Bugün Yunanistan'ın eski Türk ve Osmanlı şehirleri olan Drama ve Serres (Serez)'i geziyoruz. Drama sularla kaplı bir şehir ve sinema gösterimleri yapılan, Yunanca adı gibi dramaların sahnelendiği bir şehir. Ben gittiğimde de film festivali vardı. Sularla dolu bir parkta yürüdüm, kazlar, ördekler ve kuşların arasından. Serez'e geldiğimde iki Osmanlı camisinin terk edilmiş olduğunu ve ziyarete kapalı olduğunu gördüm. Gümülcine ve İskeçe'de açık olan camiler Yunanistan'ın pek çok yerinde böyle kullanıma kapalı. Camileri ne ibadet ne turistik aktivite için açmıyorlar. Serez'de Yunanistan'ın balkan ve Batı Trakya lezzetlerini denemek için bir restoranda yemek yedim. Yunan birası Mythos eşliğinde yediğim yemekten sonra Türk olduğumu öğrenen Yunan restoran sahibi bana ikramlar teklif etti. Yunanistan'ın en güzel otobüs terminallerini de burda gördüm; Selanik ve Serez'de..
Drama, Selanik Vilayetinin 3. Sancağıydı. Egnatia yolu üzerindedir. Osmanlı yönetimi döneminde Drama Sancağı; Drama merkez kazası, Kavala, Pravişte, Sarışaban ve Ropçoz kazalarından oluşmaktaydı.
Kentin eski adı Drabescok olup Osmanlı kaynaklarında geçen Drama adı bu isme dayanır. Kentin ne zaman kurulduğu bilinmemekle birlikte tarihinin Makedonya Krallığı dönemine kadar uzandığı anlaşılmaktadır. Bu görüşü doğrulayacak şekilde kentin güneyinde tarihi Filippi Krallığı’nın kalıntıları mevcuttur. Kent, Bozdağ’ın eteklerinde kurulmuştur. 19.yy ortalarından itibaren Drama bir tütün kenti olmuştur. Kırsal alanda en önemli geçim kaynaklarından biri tütün üretimiydi. Drama Sancağında üretilen tütünler kent merkezindeki atölyelerde işleniyor ve Kavala Limanı’ndan ihraç ediliyordu. Halkın diğer önemli bir geçim kaynağı ise pamuk üretimi ve çadır bezi dokumacılığıydı. Osmanlı ülkesinin her yanına çadır bezleri buradan gitmekteydi. Kentin içindeki Karpuzkaldıran (Aya Varvara) kaynak suyunun çevresinde halen ayakta olan eski tütün işleme atölyeleri ve zenginlerin konakları yer almaktadır. Drama Sancağında nüfusun büyük çoğunluğu Türklerden oluşuyordu. Şemseddin Sami Kamus’l Alam’da “Ahalisinin kısm-ı azamı Müslim ve kusuru Rum ve Bulgar vesairedir” diyor. 20. yy. başlarında Drama’yı ziyaret eden seyyah Abbott izlenimleri de aynı doğrultudadır. Abbott, reji idaresinde çalışan birkaç yabancı ve 130 kadar Yunan ailenin dışında geri kalan nüfusun tamamının Müslümanlardan oluştuğunu bildirmektedir.1859 yılında Drama Sancağında etnik yapıya göre nüfusun dağılımı şöyledir. Müslüman: 210.000, Rum-Bulgar Hiristiyan: 30.000, Çingene: 15.000, Yahudi, Ermeni, Arnavut: 1000. 1878 yılında Drama Sancağında nüfusun Müslüman ve Hıristiyan olarak dağılımı ise şöyledir: Müslüman: 270.998, Hıristiyan: 43.549 Evliya Çelebi, Drama’da Bey Camii (Drama Kalesi içinde), Atik Camii (Beyazıd Camii),Molla Camii, Ak Mehmet Ağa Camii, Büyük ve Küçük Tekke Camileri ve 7 tane mahalle mescidinin varlığından söz eder.Bu camilerin içinden sadece Beyazıd Camii, Ayios Nikolaos Kilisesi olarak varlığını sürdürmektedir. Drama’da mübadeleden önce Kâinat adlı bir gazete çıkıyordu.Mübadele’de Drama kent merkezine yakın olan yerleşim yerlerinde yaşayan mübadiller tren yolunu kullanarak Türkiye’ye gelmişlerdir. Drama mübadillerinin tütüncü olanları Ege Bölgesi ve Samsun’a, çiftçiler ve hayvancılıkla geçinenler ise daha çok Trakya ve Marmara Bölgesi’ne iskân edilmişlerdir. Günümüzde Drama, Doğu Makedonya ve Trakya Bölgesi’ne bağlı bir il merkezidir.
Serez Selanik'in yaklaşık 100-150 km doğusunda bulunan, 1924 yılında yapılan türk yunan nüfus mübadelesinden önce nüfusunun çoğunluğu türk olan şehir. denize kiyisi olmayan,merkezin o dar ve kalabalik sokaklarinda insanlarin uzo,balik,salata ve taverna muzikleri ile hayatin tadini cikardigi,kizlarin guzel ve bakimli oldugu sirin kucuk bir yunan kasabasi. Selanik kenti, Ege Denizi kıyısında Hortaç Dağı’nın güneyinde kurulmuş, Osmanlı’nın Rumeli’de İstanbul’dan sonraki en büyük ikinci şehriydi. İstanbul - Manastır tren yolu hattı üzerindedir. Balkan Yarımadası’nı boydan boya kesen yolların düğüm noktasında bulunması ve bu yolları işlek deniz ulaşımına bağlayan korumalı bir limana sahip olması kuruluş tarihi olan İ:Ö. 316 yılından itibaren önemli bir ticaret merkezi haline gelmesini sağlamıştır. Bizans döneminde Slav, Arap ve Norman saldırılarına uğrayan Selanik 1383-1387 yılları arasında dört yıllık bir kuşatmadan sonra I. Murat zamanında Osmanlı’nın eline geçti. Fakat Ankara Savaşı nedeniyle kent 100.000 akçe haraç karşılığı Venediklilere devredildi. 1430 yılında II. Murat tarafından üç günlük bir kuşatma sonrası Venediklilerden geri alındı. 1912 yılına kadar kesintisiz 518 yıl Osmanlı yönetiminde kaldı. Selanik’in Osmanlı yönetimine girmesinden sonra şehrin ekonomik hayatını canlandırmak için kent merkezine ve çevresine Anadolu’dan ve Osmanlı’nın Rumeli’deki topraklarından getirilenler yerleştirildi. 1492 yılında ise İspanya ve Portekiz’den kovulan Yahudiler Selanik’e iskân edildi
gezencan
Twitter.com/gezencan
Facebook.com/dunyayigezencan