Vitiligo (lotincha: vitiligo - teri usti kasalligi) - terining ayrim qismlarida normal pigmentning yoʻqolishi. Xalq orasida pes nomi bilan ataladigan vitiligo kasalligining kelib chiqish sabablari rivojlangan tibbiyotga hanuzgacha toʻliq maʼlum emas. Aynan shu tufayli uni davolash ham qiyin sanaladi. Bu kasallik yosh, jins va irq tanlamaydi. Dunyo aholisining 1-4 foizi vitiligodan aziyat chekadi. Lekin soʻnggi vaqtlarda yoshlar orasida kasallanganlar soni koʻpaygani kuzatilgan. Odamlarda hanuzgacha bu xastalikka ibtidoiy qarash saqlanib qolganini inkor etib boʻlmaydi. Koʻpchilik bu haqda etarli maʼlumotga ega boʻlmagani bois, uni „yuqumli“ yoki „avloddan-avlodga oʻtadi“, deb oʻylaydi. Bemorlarni kasallikning oʻzidan koʻra atrofdagilarning shunga oʻxshash fikr va qarashlari koʻproq qiynaydi. Vitiligo infeksion yoki allergik kasallik emas, atrofdagi odamlarga umuman yuqmaydi. „Nasl surish“ esa zamonaviy tibbiyotning ochiq masalalaridan biri. Aksariyat shifokorlar toʻgʻridan-toʻgʻri nasldan oʻtishini inkor etishadi. Koʻp hollarda vitiligo bilan ogʻriganlar „oʻz tengim“ deya xuddi shunday bemorlar bilan turmush qurishadi. Bu ularning eng katta xatosi. Ota va ona birdek vitiligo bilan kasallangan boʻlsa, ularning farzandida genetik moyillik hosil boʻlishi mumkin. Lekin oq dogʻlarning oʻzi ota-onadan farzandga oʻtmaydi. Sabablari: Surunkali asabiylik; Vitamin va mikroelementlar etishmasligi; ichki aʼzolar tizimidagi kasalliklar (jigar - Gepatit A va V turlari, oʻt qopi, oshqozon osti bezi, oshqozon-ichak kasalliklari); ichki aʼzolar tizimi faoliyatining buzilishi; endokrin tizim kasalliklari (masalan, qalqonsimon bez faoliyatining susayishi); gormonal fonning oʻzgarishi (balogʻat yoshi, homiladorlik, tugʻruq jarayoni, klimaks); organizmda parazitlar mavjud boʻlganda (lyambliya, oskarida, ostritsa, pakana lentasimon gijja va boshqalar); immunitet zaifligi; ekologik omillar; ovqatlanish tartibiga rioya qilmaslik. Bu sabablarning barchasi kompleks holida boʻlgandagina vitiligo kasalligi boʻlishi mumkin. Dermatologlar oq dogʻlarni bemor boshidan oʻtkazgan bir qancha kasalliklarning asorati, kosmetik nuqson deb baholashadi. Chunki inson terisi ichki aʼzolar faoliyatining koʻzgusi. Kasallikning kechishi va belgilari: Tananing turli joylari depigmentatsiya, yaʼni teriga tabiiy rang beruvchi melanin pigmenti kamayishi yoki yoʻqolishi natijasida oq dogʻlar paydo boʻladi. Bu dogʻlar kattalashish va bir-biriga qoʻshilib ketishga moyil. Bunda dogʻ joylashgan teri sezish xususiyatini yoʻqotmaydi. Shikastlangan teridagi sochlar ham oqaradi. Dogʻlarning quyosh va sunʼiy ultrabinafsha nurlariga sezgirligi yuqori boʻlib, tez kuyadi. Bu kasallik boshlanishini odam koʻpincha sezmaydi. Odatda dogʻlar paydo boʻlishidan oldin teri biroz qichishishi va kepaklanishi ham mumkin. Bu kasallikda bemorga asabiylashish mumkin emas.