کمبود آهن و کم خونی ناشی از اون ، از مشکلات عمده تغذیه ای و بهداشتی کشوره. گروههایی که بیشتر در معرض کم خونی فقر آهن قرار دارن شیرخواران، کودکان زیر 6 سال، نوجوانان , بخصوص دختران نوجوان و زنان در سنین باروری ,بخصوص زنان باردار . پسرا ن و نوجوانان و مردان بالغ هم ممکنه دچار کم خونی فقر آهن بشن اما این خطر در اونها کمتر است . دکتر حمید سجاد هستم متخصص بیماریهای داخلی اینجا هم کانال یوتیوب منه اگه علاقه دارین در باره علل و علایم و درمان کم خونی آهن اطلاعاتی بدست بیارین ادامه ویدئو رو ببینید.

آهن برای ساخت گلبولهای قرمز خون لازمه. اگه برای ساختن گلبولهای قرمز خون، آهن به مقدار کافی در دسترس بدن نباشه، ابتدا از ذخایر آهن بدن استفاده میشه ، سپس در صورت ادامه کمـبود، ذخایر آهن بدن کم میشه . اگر کمبود آهن ادامه پیدا کنه، ذخایر آهن بدن تخلیه میشه و کم خونی فقر آهن ایجاد میشه . آهن , اساسی ترین ماده اولیه برای ساختن گلبولهای قرمز خونه. البته علاوه بر آهن، مواد مغذی دیگه ایی هم مثل اسید فولیک، ویتامین B6 ، ویتامین B12 ، ویتامین C و پروتئین برای خونسازی لازمه که باید از طریق رژیم غذایی روزانه تامین بشه


در سنین مدرسه، بدن به دلیل رشد ,به آهن بیشتری نیاز داره و مصرف ناکافی منابع غذایی حاوی آهن در این دوران منجر به کمبود آهن میشه. در دوران بلوغ به دلیل جهش رشد، نیاز دختران و پسران به آهن ,بیشتر از دوران قبله و درصورتی که از منابع غذایی حاوی آهن در برنامه غذایی روزانه به اندازه کافی مصرف نشه نوجوان به سرعت در معرض خطر کمبود آهن و کم خونی ناشی از اون قرار میگیره دختران در سنین بلوغ، علاوه بر جهش رشد، به علت عادات ماهانه و از دست دادن خون , نسبت به کم خونی فقر آهن بسیار حساس تر و آسیب پذیرتر هستند


و به این دلیل کم خونی فقر آهن در دختران در مقایسه با پسران نوجوان شیوع بالاتری داره عادات و رفتارهای غذایی خاص در دوران مدرسه و بلوغ اغلب موجب میشه که کودکان و دانش آموزان به جای مصرف غذاهای خانگی از غذاهای غیر خانگی مثل انواع ساندویج های سوسیس و کالباس، پیتزا، تنقلات غذایی کم ارزش مثل چیپس، نوشابه، شکلات و پفک استفاده کنند و به این دلیل درمعرض خطر کمبود آهن قرار می گیرن زیرا این غذاها اغلب از نظر آهن فقیرند .تغییرات خلق و خو در دوران بلوغ ممکنه موجب کم اشتهایی بشه و به علت مصرف ناکافی غذا، دریافت آهن و سایر مواد مغذی محدود میشه

عدم رعایت اصول بهداشتی، آب اشامیدنی ناسالم، توالت های غیر بهداشتی، عدم شستشو و ضد عفونی صحیح سبزی های خام و در نتیجه ابتلاء به آلودگی انگلی از دیگر عوامل موثر در بروز کم خونی فقر آهن هستند. آلودگی های انگلی مثل شیستوزومیا و کرم قلابدار و ژیاردیا باعث بروز کم خونی فقر آهن میشن. آلودگی به شیستوزومیا و کرم قلابدار درکشور ما شایع نیست اما آلودگی به ژیاردیا که درسنین مدرسه شایع هست میتونه با کاهش اشتها و کاهش جذب آهن باعث کمبود آهن بشه
مهمترین و شایعترین علل بروز کمبود آهن، مصرف کم انواع گوشت به ویژه گوشت قرمز است که آهن قابل جذب داره

