#1000production #birivaridi #trend
Videoda İsmayılov yutub kanalındakı videomaterillardan ( • Heydər Əliyev Ziya Bun... ) istifadə edilmişdir.
Videoda Ziya Bunyadov yutub kanalındakı videomateriallardan ( • Akademik Ziya Bunyadov ) istifadə edilmişdir.
Azərbaycan tarixinin ən sanballışəxsiyyətlərindən birini anırıq. O, heç kəsə əyilmədən öz fikrini deyir, tarixi olduğu kimi - zərəriylə, ziyanıyla, ancaq alnıaçıq yazırdı. Bu səbəbdən də xeyli düşmən qazanmışdı. Bir gün əlində qovluq və bir zavod çörəyi evə gələndə, qatil yolunu kəsəndə, qanını axıdanda da hər yanı müəmma bürüdü. Biri var idi, ölümü ilə bağlı müəmmalar, şaiyələr səngiməyən, Sovet İttifaqı qəhrəmanı, akademik, taruxçi Ziya Bünyadov.
Ziya Musa oğlu Bünyadov 1923-cü il dekabr ayının 21-də Astara şəhərində, kazak diviziyasının alaylarından birində xidmət etmiş hərbi tərcüməçi ailəsində anadan olub. Atası Bibi-Heybət alim-şeyxləri nəslindən olub. O, atasının sayəsində hələ uşaqlıqdan ərəb dilini öyrənib və Quranı oxumağa başlayıb. Anası Lənkəranda doğulmuş Azərbaycandakı köhnə rus köçmənlərindən olan Raisa Mixaylovna Qusakova idi və Azərbaycan dilində sərbəst danışırdı. Ona görə də ailədəki 6 uşaq həm Azərbaycan, həm də rus dillərini eyni səviyyədə mükəmməl bilirdi.
Uşaqlıqda ciddi tərbiyə alan Bünyadov ailəsində altı uşaqdan ən böyüyü idi. Xidməti işi ilə əlaqədar olaraq atası Göyçaya göndərildiyinə görə, Bünyadov orta məktəb illərini Göyçayda keçirmişdi. 1939-cu ildə orta məktəbi bitirdikdən sonra, o, təyyarəçilik məktəbinə daxil olmaq məqsədilə Bakıya gəlir. Amma tibbi komissiyadan keçmədiyi üçün sənədlərdə yaşını 2 dəfə artırıb Orconikidze adına Hərbi Piyadalar Məktəbinə daxil olur. 1941-ci ilin mayında həmin məktəbi leytenant rütbəsində əla qiymətlərlə bitirir. Bundan sonra onu Bessarabiyaya hərbi xidmətə göndərirlər.
Cəbhədəki qəhrəmanlıqlarına görə o, Lenin, Qırmız Ulduz, Aleksandr Nevski ordenləri və s. orden və medallarla təltif edilir.
Bünyadov ordudan tərxis olduqdan sonra 1946-cı ildə Moskva Şərqşünaslıq İnstitutuna daxil olur. Tahirə adlı xanımla ailə qurur. Onların Heydər və Cəmil adlı iki oğlu dünyaya gəlir.
Bünyadov bolşevizm terroru və siyasi repressiyaların qurbanları ilə bağlı bir neçə sanballı tədqiqat əsərini ortaya qoyub. O, bolşevizm terroru nəticəsində 20-30-cu illərdə Azərbaycanda aparılmış repressiyalar haqqında həqiqətləri aşkara çıxarıb, 1937-ci ilin qurbanlarını xalqa tanıdıb.
Bünyadov həm rus, həm erməni, həm də xalqa qarşı olan digər qüvvələrə qarşı fərq oqymadan mübarizə aparır, bütün tarixi və çağdaş mənfi faktları ifşa edirdi. Məhz bu səbəbdən o özünə eyni zamanda bir neçə istiqamətdən düşmən qazanırdı. Ziya Bünyadov bir çox qüvvələr üçün ciddi problem idi. O, bir çox haqqı deyən şəxsiyyətlər kimi əksər insanlar üçün arzuolunmaz idi.
1990-cı illərdə Bünyadov Bakının Azadlıq meydanında nitq söyləyən, Ermənistanın Azərbaycana hərəkətlərinə qarşı çıxan və ermənilərin iddialarına etiraz edən, bu sahədə ən çox söz söyləyən insanlardan biri olub. Ziya Bünyadov öz çıxışlarında dəfələrlə erməni tarixçilərin iddialarına cavab verib.
1997-ci il fevral ayının 21, axşam saat 18:10-da də yaşadığı binanın blokunda amansızlıqla qətlə yetirilib. Əlində qovluq və çörək evinə qalxan akademikə qatillər tiyəsi qara, uzunluğu 25 sm olan bıçaqla zərbələr endirib. Ardınca isə ona rəmiz olaraq odlu silahdan ağzından atəş açılıb. Kriminal müstəvidə ağızdan atəşi insanlara adətən susmadıqda, atırlar.
Hadisənin ertəsi gün prezident Heydər Əliyev çıxış edərək cinayətkarların tezliklə tapılması ilə bağlı hüquq mühafizə orqanlarına göstəriş verir.
Akademikin "Hizbullah" üzvləri tərəfindən öldürüldüyü ilə bağlı qərar verilir və bununla bağlı bir neçə nəfərin azadlıqdan məhrum edilir. Ziya Bünyadovu tapança ilə ağzından vuran Qalib Babayev 3 gün sonra İrana keçəndə öldürülür. Daxili İşlər və prokurorluq orqanlarının tədbirləri nəticəsində Nizami Nağıyev, Mahir Zeynalov, Xanlar Cabbarov, Maarif Əliyev, Rövşən Həsənov, Qədir Abbasov, Rizvan Həsənov məsuliyyətə cəlb olunur. Nizami Nağıyev Abşeron İcra Hakimiyyətinin başçısı Adil Nağıyevin oğlu idi. Bu hadisədən bir həftə sonra Adil Nağıyev vəzifəsindən uzaqlaşdırılır. Nizami Nağıyev isə hava limanında gömrük əməkdaşı idi.
“Hizbullah”la əlaqəsi təsdiqlənən şəxslər bildiriblər ki, akademikin qətlinə səbəb guya onun “Alban xronikası” kitabına yazdığı ön sözdə İslam dinini təhqir etməsidir.Bu səbəbdən də İran müştehidləri onun ölümünə fətv verib.
2010-cu ildə parlamentdə çıxış edən sabiq baş prokuror Zakir Qaralov bildirib ki, 1997-ci ildə öldürülən Ziya Bünyadovun qətlinin sifarişçilər hazırda İranda sığınacaq tapıb. O, bildirib ki, istintaqın nəticələri göstərir ki, həmin qətlin sifarişi İran dini dairəsindən gəlib.
Akademikin həyatı, qətli ilə bağlı daha bir maraqlı məqam isə onun qəbri üstündəki abidədə görünür. O, iki daşın arasından, yəni 1941-1945-ci illərin arasından sinə gərib sağ çıxır. Bu zaman isə ayağının altında qalan ilan onu sancır...