W tym odcinku zobaczycie jak powstają odlewy żeliwne.
Żeliwo, czyli stop żelaza z węglem, to materiał bez którego trudno wyobrazić sobie rozwój współczesnego przemysłu - od budowlanego po motoryzacyjny. Niewątpliwe zalety tego materiału to wytrzymałość, odporność na korozję, zdolność tłumienia drgań oraz łatwość odlewania. Postanowiliśmy przyjrzeć się tej technologii, odwiedzając działające od 130 lat Koneckie Zakłady Odlewnicze. Zobaczymy tam, jak powstają kształtki, włazy, rury i inne wyroby z żeliwa. Uwaga, będzie gorąco!
Na początek zaglądamy do sterowni pieców. Tutaj komputerowo kieruje się załadunkiem materiałów wsadowych. Zaprogramowane polecenia są przekazywane do magazynu, w którym znajdują się zasobniki dobowe na złom żeliwny i stalowy, surówkę, koks, topniki oraz różnego rodzaju dodatki. Materiały te lądują w wózku załadowczym z wagą. Sprawdzane są wszystkie parametry, które zostały określone w komputerze, a potem wózek wrzuca zawartość do skipu.
W KZO topienie odbywa się w dwóch piecach szybowych, zwanych żeliwiakami. Ich wydajność to 8 ton na godzinę, a temperatura, jaką osiągają dzięki spalaniu koksu, to ponad 1500 stopni Celsjusza. Wsad trafia do pieca przez okno wsadowe ulokowane na górze. Topienie następuje w tak zwanej kotlinie, wyposażonej w dysze doprowadzające gorące powietrze, wzbogacane w tlen.
Wytopione żeliwo spływa rynną spustową do kadzi, z której dystrybuowane jest do wszystkich linii odlewniczych. Odbywa się to za pomocą wózka z obrotnicą.
KZO dysponuje trzema automatycznymi liniami formierskimi, dwie bez skrzynkowe z pionowym podziałem form o rozmiarze 675 mm x 550 mm i 950 mm x 700 mm, oraz linia skrzynkowa s poziomym podziałem form o rozmiarze 1000mm x 800 mm. Linie umożliwiają wykonywanie odlewów w szerokim zakresie wagowym od 0,5 kg do 150 kg.
Potrzebne są do tego płyty modelowe. Jedną montuje się na tłoku, a drugą na ramieniu uchylnym. W komorze strzałowej wstrzeliwuje się masę pod wysokim ciśnieniem w przestrzeń między płytami i doprasowuje tłokiem. Tak powstają tzw. pakiety, które tłok wypycha, by przekazać je do strefy zalewania. Zalewarka wypełnia je żeliwem o temperaturze około 1400 stopni Celsjusza. W taki sposób wytwarza się elementy kanalizacji, odlewy piecowe, rolnicze i motoryzacyjne.
Inaczej wygląda to w formowaniu poziomym. Jest to linia do najcięższych odlewów. Wykorzystuje się do tego specjalne skrzynki o wymiarach 100x80x40 cm. Mamy tu dwa nośniki płyt, na których znajduje się model do odlewu. Zasypuje się go masą formierską i zagęszcza siłownikami z głowicy wielotłoczkowej.
Formy - po oddzieleniu od modelu - składa się w całość i transportuje do strefy zalewania. Zalane formy muszą wystygnąć i dopiero wtedy jadą na kratę wstrząsową, gdzie produkty wybija się z masy. Masa poddawana jest recyklingowi w stacji przerobu mas o wydajności 150 t/h. Po odświeżeniu wraca na linie produkcyjne. Odlewy tymczasem transportowane są systemem przenośników wibracyjnych do tunelu chłodzącego. Po całkowitym wystygnięciu wygładza się ich powierzchnię w ośmioturbinowej śrutownicy taśmowej. W razie potrzeby odlewy doczyszcza się ręcznie lub w śrutownicy zawieszkowej.
W przypadku niektórych produktów konieczna jest obróbka skrawaniem. Włazy i wpusty uliczne obrabia się na frezarce dwuwrzecionowej. Następnie odlewy trafiają do malarni. Zanurza się je w wannie o pojemności 8 ton, a potem suszy w temperaturze 60 stopni Celsjusza. Gotowe! Wyroby z Koneckich Zakładów Odlewniczych po spakowaniu wyruszają do odbiorców. Może już nie ciepłe, ale prosto z pieca!
Jeżeli spodobał wam się ten odcinek, to koniecznie musicie zobaczyć, jak działa huta szkła!
Zobacz też inne odcinki:
• Jak wydobywa się MIEDŹ...
• Huta Warszawa - Fabryk...
• Huta szkła Krosno Glas...
[Materiał sponsorowany przez Koneckie Zakłady Odlewnicze]