Criticize hi a awmzia man ang u
ZAII HAUCHHUM LAMAH ȚUAN ANG AW
(Lockdown ni 4-na, ngaihtuahna vak vel, chhiar peihte tan)
Zanin chu Zaii Hauchhum hla phuah, 'Nghilh har di hmasa' hla thu i'n luhchilh teh ang.
1. Nghilh zai rel lena len tum paw'n,
An hai lo ka lenrual ten,
Suihlunglen hnem turin,
Ka chhai râwl thar di.
A hmasain Vanlalhmangaiha leh Hannah Hmar, he hla mawi taka rawn cover-tute khan 'nghilh zai rela lena len tum paw'n' tiin an sak sak a, anni pahnih khan hla thu an sa dik lo. 'Rela lena len' tih hian awmzia a nei lo a, 'nghilh zai rel lena len tum pawn' tih hi a dik chiah a, a phuahtu sak dan ngei pawh a ni.
Khi hla thu hlawm khatna khi a awmze tlangpui chu 'theihnghilh tawh che anga ka awm lai leh ka nun ka hman lai pawhin, ka țhian țha, min hre chiangtute chuan ka theihnghilh thei lo che a, ka hmangaih reng che a, ka hmangaih awm chhun chu nang chauh i ni tih hi ka awm dan ațangin an hre thei a, ka khawharna leh lunglenna ti reh a, tih bo tumin ngaihzawng thar ka nei a' tihna ni mai awm tak a ni.
Hla thu tlar tawp berah 'ka chhai râwl thar di' tih a rawn hmang a, khi lai tlar khian awmze pathum a nei thei a. Pakhatnaah chuan, a lunglenna tih reh tumin a hla thu ang ngau ngau khian tlangval chhuaktir a va bem vel a ni (chhai = bem, râwl thar = tlangval chhuak tir/tleirawl). Pahnihnaah chuan chhai hian awmze dang a nei thei a, chu chu 'in lêm' a ni. Chu ti a nih chuan a awmze pakhatnaa 'bem' kha ni tawh lo-in, a tleirawl bialpa thar (amah lo bemtu a chhang pawh a niang chu😀) nen an han inkawp chho vel tihna a ni. Pathumnaah chuan 'chhai' khi 'inlêm' anga hmang tho-in, râwl thar khi aiding(symbol) thar pe-in, tlangval tuaitir/tleirawl ni tawh lo-in, 'ngaihzawng thar' sawi nan a hmang a ni thei (râwl thar = tlangval la ni ngai lo, tlangval rawn ni thar = symbol = ngaihzawng la ni ngai lo, ngaihzawng thar). He laiah tak hian Zaii hian thu a chhep thiam ka ti zual hle.
2. Mahse, zankhua a lo tlaiin,
Awm khua a har lung a leng,
Nang tel lo vangkhua chu e,
Riang mi chantir, thinlai ti na mai maw?
'Ngaihzawng thar nena kan inkawp reng lai pawhin, zan a lo rei a, ka lung a lengin ka khua a har a' tiin a rawn sawi a, 'i tel lohna hmun, khua(vangkhua) chu e' tih lai leh a hla thu dawt chiah 'riang mi chantir' tiha 'mi' a rawn hman lai tak hi a chhep sual deuh!
Tah khian a bialpa hlui khi thil ti-tu(subject)-ah rawn hmangin, vangkhua khi a tuartu(object) atan a rawn hmang a. A hla thu dawt leh chiahah chuan 'riang i chantir' ti-a rawn chhunzawm tawh tur a ni, 'mi' hmang lo-in. 'Riang mi chantir' chu mahni(myself) sawina a ni a, 'vangkhua' khi a thinglung sawi na aiding(symbol) atan lo hmang tehreng pawh ni se, first person anga a sawi zui a rem tawh lo a ni.
"Min ti riang" ti tur chuan "Nang tel lo Vangkhua chuan e" tiin a dah a ngai. 'Chu' hmang lo-in.
Hla thu hlawm 2-na leh hlawm 3-na chu kal kan ta ila, hla thu hlawm 4-naah i pakai teh ang.
4. Kawla ni chhuak chhiarin,
Rual kan pawl ve nan tiin,
Ka liam phai ram zauah,
Ka hmangaih țhen nan mai maw?
Kawla ni chhuak chhiar awmzia chu 'nitin' tihna a ni. Entir na'n, "tunlai chu kawla ni chhuak chhiarin hlo kan thlo" tih awmzia chu "tunlai chu nitin lo-ah hlo kan thlo".
Mi dangte aia rethei lutuka an awm bik loh nan Vai ram(Phai)-ah hna thawka a kal thu leh, an inhmuh theih loh avanga a hmangaih nen an ințhen ta tih a rawn sawina hla thu hlawmah hian, a tlar hmasa ber 'kawla ni chhuak chhiar' khi a rawn hmang fuh lo leh bawk. Tu nge nitin Phaiah leh lang thei ang? Champhai leilet zawk em ni a sawi?😂
Eng pawh ni se, mi hla thu ka rawn criticize, a dik lohna ka rawn thur chhuahho hi kei mah ber ber hian mawi ka tiin, ka hla ngaihthlak zin ber pawl an ni țhin.