Бәріңізге ассалаумағаликум. Қытай көршілермен бөлісе алмаған жерлеріне үнемі басып кіреді. Сол әдетіне салып кезекті рет Үндістанға 100 әскерін жіберген. Сөйтіп екі ел арасында тағы да үлкен қақтығыс орнады. Оқиға Үндістанның солтүстік-шығысындағы Аруначал-Прадеш штатында Таванг болған. Үнді-қытай сарбаздары бір-біріне оқ жаудырып, тіпті көмекке қырғын әскерлерін шақыртқан. Сонымен кім жеңді, кім жеңілді? Екі ел неге үнемі қырылыса береді? Қайсысының әкери қуаты мығым?
Даудың басы сол баяғы шекара сызығын анықтай алмау. Гималай етегіндегі 90 мың шаршы шақырым жерді қос ел бөлісе алар емес. Бұл жолғы қақтығысты тоқтату үшін екі жақтың әскери қолбасшылары Ладах ауданының Моло қаласының қытайлық бөлігінде кездесті. Олардың аптыр-топыр төбелесіп, бір-біріне оқ атпауын бақылау үшін алып державалар ондаған мың жауынгері мен артиллериясын, танкілерін, соғыс ұшақтарын шоғырландырды. Бірақ тағы да келісімге келе алмады. Тағы да сол бір-бірін кінәлап, бір-біріне «сенікі қате, біздікі дұры»с дегеннен аспады.
Үндістан мен Қытайды әлемдегі ең ұзақ даулы шекара бөліп жатыр. Екі тарап та бір-бірінен үлкен аумақты талап етеді. Даудың басы Британ империясының Үндістанды басып алуынан басталған. Үндістан ағылшындардың қарамағында болғанда Үнді-Қытай арасы бөлінген. Оны үнді тарапы және сол кезде тәуелсіз Тибетті басқарған Далай-лама мойындады. Алайда Бейжің ол жер бөлісті мойындаудан бас тартты. «Уақытында күші басым Британия көп шекараны Тибет жағына ішкерірек сызған» деген уәжді алға тартады,
Қытай-Үндістан арасында бірнеше мәрте үлкен қақтығыс болды. Соның ең көлемдісі 1962 жылы болған Ақсай өңірі қақтығысы. Бұл жанжал Үндістандағы ұлтшылдардың белсенділігімен өрши түскен. Олар Тибет шекарасынан Қытайға басып кіруді талап еткен. 22 күнге жалғасқан бұл ұрыстан кейін Қытай армиясы Ақсай өңірін тастап, артқа қарай 20 шақырымға дейін шегініп кетуге мәжбүр болады. Соғыстан Үндістанның 3 мың адамы қаза тапқан немесе жоғалған. Ал қытайдан 722 адам қаза тапты деседі. Осы қақтығыстан кейін екі ел арасы қатты суып кеткен. Тек 40 жылдан кейін ғана зорға ымыраға келген.
Тибетті бәріңіз білесіз. Үндістан бұл жерді Қытайдың бір бөлігі екенін 2003 жылы ғана мойындаған. Ал сол Тибеттің рухани көсемі Далай-Ламаға Үндістан үкіметі саяси баспана ұсынды. Тіпті қуғындағы үкімет құруға рұқсат берді. Ал Далай-Ламаны Қытай сатқын, қашқын деп таниды. Міне екі елдің қарым-қатынасы осы адам үшін де оңалмай келеді.
Жалпы, Азияда Қытаймен ешбір ел ашық қарсылыққа барғысы жоқ. Оның бүгінгі әскери әлеуеті мәлім. Тіпті, жер үшін де. Соның бірі - Үндістан. Алайда бұл демократиялық деп танылған мемлекет, яғни түрлі саяси күштер премьер-министрден үнемі қатаң жауапты талап етеді. Өз кезегінде Үндістан көршісімен ашық қарсылыққа бармай, Қытайға қарсы одақтас табуға тырысады. Нью-Делидің бұл ниетін АҚШ жақсы түсінеді. Сондықтан қол ұшын беруге тырысады.
Дегенмен Қытай да қарап отырған жоқ. Үндістанға қарсы өңірде өз одақтасын тапты. Әрине, ол - Пәкістан. Үндістан мен Пәкістан Кашмир аймағы үшін бақталас екені бәріне мәлім. Сондықтан Бейжің Пәкістанға үлкен инвестиция құйып, көмек қолын аямай жатыр. Ертең олай-бұлай болып кетсе, Исламабад Бейжіңге жақ болары хақ.
Жалпы, Қытай, Үндістан және Пәкістанның кез келген мәселе бойынша жанжалдасуы тек Азия үшін емес, әлем үшін қауіпті. Себебі үш ел де ядролық держава саналады. Қытай 320, Пәкістан 160, Үндістан 150 ядролық зымыранға ие. Бейжің мен Нью-Дели ғарыштағы спутникті зымыранмен атып түсіріп, өзінің әскери мүмкіндігін паш етті. Шекарадағы кез-келген жанжал мемлекетаралық қақтығысқа ұласуы мүмкін. Ал ондайда қос тараптың қайсысы қандай ауыр қаруға жүгінері белгісіз.
Үндістан жақ қытайлар таласып отырған жерлеріне жақын маңға миллиондап Үндістан азаматтарын көшіріп әкелді. Әрі сарбаздарын көбейтіп, соғыс құралдарын орналастырған. Кейбір деректер бойынша Үндістан мен Қытай шекарасында үнді әскерлері қытайлардан 3 есеге көп екен. Бірақ олар қанша көп болса да қытайдың жауынгерлеріне төтеп бере алмай келеді. Мәселен былтыр жазда қытай әскерлері 20 үнді сарбазын жайратып салды. Сөйтіп 45 жылдан кейін шекарада қан төгілді.