از عوامل دیگر, مصرف چای قبل از غذا و یا بلافاصله بعد از غذا هست . تانن موجود در چای میتونه جذب آهن غذا رو به مقدار قابل ملاحظه ای کم کنه . مصرف ناکافی مواد غذایی حاوی ویتامین C هم احتمال بروز کمبود آهن رو افزایش میده. ویتامین C که در میوه ها و سبزی های تازه و خام وجود داره باعث افزایش جذب آهن غذا میشه. کمبود دریافت ویتامین C موجب کاهش جذب آهن و در نتیجه کمبود آهن میشه
مصرف نان هایی که در تهیه آنها از جوش شیرین استفاده میشه ، یکی دیگر از عوامل موثر در بروز کمبود آهنه.


جوش شیرین موجب باقی ماندن ماده ای به نام اسید فیتیک درنان میشه که کاهش دهنده جذب آهنه. در نانی که در تهیه اون از خمیر مایه یا خمیر ترش بجای جوش شیرین استفاده شده ، اسید فیتیک مهار شده و مانعی در جذب آهن ایجاد نمیشه. درسالهای اخیر تلاشهای زیادی برای حذف جوش شیرین از چرخه تولید نان و استفاده از خمیر مایه درکشور صورت گرفته
اما علائم کم خونی فقر آهن چی هست ؟ رنگ پریدگی دائم زبان و مخاط داخل پلک چشم و لبها، کمرنگ شدن خطوط کف دست، احساس ضعف و خستگی، سیاهی رفتن چشم، بی تفاوتی، سرگیجه، سردرد، بی اشتهایی، حالت تهوع، خواب رفتن


و سوزن سوزن شدن دستها و پاها درافراد مبتلا به کم خونی فقر آهن دیده میشه. موارد کم خونی فقر آهن شدید با تنگی نفس و طپش قلب و ورم قوزک پا همراهه .کودکان ودانش آموزانی که دچار کم خونی فقر آهن هستند، همیشه احساس خستگی و ضعف می کنن. این افراد اغلب از ورزش و فعالیتهای بدنی دوری می کنن و یا در هنگام ورزش خیلی زود خسته میشن. در این افراد تغییرات رفتاری بصورت بی حوصلگی و بی تفاوتی مشاهده میشه. کم خونی فقر آهن به علت کاهش قدرت یاد گیری، باعث افت تحصیلی دانش آموزان میشه



یکی از علائم بروز کم خونی فقر آهن دردختران نوجوانی که عادت ماهیانه اونا شروع شده و خونریزی زیاد دارند رنگ پوست سبزه مایل به زرد هست . ممکنه سوال بشه عوارض ناشی از کم خونی فقر آهن درکودکان سنین مدرسه و نوجوانان چی هست ؟آهن کافی برای حفظ سلامت، رشد مطلوب و فراهم ساختن زمینه مناسب برای یاد گیری دردوران تحصیل ضروریه . گر چه کمبود آهن میتونه درتمام مراحل زندگی باعث کاهش قدرت ادراک و یاد گیری بشه ولی اثرات نامطلوب کم خونی در دوران شیرخوارگی و در اوایل کودکی غیر قابل جبرانه.



کم خونی فقر آهن در کودکان زیر 2 سال و کودکان سنین مدرسه با تاخیر رشد خفیف همراهه و درمان کم خونی باعث افزایش سرعت رشد میشه. تاخیر رشد در کودکان کم خون ممکنه به علت نقش کلی آهن در واکنش های حیاتی بدن، رابطه آن با سیستم ایمنی و یا تاثیر آن بر اشتها باشه کم خونی فقر آهن در کودکان سنین مدرسه باعث کاهش قدرت یادگیری میشود.