Bu çalışma 2022 yılında, Kapadokya Üniversitesi Âşık Sanatı: 2022 Abdal Yılı projesinin bir etkinliği olarak başta âşık sanatı olmak üzere abdallık geleneğini gençlere tanıtmak ve bu kültürün yaşamasına katkı sağlamak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Projenin bilimsel faaliyeti olarak 28-29 Temmuz 2022 tarihlerinde Âşık Sanatı Sempozyumu düzenlenmiştir.
Proje kapsamında âşık sanatını besleyen önemli kollardan olan abdallık geleneğini yansıtan eserler seçilmiş, bu eserler icra edilerek kayıt altına alınmış ve bu videolar müzik platformlarında paylaşılmıştır. Abdallık geleneğinde derin izler bırakan bu eserler, geleneğin yaşatıldığı ve izlerinin görülebileceği çeşitli mekânlarda kaydedilmiştir. Bu kapsamda Kırşehir’in Bağbaşı Mahallesi’nde, bin yıllık Abdallık geleneğininin Anadolu sahasındaki en büyük temsilcilerinden Muharrem ERTAŞ’ın evinin önünde bağlamasıyla Erkut ÖZKAN’ın eşlik ettiği eser, Fatma AYDOĞAN tarafından icra edilmiştir. Kırşehir yöresine ait olan eser büyük usta Muharrem ERTAŞ tarafından derlenmiştir.
Kırşehir’in Yağmurlu Büyükoba köyünde 1913 yılında doğan Muharrem ERTAŞ, küçük yaşlarda dayısı Bulduk Usta, bir süre sonra da Âşık Said’in (1835-1910) türküleriyle ünlenen Yusuf Usta’nın çıraklığını yaparak âşıklık geleneğinin inceliklerini öğrenmiş, on beşine geldiğinde düğünlerde çalıp söylemeye başlamıştır. Büyük ustanın radyoyla tanışması 60’lı yaşlarını bulmuş, bu dönemde Nida TÜFEKÇİ’nin aracılığıyla TRT stüdyosunda birçok bozlağı ve eseri eşsiz icrası ile havalandırmıştır. Yetmişli yılların sonlarında televizyona çıkma fırsatı yakalayan Muharrem ERTAŞ, sözleri kendisine ait eser sayısının on adet olduğu (Cihan, 1990, s. 74) belirtilse de usta malı eserleri benzerinin neredeyse olmadığı kendine has tavrıyla yenilemiş, Orta Anadolu’da başta âşık sanatı olmak üzere abdallık geleneğinin sürdürülmesine öncülük etmiş ve kendisine meyleden birçok bozlak icracısının tavrını bulmasında rol oynamıştır (Bekki, 2020).
Ardında bozlak icrasında aşılamayacak bir tavır, bu tavırla havalandırdığı yüzlerce eser ve yetiştirip geleneği emanet ettiği bir Neşet ERTAŞ bırakarak 1984 yılında vefat eden Muharrem ERTAŞ, “ses genişliği, rengi ve tınısının yanısıra, gırtlak nağmeleri, çarpma, titretme ve trilleri, kendine has ses kullanma teknikleri ve bütün bunların yanında iyi bir bozlak icrası için olmazsa olmaz şartlardan biri olan ‘yiğitçe edâ’sı ile elbette ki gelmiş geçmiş en büyük bozlak okuyucusudur.” (Tokel, 2020)
Esere, Türk mitolojisi ve Bektaşi geleneğinde kutsal sayılan gerek yazılı gerekse sözlü edebî ürünlerde uğur, müjde, talih ve güzel haberlerin taşıyıcısı olarak işlenen turna motifi anlamsal bir derinlik katar. Sevgiliye hasretin neden olduğu bir cinnet hâlinin sancısıyla kıvranarak Mecnun’a dönen âşık, deli dolu yanan gönlünü dindirecek, keskin bir kılıca benzetilen aşk derdinin her dem savrulmasıyla kan revan kalmış sinesine merhem olacak vuslat haberini getirmesini umduğu turnaya seslenir. Turnanın, yaralı gönlüne bahar esintisi gibi düşecek haberlerle kendi ocağına da konmasını bekler. Ancak turnalar gelip geçse de gidip de dönse de âşığa yüz vermeyen nazlı sevgiliden vuslat haberi gelmez. Hayalleri başına yıkılan âşık, kolu kanadı kırık, dertten inler de inler.
ALDI DERT BENİ
Aman gökyüzünde uçan bölük turnalar
Yok mu insafınız da aldı dert beni
Gece gündüz hayalına yeldiğim
Mecnun gibi çöle vurdu dert beni
Bu dert benim ile inada durdu
Hicran ocağını bağrıma kurdu
Keskin kılıcını da sineme vurdu
Vurdu bölük bölük böldü dert beni
Bilmem hayal gibi bilmem düş gibi
Geldi geçti buralardan kış gibi
Aman şahin pençesine düşmüş kuş gibi
Tuttu birer birer yoldu dert beni
Kaynak:
Bekki, S. (2020). Muharrem Ertaş. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Erişim adresi: teis.yesevi.edu...
Cihan, A. (1990). Kırşehir ve İlçeleri. Ankara: Özgün Matbaacılık.
Tokel, B. B. (2020). Aydost Deyince Göğü İnleten Muharrem Ertaş. Fikir Coğrafyası. Erişim adresi: www.fikircogra...
Bu video Kapadokya Üniversitesi tarafından hazırlanmış olup, içerikle ilgili tüm sorumluluk Üniversiteye aittir.
Organizasyon: Yusuf GÖKKAPLAN
Kayıt: Ozan Deniz SÜZER
Mix-Mastering: Ahmet Gökhan COŞKUN
Yönetmen/Kurgu-Montaj: Edip BÜLBÜL
Yönetmen Yardımcısı/Kamera: Ali Haydar Erdoğan TOMBAK
Görsel Efekt: Harun Fuat GÜVEN
Renklendirme: Caner HALICI
Müzik Danışmanı: Muhlis BERBEROĞLU
Âşık Sanatı Sempozyumu için: asiksanati.kapa...