve Müştemilat Bölümü) halinde taşınması ve Hasankeyf Yeni Yerleşkesinde yer alan Arkeopark Alanında bütüncül olarak sergilenmesi planlandı. Bu kapsamda ilk planda 10.09.2018 tarihinde İmam Abdullah Türbesi’nin taşıma işlemi gerçekleştirildi. Sabah saat 06:00’da başlayan taşıma işlemi hava şartlarının da müsait olmasıyla birlikte saat 07:30’da başarıyla tamamlandı. Taşıma tertibatıyla birlikte 850 tona varan ağırlığı ile İmam Abdullah Türbesi, mevcut konumundan 2 400 metre mesafede ve 62 metre üst kotta bulunan yeni konumuna taşındı. Türbenin taşıma işlemi yerli ve yabancı çok sayıda basın mensubu ve vatandaşlar tarafında da izlendi.
Türbenin ardından 12.09.2018 tarihinde ise Tarihi Zaviyenin minare/kule bölümünün taşıma işlemi gerçekleştirildi. Sabah saat 08:05’te başlayan taşıma işlemi saat 10:20’de başarıyla tamamlandı. Müştemilat bölümünün ise önümüzdeki günlerde taşınması planlanıyor.
İmam Abdullah Zaviyesinin taşınmasından sonra; Er - Rızk Camii, Orta Kapı, Kızlar (Eyyubi) Camii, Koç Camii ve Süleyman Han Camii de taşıma-koruma yaklaşımı içinde ele alınacak diğer eserleri oluşturuyor.
Taşıma Operasyonları Nasıl Yapılıyor?
Ilısu Barajı’ndan etkilenecek tarihi ve kültürel varlıklar ile alakalı ulusal ve uluslararası bilim insanlarından oluşan komisyonların da görüşleri alınarak konusunda uzman ilgili taraflarca önemli çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Bu doğrultuda baraj sularından etkilenmeyecek olan Yukarı Şehir, yeniden düzenlenerek bir açık hava müzesi haline getirilmektedir.
Bununla birlikte, baraj göl alanından etkilenen Aşağı Şehir’de yer alan tarihi ve kültürel varlıklar ise bütüncül bir yaklaşım çerçevesinde son derece titiz metotlarla ya yerinde korunmaktadır ya da taşınarak yeni yerlerinde konumlandırılmaktadır. Bu çerçevede ülkemizde bir ilk olan ve 540 yaşında olması itibariyle dünya ölçeğinde bütüncül olarak taşınan en eski tarihi yapı sayılan Zeynel Bey Türbesi’nin yeni yerine taşınması işlemi, 12.05.2017 tarihinde başarıyla gerçekleştirilmiştir. Yaklaşık 1100 tonluk tarihi yapı, taşıma işlemi boyunca hassas cihazlarla yapılan gözlemler neticesinde herhangi bir hasar almadan başarıyla yeni yerine taşınmıştır. Türbenin ardından taşıma tertibatı da dikkate alındığında yaklaşık 1 500 ton ağırlığındaki Artuklu Hamamı da 6 Ağustos 2018 tarihinde başarılı bir şekilde yeni yerine taşınmıştır.
Taşıma işlemleri SPMT (Self Propelled Moduler Transporter - Kendinden Tahrikli Modüler Taşıyıcı) adı verilen araçlar ile yapılıyor. Bu taşıyıcı araçlar ile standart yol şartlarında % 4 eğime kadar istenilen her ağırlıkta yapı taşınabiliyor.
Taşınması planlanan tarihi yapılar, orijinal temellerinden ayrıldıktan sonra hidrolik krikolar vasıtasıyla SPMT’lerin yapının altına girmesi için havaya kaldırılarak modüler taşıyıcıların üzerine yerleştiriliyor. SPMT’ye yüklenen tarihi yapılar, taşıma işlemi için özel olarak yapılan yolu kullanarak sergilenecekleri yeni konumlarına götürülerek yerleştiriliyor.